Van Merkezindeki Konut İlanlarının Dili ve Sosyolojik Açıdan Analizi

Yıl 2025, Sayı: Van Gölü Havzası Özel Sayısı, 316 - 332, 30.10.2025

Hasan Biçim

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1677710

Öz

1980 sonrası uygulanmaya başlanan neoliberal ekonomi politikaları birçok alan gibi kentleşme alanını da etkisi altına almıştır. Konut piyasasının gelişmesi ve kredi sistemlerinin yaygınlaşmasıyla konut finansal bir yatırım aracına dönüşmüştür. Van kenti 1980’li yılların ortasından itibaren neoliberal politikalara eklemlenmiş, 2011 Depremiyle birlikte kentleşme adına yeni sonuçlar meydana gelmiştir. Bu çalışma, 2025 yılı Mart ayı itibariyle Van merkez ilçelerinde ilan sitesinde yayımlanan 1+1, 3+1 ve villa tipi konut ilanlarının nitel içerik analizi yapılarak, konut ilanlarında kullanılan dilin sosyolojik anlamlarını ortaya koymayı amaçlamıştır. Neoliberal politikaların etkisiyle Van’da konut, yalnızca barınma aracı değil, aynı zamanda yatırım, statü ve toplumsal ayrışmanın göstergesi haline gelmiştir. Çalışma, konutun finansallaşması, mekânsal ayrışma, sınıfsal kimlikler ve kültürel temsil biçimlerinin ilan dili aracılığıyla nasıl görünür kılındığını analiz etmiştir. 1+1 konutlar yatırım ve kira getirisi odaklı sunulurken; 3+1 konutlarda aile yaşamı, güvenlik ve sosyal donatılar vurgulanmakta; villa ilanları ise prestij, doğayla iç içe yaşam ve mahremiyet temaları üzerinden şekillenmektedir. Elde edilen veriler, Van kentinde neoliberal kentleşme süreçlerinin mekânsal yapıyı ve toplumsal ilişkileri dönüştürdüğünü ve konutun sınıfsal bir temsil nesnesine evrildiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm , Konutun finansallaşması , Mekânsal ayrışma , Toplumsal sınıf , Kentsel dönüşüm.

A Sociological Analysis of the Discourse of Housing Advertisements in the City Center of Van

Öz

Neoliberal economic policies implemeted in the post-1980 period, have influeced the field of urbanization as in many other areas. With the expansion of the housing market and the proliferation of credit systems, housing has increasingly become a financial investment instrument. The city of Van has been integrated into neoliberal policies since the mid-1980s, and the 2011 earthquake marked a turning point in the city’s urban transformation. This study aims to uncover the sociological meanings embedded in the language of 1+1, 3+1, and villa-type housing advertisements published on a property listing website in Van’s central districts as of March 2025, through qualitative content analysis. Under the influence of neoliberal policies, housing in Van has evolved beyond its primary function of providing shelter to become a symbol of investment, social status, and class-based differentiation. The study analyzes how the financialization of housing, spatial segregation, class identities, and cultural representations are reflected and reproduced through the language of real estate advertisements. While 1+1 apartments are promoted mainly for investment and rental income purposes, 3+1 listings emphasize family-oriented living, security, and social facilities. Villa advertisements, in contrast, are framed around themes such as prestige, nature-integrated living, and privacy. The findings reveal that neoliberal urbanization processes have significantly reshaped Van’s spatial structure and social relations, transforming housing into a class-based representational object.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism , Financialization of Housing , Spatial segregation , Social class , Urban transformation.

Kaynakça

• Aalbers, M. B. (2008). The Financialization of Home and the Mortgage Market Crisis. Competition & Change, 12(2),148-166. https://doi.org/10.1179/102452908X289802.
• Alaeddinoğlu, F., Sargın, S. ve Okudum, R. (2016). 2011 Van depremi ve kentsel nüfusta mekânsal farklılaşmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39, 133-149.
• Ataç, E. (2013). "Büyük Dönüşüm" öncesi Türkiye kentlerini okumak, anlamak: Sosyo-ekonomik statüye bağlı mekansal aynşma üzerinden bir değerlendirme. Birikim, 125, 35-62.
• Aydın Türk, Y., & Karadeniz, B. (2018). Housing projects in Trabzon: Marketting discourses and physical environmental features. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20(1), 375-388. https://doi.org/10.25092/baunfbed.413729.
• Aydın, Y., (2020). Konut Politikalarında Eşitsiz Benzerlik Türkiye ve İngiltere’nin Kamusal Aktörleri. İnsan ve Toplum Dergisi. 10(4), 445 - 469.
• Bal, E ve Altun, D. A. (2016). İzmir’de Neoliberal Kentleşme Eğilimleri Kapsamında Lüks Konut Üretiminde Yeni Yaklaşımlar: Folkart Konut Projeleri. Planlama, 26(1),65-80.
• Balaban O. (2011). “İnşaat sektörü neyin lokomotifi?”, Birikim, 270, 19-26.
• Bedirhanoğlu, P. (2019). Finansallaşma, Yeni Sınıfsal Çelişkiler ve Devletin Dönüşümü, Çalışma ve Toplum: Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 60 (1). 371-388.
• Çoban, H. (2014). Türkiye’nin Kentleşme Sürecinde Konut Politikalarının Evrimi. Akademik Bakış Dergisi, 40(1), 7-22.
• Deniz, O., Yıldız, M.Z., Parin, S. ve Erdoğan R. (2017). Deprem ve göç: 2011 Van depremi örneği, Social Sciences Studies Journal. 3(10), 1426-1444.
• Emlakkulisi.com (2018). “Van İpekyolu'ndaki 2 mahallede kentsel dönüşüm yapılacak!”https://emlakkulisi.com/van-ipekyolundaki-2-mahallede-kentsel-donusum-yapilacak/565335 Erişim: 25.02.2025.
• Erman, T. (2015). Neoliberal Kent Projeleri ve Konut Politikalarının Göçmen Mahalle ve Yaşamlarına Etkisi: Göç Çalışmalarına Yeni bir Araştırma Gündemi Denemesi. İdeal Kent, 15(1), 198-213.
• Fernandez, R., & Aalbers, M. B. (2016). Financialization and housing: Between globalization and Varieties of Capitalism. Competition & Change, 20(2), 71-88. https://doi.org/10.1177/1024529415623916.
• Goonewardena, K. (2007). Planning and neoliberalism: The challenge for radical planners The Organization of Progressive Planning, Planners Network (2007) https://www.plannersnetwork.org/2007/07/planning-and-neoliberalism-the-challenge-for-radical-planners/, Erişim: 22.03.225.
• Güleç Solak, S., & Oktay, E. (2017). "Konut"Tan Öte "Konut"Tan Ziyade: Yaratılan Yeni Kentsel Ütopyaların Konut Reklamları Aracılığıyla İnşası. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 378-397.
• Gürbüz, H., Koca, B., & Altınoluk, D. (2023). Türkiye’de Neoliberal Konut Politikaları: Gaziantep Örneği. Kent Akademisi, 16(1), 122-137. https://doi.org/10.35674/kent.1153719.
• Harvey, D. (2004). Yeni Emperyalizm. Hür Güldü (Çev.), İstanbul: Everest.
• Harvey, D., (2006). Neo-liberalism as creative destruction. Geogr. Ann., 88 B (2): 145–158. URL: https://justassociates.org/wp-content/uploads/2022/02/neo-liberalism-as-creative-destruction-david-harvey.pdf Erişim: 22.03.2025.
• Işık, Ş. (2005). Türkiye’de kentleşme ve kentleşme modelleri. Ege Üniversitesi Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
• Karatepe, I.D. (2017). 1990’lı Yıllar: Kent, Konut, İslamcılar ve Tahayüller. Modernismin Yansımaları: 1990'lı Yıllarda Türkiye, R. Funda Barbaros, Erik
• Jan Zürcher (Ed.), Ankara: Efil Yayınları, 158-181.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2019). Kent Devrim, İstanbul: Sel Yayınları.
• Mayring, P. (2011). Nitel Araştırmaya Giriş. İstanbul: Bilgesu Yayınları.
• Melih Yeşilbağ (2019): The state-orchestrated financialization of housing in Turkey, Housing Policy Debate, DOI: 10.1080/10511482.2019.1670715.
• Neumann, W L. (2020). Toplumsal Araştırma Yöntemleri (1-2). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Öncü, A. (2009). “İdealinizdeki Ev” Mitolojisi Kültürel Sınırları Aşarak İstanbul’a Ulaştı. Mekân, Kültür, İktidar: Küreselleşen Kentlerde Yeni Kimlikler, Ayşe Öncü ve Petra Weyland (Ed.), İstanbul: İletişim, 85-104.
• Özdemir, D. (2011). The Role of the Public Sector in the Provision of Housing Supply in Turkey, 1950–2009. International Journal of Urban and Regional Research. 35(6), 1099–117. DOI:10.1111/j.1468-2427.2010.00974.x
• Peck, J. (2004). Geography and public policy: Constructions of neoliberalism. Progress in Human Geography, 28(3), 392-405.
• Rolnik, R.(2013). "Late Neoliberalism: The Financialization of Homeownership and Housing Rights," International Journal of Urban and Regional Research, Wiley Blackwell, vol. 37(3), 1058-1066. https://doi.org/10.1179/102452908X289802
• Saraçoğlu, C. (2016). “Tank Paletiyle Neoliberalizm”, Osmanlı’dan Günümüze Türk Siyasal Hayatı, G. Atılgan, C. Saraçoğlu ve A. Uslu (Der.), Ankara: Yordam,753-846.
• Sawyer, M. (2013). What is Financialization? International Journal of Political Economy, 42 (4), 5-18. DOI: 10.2753/IJP0891-1916420401.
• Şahin, P., & Şener, S. M. (2018). Türkiye’de Konut Söylemlerinde Yaşanan Değişimin Reklamlar Üzerinden Analizi - İstanbul Örneği. İDEALKENT, 9(23), 258-291. https://doi.org/10.31198/idealkent.416803.
• Şengül, H. T., (2011). Kentsel Çelişki ve Siyaset, Ankara: İmge Kitapevi.
• Tekin, Z. (2005). Van Şehir Tarihi Bibliyografyası. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi(6), 689-732.
• Tuğaç, Ç. (2020). Küreselleşme Ve Neoliberalleşme Sürecinde Dünyada Ve Türkiye’de Kentleşme Ve Konut Politikaları. Sosyal Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar, Hasan Babacan (Ed.), Ankara: Gece Kitaplığı, 77-92.
• Turan D. (2024). Konut Sektöründe Finansallaşma Sorunu ile Mücadeleye Yönelik Ekonomik ve Sosyal Çözüm Önerileri, Politik Ekonomik Kuram, 8(4), 971-988. https://doi.org/10.30586/pek.1468426.
• Türel, A. (1989). 1980 Sonrası Konut Üretimindeki Gelişmeler. ODTÜ MDF, 9(1), 137-154.
• Uğurlar, A. (2019). Van Kentsel Gelişimi ve Güncel Konut Piyasası İlişkisinin Değerlendirilmesi. İdeal Kent, 27 (10), 447-488 DOI:10.31198/idealkent.632252.
• Uzan, H. K. (2024). Türkiye’de Kentleşme Süreci: Tarihsel Bir Perspektif. Güncel Kent Araştırmaları, Vedat Yılmaz (Ed.), Gaziantep: Özgür Yayınları, 119-134.
• Weaver, T. P. R. (2016). By Design or by Default: Varieties of Neoliberal Urban Development. Urban Affairs Review, 54(2), 234-266. https://doi.org/10.1177/1078087416683448.
• Yenice, M. S. (214). Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Deneyiminin Tarihsel Analizi. BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 16(1) 76-88.