Van Kenti Örneğinde Görsel Kirlilik: Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yıl 2024, Sayı: 66, 24 - 41, 25.12.2024

Menaf Turan , Burak Gümüşgören

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1572068

Öz

Çevre kirliliği çevre yönetimi ve planlaması açısından önemli bir araştırma alanını oluşturmaktadır. Görsel kirlilik farkı faktörlerden ortaya çıkan ve çevresindeki insanları farklı açılardan rahatsız eden bir olgudur. Literatürde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler görsel kirlilik ile ciddi bir mücadele verdiği vurgulanmaktadır. Bu ülkelerden bir tanesi de Türkiye’dir. Özellikle Doğu Anadolu bölgesinde bulunan ve İran, Irak gibi ülkelerden turist çeken Van şehri tarihi kültür mirası ve Van Gölü ile hem yerli hem de yabancı turistlere görsel açıdan cazip gelmektedir. Ancak son dönemde yaşanan yoğun göç ve kentleşme görsel kirliliğin artmasına neden olmuştur. Bu çalışmada Van ili örneğinde görsel kirlenmenin nedenleri, ekonomik etkenler, halk sağlığı gibi konular üzerinden ele alınmaya çalışılmıştır. Araştırmada betimsel analiz yöntemi kullanılmış ve veriler Kişisel Bilgi Formu” ve “Çevre Duyarlılık Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Anket uygulamasında toplam 330 katılımcının görüşleri dikkate alınmıştır. Elde edilen veriler SPSS ve AMOS yazılımlarıyla analiz edilmiştir. Öncelikle SPSS programı kullanılarak açımlayıcı faktör analizi yapılmış ve 27 cümleden 20'sinin 5 farklı faktör altında gruplandırıldığı görülmüştür. Elde edilen faktörler daha sonra AMOS yazılımı kullanılarak doğrulayıcı faktör analizi kullanılarak test edilmiştir. Bu istatistiklere ek olarak güvenirlik analizi, korelasyon analizi ve çeşitli demografik özellikler için t-testi ve ANOVA analizi yapılmıştır. Görsel Kirlilik Araştırma Ölçeği'nde (GKAÖ) yapılan analiz sonuçlarına göre; görsel kirlilik algısının yaş, eğitim düzeyi, ikamet süresi ve çalışma durumu gibi bireysel özelliklere göre farklılık gösterebileceği görülmektedir (P>0,05). Yaş ile GKAÖ toplam puanı arasında düşük düzeyde negatif bir ilişki bulunmuştur. Bu da yaşın artmasıyla birlikte görsel kirlilik algısının azaldığını göstermektedir (18+ r =-0.199, 65+ p <0.05).

Anahtar Kelimeler

Kent, Kentleşme, Görsel Kirlilik, Çevre, Van

Visual Pollution in The Case of Van City: Problems and Solution Suggestions

Öz

Environmental pollution constitutes an important research area in terms of environmental management and planning. Visual pollution is a phenomenon that arises from different factors and disturbs the people around it from different angles. It is emphasized in the literature that developed and developing countries are seriously struggling with visual pollution. One of these countries is Turkey. The city of Van, which is located in the Eastern Anatolia region and attracts tourists from countries such as Iran and Iraq, is visually appealing to both local and foreign tourists with its historical cultural heritage and Lake Van. However, recent developments have caused visual pollution to increase in the city. In the study, the reasons for visual pollution in the example of Van province were tried to be discussed through issues such as economic factors and public health. The data obtained was analyzed with SPSS and AMOS software. First of all, exploratory factor analysis was conducted using the SPSS program and it was seen that 20 out of 27 sentences were grouped under 5 different factors. The obtained factors were then tested using confirmatory factor analysis using AMOS software. In addition to these statistics, reliability analysis, correlation analysis, and t-test and ANOVA analysis were performed for various demographic characteristics. Descriptive analysis method was used in the research and data was collected through "Personal Information Form" and "Environmental Awareness Scale". According to the results of the analysis made on the Visual Pollution Research Scale (VARS); It is seen that the perception of visual pollution may vary depending on individual characteristics such as age, education level, residence time and working status (P>0.05). A low-level negative relationship was found between age and SDAS total score. This is indicate that the perception of visual pollution decreases with increasing age (18+ r =-0.199, 65+ p <0.05).

Anahtar Kelimeler

City, Urbanization, Visiual Pollution, Environment, Van

Kaynakça

• Akın, G. (2009). Ekoloji-çevrebilim ve çevre sorunları. Ankara: Tiydem Yayıncılık.
• Alwah, A.A. wen Li, Q. & Alwah. M.A.Q. (2019). Analysis of Visual Pollution of the Urban Environment in the Old City of IBB. in Third Engineering Conference - Faculty of Engineering - University of Aden.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (Atıf İndeksi). Ankara: Pegem.
• Chmielewski, S., et al. (2016). Measuring visual pollution by outdoor advertisements in an urban street using intervisibilty analysis and public surveys. International Journal of Geographical Information Science, 30(4): 801-818.
• Chmielewski, S., et al., (2016). Measuring visual pollution by outdoor advertisements in an urban street using intervisibilty analysis and public surveys. International Journal of Geographical Information Science, 30(4), 801-818.
• Elena, E., Cristian, M. and Suzana, P. (2011). Visual pollution: A new axiological dimension of marketing? European Integratıon–New Challenges, 2011, p.1836.
• Gürel-Üçer, Z. A. (2009). Kentsel yaşam kalitesinin belediye hizmetleri kapsamında belirlenmesine ve geliştirilmesine yönelik bir yaklaşım: Orta ölçekli kent örnekleri. (Doktora Tezi) Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Güven, A. (2016). Urban, urbanization and urban management needs. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 4(1), 21-30.
• Jana, M.K. & De, T. (2015). Vısual Pollutıon can have a deep degradıng effect on urban and suburban communıty: A study in few places Of Bengal, Indıa, Wıth Specıal Reference To Unorganızed Bıllboards. European Scientific Institute, 48.
• Kadıoğlu, S. (2001). Kentsel çevrede görsel kirlilik ve Denizli örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi) Denizli: Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kaypak, Ş. (2016) Kent sosyolojisi: Basılı ders notu, Antakya: MKÜ Yayını.
• Keleş R, Hamamcı C (1998) Çevrebilim, (3. Baskı), Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2023). Kentleşme politikası. Ankara: İmge Yayınevi.
• Kumbaracıbaşı, C. (1991). Çevre kirlenmesinin üçüncü boyutu: görsel kirlenme. Ankara: Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi.
• Nami, P., Jahanbakhsh, P. & Fathalipour, A. (2016). The Role and heterogeneity of visual pollution on the quality of urban landscape using GIS; Case Study: Historical Garden in City of Maraqeh. Open Journal of Geology, 06(01): p. 10.
• Nami, P., Jahanbakhsh, P. and Fathalipour, A. (2016). The Role and heterogeneity of visual pollution on the quality of urban landscape using GIS; case study: Historical garden in city of maraqeh. Open Journal of Geology, 06(01), 10.
• Nasuh, D. (1993). Kent parklarının nitelikleri ve Ankara örneğinde irdelenmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Ökmen, M. ve Parlak, B. (2008). Modernleşmeden küreselleşmeye Türk kent yönetimleri: temel nitelikler, sorunlar ve projeksiyonlar. KMU İİBF Dergisi, 15, 199-259.
• Önder, S. ve Konaklı, N. (2002). Görsel kirlilik ve konya kenti örneğinde incelenmesi üzerine bir araştırma. S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(30), 28-37.
• Öner, R. (2016). Çevre sorunları (çevre ve enerji), Ankara: Nobel.
• Portella, A. (2016). Visual pollution: Advertising, signage and environmental quality. New York: Routledge.
• Schwab, K. (2016). Dördüncü Sanayi Devrimi, (Çev.: Z. Dicleli), İstanbul: Optimist Yay.
• Schwab, K. (2016). Dördüncü sanayi devrimi, (Çev.: Z. Dicleli), İstanbul: Optimist Yay.
• Shrivastava, A.T. & Choudhary, A. (2016). Model to mıtıgate vısual pollutıon by ADS And sıgnage for urban unıson, Information Science, 4(11), 25-43.
• Singh, J.P., United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization (UNESCO) (2010). creating norms for a complex world. Routledge.
• Yasser, K.A. a& Sabri, A. (2016). Distortion and visual pollution of the city of Mukalla the reasons and treatments. Al-andalus Journal of Applied Sciences, 14(6).
• Yıldız, S. G. (2016). Çevre bilinci ve eko-kent planlaması: Gölbaşı Özel çevre koruma bölgesi örneği. (Doktara Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, S., Bulut, Z. ve Alper, H. (2002). Kentsel mekânlarda yaşanan görsel kirlilik ve Erzurum örneği. 1. Ulusal Çevre Sorunları Sempozyumu, 749-755.
• Yiğitler, Ş. Ş. (2023). Yenileşme Dönemi Türk Gezi Edebiyatında Van Gölü ve Çevresi. Türkbilig, 23(46), 117-140.