The Relationship Between Socio-Demographic Characteristics and Glass Ceiling Syndrome: An Example of Kitchen Employees

Yıl 2024, Sayı: 64, 102 - 119, 30.06.2024

Erol Geçgin Naciye Gülsoy

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1433974

Öz

“Glass ceiling syndrome” is generally defined as a career barrier specific to women, which occurs as a result of various reasons that prevent women employees from getting the promotions they expect in their organizations. The obstacles encountered in reaching managerial positions in the tourism sector are related to gender, age, ethnicity and other socio-demographic factors. The study aims to understand the obstacles encountered in ascending to this position and the origins of these obstacles. It aims to overcome the obstacles faced by women working in the kitchen and offers various suggestions and strategies in this context. In this study, it was examined whether there was a relationship and difference between the socio-demographic characteristics and the glass ceiling syndrome of the employees in the kitchen department of the hotels. The population of the research consists of the employees in the kitchen department of the hotels operating in Antalya Region. The sample of the research consists of 444 randomly selected female and male employees in the enterprise. A questionnaire was used as a data collection method. The data obtained in this study were analyzed in the SPSS program. The data were evaluated with reliability and factor analysis, frequency analysis, T test, Anova, and correlation analyses and as a result; it was determined that the stereotypical judgments, occupational discrimination, personal preference perceptions and multiple roles dimensions in the kitchen department of the hotels operating in Antalya Region had a positive effect. As a result, barriers such as gender-based discrimination and "Glass Ceilings" make it difficult for women to reach senior management positions. This situation may require raising awareness on gender inequality in the business world and adopting more inclusive policies.

Anahtar Kelimeler

Hotel employees, glass ceiling syndrome, career obstacles, stereotypical judgments, perceptions of personal preference

Sosyo-Demografik Özellikler ile Cam Tavan Sendromu Arasındaki İlişki: Mutfak Çalışanları Örneği

Öz

"Cam tavan sendromu," genellikle kadın çalışanların kurumlardan bekledikleri terfileri çeşitli sebeplerle alamamaları sonucunda ortaya çıkan, kadınlara özgü bir kariyer engeli olarak tanımlanmaktadır. Turizm sektöründe yöneticilik pozisyonlarına ulaşırken karşılaşılan engeller, cinsiyet, yaş, etnik köken ve diğer sosyo-demografik faktörlerle ilişkilidir. Çalışma bu pozisyona yükselirken karşılaşılan engelleri ve bu engellerin kökenlerini anlamayı hedeflemektedir. Mutfakta çalışan kadınların karşılaştıkları engelleri aşma amacı gütmekte olup, bu bağlamda çeşitli öneriler ve stratejiler sunmaktadır. Bu çalışmada otellerde mutfak departmanındaki çalışanların sosyo-demografik özellikleri ile cam tavan sendromu arasında ilişki veya farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Antalya Bölgesi’nde faaliyette bulunan otellerdeki mutfak departmanındaki çalışanlar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini işletmede bulunan rastgele seçilmiş 444 kadın ve erkek çalışan oluşturmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak da anket kullanılmıştır. Bu çalışmada elde edilen veriler SPSS programında analiz edilmiştir. Veriler güvenilirlik ve Faktör analizi, Frekans analizi, T testi, Anova, korelasyon analizleri ile değerlendirilmiş ve bunun sonucunda; Antalya Bölgesi’nde faaliyette bulunan otellerdeki mutfak departmanındaki basmakalıp yargılar, mesleki ayrım, kişisel tercih algıları ve çoklu roller boyutunun pozitif yönde etkisi olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak Cinsiyet temelli ayrımcılık ve "Cam Tavan" gibi engeller, kadınların üst düzey yönetim pozisyonlarına ulaşmasını zorlaştırmaktadır. Bu durum, iş dünyasındaki cinsiyet eşitsizliği konusundaki farkındalığın artırılmasını ve daha kapsayıcı politikaların benimsenmesini gerektirebilir.

Anahtar Kelimeler

Otel çalışanları, cam tavan sendromu, kariyer engelleri, basmakalıp yargılar, kişisel tercih algıları

Kaynakça

• Acar, C. (1998) Kadınların Yönetsel Görevlerde İstihdamına İlişkin Tutumlarla İlgili Bir Araştırma, 6. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 12-14 Kasım, Antalya, 145-164.
• Aycan, Z. (2001) Kadınların Kariyer Gelişimlerini Etkileyen Bireysel, Ailevi, Kurumsal ve Toplumsal Tutumlar ve Destek Mekanizmaları, 9. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 24-26 Mayıs, 173-186.
• Aydın, Ş., Özkul, E., Tandoğan, G. ve Şahin, N. (2007), ‘‘Otel İşletmelerinde Kadınların Üst ve Tepe Yönetime Yükseltilmesinde Cam Tavan Etkisi Üzerine Bir Araştırma’’, 15.Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 25-27 Mayıs, Sakarya, ss. 312- 319.
• Aytaç, S. (2001) Çalışma Yaşamında Kadın, www.aile-hekimligi. uludag.edu.tr (Erişim Tarihi: 19.01.2005), 1-16
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231– 274.
• Barreto, M., Ryan, M. ve Schmitt, M. (2009), The Glass Ceiling İn The 21st Century: Understanding Barriers To Gender Equality, American Psychological Association: Washington.
• Baxter, J. and E. O. Wrıght (2000) “The Glass Ceılıng Hypothesıs A Comparative Study Of The United States, Sweden and Australia”, Gender and Socıety, 14(2), 275-294.
• Çelik, M., ve Şahingöz, A. (2018). İş Yaşamında Cinsiyet Ayrımcılığı: Kadın Aşçılar Örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 370-383
• Çetin, A. (2011). Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısının Cam Tavanı Aşma Stratejilerine Etkisi: Bursa İli Tekstil Sektöründe Bir Alan Araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya
• Çizel, B., ve Çizel, R. B. (2014). Engellilerin Turizm Kısıtları ve Turist Olma Niyeti İlişkisinde Aracı Değişkenler: Motivasyon Gücü ve Öğrenilmiş Çaresizlik. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(2), 176-189.
• Corsun, D.L. ve Costen, M.W. (2001) Is the Glass Ceiling Unbreakable: Habitus, Fields and The Stalling of Women and Minorities in Management, Journal of Management Inquiry, 10(1), 16-25.
• Crabtree, B. F. and Miller, W. L. (1999). Doing qualitative research. Sage publications.
• Dalton, D.R. ve Kesner, I.F. (1993) Cracks in the Glass Ceiling: The Silent Competence of Women, Business Horizons, March-April, 1-5.
• Diker, O., Taşpınar, O., ve Soylu, Y. (2017). İstanbul/Beyoğlu-Taksim Bölgesindeki 4-5 Yıldızlı Otel Mutfak Personelinin Çelişki Duygulu Cinsiyetçilik Düzeyleri ile Kadın Çalışanlara Yönelik Tutumları İlişkisinin İncelenmesi. Journal of Life Economics, 4(4), 125-142.
• Dreher, George F., (2003) “Breaking the Glass Ceiling: The Effects of Sex Ratios and Work and Life Programs on Female Leadership at the Top”, Human Relations, 56(5), 541-562.
• Druckman, C. (2010). Why Are There No Great Women Chef's? Gastronomica, 10(1), 24-31.
• Elacqua, T. C., Beehr, T. A., Hansen, C. P., and Webster, J. (2009). Managers’ beliefs about the glass ceiling: Interpersonal and organizational factors. Psychology of Women Quarterly, 33(3), 285–294.
• Ergül D. H. (2015), Kadın Maarif Müfettişlerinin Cam Tavan Sendromuna İlişkin Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Fındık, E. (2016). İş-aile çatışmasının cam tavan sendromu üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Güner, E. (2011). Tükenmişlik Sendromunda Cam Tavan Olgusunun Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Harris, D. A., and Giuffre, P. (2010). "The Price You Pay": How Female Professional Chefs Negotiate Work and Family. Gender Issues (27), 27-52.
• Hearn, J. ve Parkın, P.W. (1986) Women, Men and Leadership: A Critical Review of Assumptions, Practices and Change in the Industrialized Nations, International Studies of Management and Organization, 16(3), 33-60.
• Hymowitz, C. ve D. Schellhardt, T. (1986), TheCorporateWoman (A Special Report): The Glass Ceiling: Why Women Can't Seem To Break The Invisible Barrier That Blokcs Them From The Top Jobs. Wall Street Journal (Eastern edition), s.1.
• Jackson, J. C., (2001). “Women Middle Manager’s Perception of The Glass Ceiling” Women in Management Review, 16(1): 30–41
• Kalaycı, Ş. (2005) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (3. Baskı), Asil Yayıncılık, Ankara.
• Kaptan, S. (1973). Bilimsel Araştırma Teknikleri. Ankara: Rehber Yayınevi.
• Karakılıç, N. Y. (2019). Evaluation of Glass Ceiling Syndrome in Terms of Gender Discrimination Perception. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(2), 214-233.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Karcıoğlu, F., ve Leblebici, Y. (2014). Kadın Yöneticilerde Kariyer Engelleri: "Cam Tavan Sendromu" Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4).
• Korkmaz, H. (2014), ‘‘Yönetim Kademlerinde Kadına Yönelik Cinsiyet Ayrımcılığı ve Cam Tavan Sendrom’’, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül, 1-14.
• Kurnaz, A., Kurtuluş, S. S., and Kılıç, B. (2018). Evaluation of Women Chefs in Professional Kitchens. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 119-132.
• Longo, P. ve Straehley, C. J. (2008). Whack! I’ve Hit The Glass Ceiling! Women’s Efforts To Gain Status In Surgery, Gender Medicine, 5(1), 88-100.
• Mattis, M. C. (2004). Women Entrepreneurs: Out From Under the Glass Ceiling, Women in Management Review, No. 19 (3), 54-163.
• Mayuk, A. (2013). Çalışma Yaşamında Kadın ve Konaklama İşletmelerinde Kadın Yöneticilerde Cam Tavan Sendromunu Önlemeye Yönelik Stratejiler: İstanbul 101 Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Metz, I. (2005) Advancing the careers of women with children, Career Development International, 10(3), 228- 245.
• Mızrahı, R. and Aracı H., (2010) “Kadın Yöneticiler ve Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araştırma” Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 149-156.
• Oakley, A., 1974, The Sociology of Housework (Ev İşinin Sosyolojisi), Pantheon Books, New York
• Owen, C.L. ve Todor, W.D. (1993) Attitude Towards Women As Managers: Still the Same, Business Horizons, March-April, 12-16.
• Örücü, E.; R. Kılıç ve T. Kılıç (2007). “Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örneği” Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14 (2), 117-135.
• Öztürk, A. (2011). Kadın Öğretim Elemanlarının Cam Tavan Sendromu Üzerine Bir Araştırma: Ankara Üniversitesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Süzer, H.D. (2002) Yasa Zoruyla Kadın Yönetici, Capital Aylık İş ve Ekonomi Dergisi- Temmuz Sayısı, http://www.capital.com.tr/haber.aspx?HBR_KOD=1355 (Erişim Tarihi: 06.03.2008).
• Taı, R. ve Sıms R.L. (2005) The Perception of the Glass Ceiling in High Technology Companies, Journal of Leadership & Organizational Studies, 12(1), 16-23.
• Taşkın, E. ve Çetin A. (2012), ‘’Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısının Cam Tavanı Aşma Stratejilerine Etkisi: Bursa Örneği ‘’ Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 33, Ağustos, (19-34)
• Weyer, B. (2006) Do multi–source feedback instruments support the existence of a glass ceiling for women leaders, Women in Management Review, 21(6), 441–457
• Wrıght, O.E. ve Baxter, J. (2000) Glass Ceiling Hypothesis: A Reply to Critics, Gender & Society, 14(6), 814-821.
• Yavuzer, Y., & Özkan, R. (2020). Cam Tavan Algısı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (40), 585-599. https://doi.org/10.30794/pausbed.647791
• Yılmaz, İ., ve Akay, E. (2020). Gastronomi Sektöründe Kadınların Durumunun Değerlendirilmesi. International Journal of Social and Economic Sciences IJSES, 10(2), 81-86.
• Zeybek, E. (2010). Kariyer Engelleri ve Cam Tavan: Ankara'da Faaliyet Gösteren 4 ve 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.