COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ KAVRAMINA METAFORİK BAKIŞ

Yıl 2013, Sayı: 21, 179 - 196, 01.12.2013

Yavuz Akbaş , Ebru Gençtürk

Öz

Bu araştırmanın amacı coğrafya öğretmen ve adaylarının günümüzde mekana ait sorgulama ve analizlerde kullanımı önemli hale gelen Coğrafi Bilgi Sistemine (CBS) yönelik algılarını tespit etmektir. Araştırmada belirli bir olgunun nasıl algılandığının derinlemesine incelenmesi planladığından fenomenoloji (olgubilim) yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya farklı illerde görev yapan 25 coğrafya öğretmeni ile eğitim fakültesinde öğrenim gören 20 coğrafya öğretmen adayı dahil edilmiştir. Çalışma grubunun incelenen kavramla ilgili düşünce ve görüşlerine yönelik veriler metafor tekniği ile toplanmıştır. Araştırma sonunda toplam 40 metaforun kullanıldığı belirlenmiştir. Öğretmenler ile öğretmen adaylarının kullanıldıkları metaforların genel olarak benzerlik göstermediği ve konu hakkındaki algılamalarını farklı metaforlarla açıkladıkları belirlenmiştir. CBS ile ilgili metaforların, daha çok “bir nesne” veya “coğrafi unsurlar” kategorinde yer aldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak CBS’nin doğru algılanmasına yönelik araştırma sonuçlarına dayalı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

coğrafya öğretmeni, öğretmen Adayı, coğrafi bilgi sistemi, metafor

Metaphorical Perspective to Geographical Information System Concept

Öz

The purpose of this study is to define geography teachers and teacher candidates’ perceptions regarding Geographical Information System (GIS), which nowadays became an important tool for area anaylsis and inquiries. Phenomenonology methodology is used because deep analysis of how a phenomenon is perceived is aimed in the study. 20 geography teachers tutoring in different cities and 20 teacher canditates studying in Faculty of Education are participated in the study. Data regarding study group’s opinions and thoughts about the subject is gathered using metaphor technique. Usage of 40 metaphors is identified in the study. It is observed that generally there isn’t a similarity betweeen metaphors being used by geography teachers & teacher candidates and they express their perceptions about the subject with different metaphors. It is concluded that metaphors about GIS mostly fall into “an object” or “geographical factor” categories. Based on the results of the study, this paper offers suggestions about correct perception of GIS.

Anahtar Kelimeler

geography teacher, teacher candidate, geographic information system, metaphor

Kaynakça

• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim- öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 35(171), 100-108.
• Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler Dergisi (KUYEB), 10 (3), 1313- 1322.
• Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları, Doğu Coğrafya Dergisi, 16 (26), 25-43.
• Aydın, F. ve Ünaldı, Ü., E. (2010). The analysis of geography teacher candidates’ perceptions towards “geography” concept with the help of metaphors, International Online Journal of Educational Sciences, 2 (2), 600-622.
• Aydın, İ. S. ve Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar, Turkish Studies, 5 (3), 819-842.
• Baker, T. and White, S. (2003). The Effects of G.I.S. on Students' Attitudes, Self-efficacy, and Achievement in Middle School Science Classrooms. Journal of Geography. 102 (6), 243-254.
• Büyüköztürk, Ş. Çakmak Kılıç, E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Christidou, V., Koulaidis, V. & Christidis, T. (1997). Use of metaphors in relation to their mental models: the case of the ozone layer and its depletion, Research in Science Education, 27(4), 541-552.
• Crabb, K. (2001). Case study of geographic information system integration in a high school world geography classroom. Ed.D. Dissertation, University of Georgia, Athens, GA.
• Çalışkan, N. (2013). Kavramsal anahtar modeli ile metafor ve deyim öğretimi, Bilig (Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi), 64, 95-122.
• Çelikten, M. (2006). Kültür ve öğretmen metaforları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (21), 269-283.
• Çepni S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş, Trabzon:Akademi Kitapevi.
• Coşkun, M. (2010). Lise öğrencilerinin “iklim” kavramıyla ilgili metaforları (zihinsel imgeleri). Turkish Studies, 5 (3), 919-940.
• Çukur, H. (2005), Coğrafya Öğretiminin hedefleri ve coğrafi bilgi sistemleri, Dokuz Eylül üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18,87-99.
• Çulha Özbaş, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmeni olarak, ben kimim?” sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki kimliklerine yönelik görüşlerinin metafor analizi yoluyla incelenmesi, Turkish Studies, 7 (2), 821-838.
• Demirci, A., (2006). CBS’nin Türkiye deki Yeni Coğrafya Dersi Öğretim Programına Göre Coğrafya Derslerinde Uygulanabilirliği, 4.Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri Bildiriler Kitabı, İstanbul, ss.241-248.
• Demirci, A ve Karaburun,A. (2011), CBS, GPS ve google earth teknolojilerinin coğrafya derslerinde kullanımı Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 99-123
• Demirci, A., Karaburun, A., Ünlü, M.ve Özey, R. (2012). Okullarda CBS tabanlı projeler, coğrafi bilgi sistemlerinin eğitimde kullanımına örnekler, Ankara: Esri Türkiye.
• Ekiz, D. (2007). Bilimsel araştırmalarda nitel veri analizi ve yorumu, Ekiz, D.(Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri,İstanbul: Lisans yayıncılık.
• Geçit, Y. ve Gençler, G. (2011). Sınıf öğretmenliği 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya algılarının metafor yoluyla belirlenmesi (Rize Üniversitesi örneği), Marmara Coğrafya Dergisi, 23, 1-19.
• Güler, G., Akgün, L., Öçal M. F. ve Doruk, M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 25-29.
• Gürbüz, O. ve Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 293-310.
• Güveli, E., İpek, A. S., Atasoy, E. ve Güveli, H. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik kavramına yönelik metafor algıları, Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2(2), 140-159.
• Güven, S. ve Akhan, N. E, (2010). İlköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine ilişkin öğeleri açıklamak için kullandıkları metaforlar üzerine bir araştırma, TSA / Yıl: 14, S: 1,135-172.
• Johansson, T. (2006). Geographical Information Systems Applications For Schools GISAS.
• Http://Ethesis.Helsinki.Fi/Julkaisut/Mat/Maant/Sarjat/Julkaisuja/A/141, 06.03.2013 tarihinde erişilmiştir.
• Kerski, J. (2000). The ımplementation and effectiveness of geographic ınformation systems technology and methods in secondary education, Dissertation, University Of Colorado At Boulder, Boulder, CO.
• MEB, (2005). Coğrafya dersi öğretim programı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ortony, A. (1980a). Metaphor: a multidimensional problem, Ortony, A.(Ed.), Metaphor and thought, Cambridge: Cambridge University Press.
• Ortony, A. (1980b). The role of similarity in similes and metaphor, Ortony, A.(Ed.), Metaphor and thought , Cambridge: Cambridge University.
• Örücü, D. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin sınıfa ve sınıf yönetimine ilişkin metaforik bakışları: karşılaştırmalı bir durum çalışması, İlköğretim Online, 11(2), 342-352, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr. 12.03.2013 tarihinde erişilmiştir.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi, Eğitim ve Bilim, 37 (163), 96-109.
• Özer, A., Kaya, H. ve Ünlü, M. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin “turizm” kavramı ile ilgili geliştirdikleri metaforların analiz örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 18-31.
• Özgen, N. ve Çakıcıoğlu, R.O., (2009). Coğrafi Bilgi Sistamlerinin (CBS) coğrafya eğitiminde kullanımı ve dersin hedeflerine ulaşma düzeyine etkisi, Ahi Evran üniversitesi Kırşehir Eğitim fakültesi Dergisi (KEFAD), Cilt, 10(1), 81-90.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının ‘coğrafya’ kavramına yönelik metafor durumları, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8 (2 ),55-69.
• Petrie, H. G. (1980). Metaphor and Learning, Ortony, A.(Ed.), Metaphor and Thought , Cambridge: Cambridge University Press.
• Patton, M.Q. (2002) Qualitative research & evaluation methods, 3 Edition, London: Sage Publications Ltd.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Educational Sciences: Theory & Practice), 6(2), 461-522.
• Sadık, F. ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve demokrasi: ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi, Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 48-62.
• Sevim, O., Veyis, F., ve Kınay, N. (2012). Öğretmen Adaylarının Türkçeyle İlgili Algılarının Metaforlar Yoluyla Belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği, Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 38-47.
• Shin, E. (2006). Using Geographic Information System (GIS)To Improve Fourth Graders Geographic Content Knowledge And Map Skills. The Journal of Geography. May/June,105 (3), 109-120 .
• Şahin, S. ve Gençtürk, E. (2007). Coğrafya Eğitimi ve Bilgi İletişim Teknolojileri Kuram ve Uyulamada Coğrafya Eğitimi. Servet Karabağ ve Salih Şahin (Ed). 175-222. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Şahin, Ş. ve Baturay, M. H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin internet kavramına ilişkin algılarının değerlendirilmesi: bir metafor analizi çalışması, Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (1), 177-192.
• Şeyihoğlu, A. ve Geçit, Y. ( 2012). “Mind maps” in the metaphors of geography teacher candidates, International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 283-295.
• Turoğlu, H. (2000). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Temel Esasları, İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Yaşar, S. ve Bayır, Ö. G. (2010). ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bakış açısıyla sosyal bilgiler, e-Journal of New World Sciences Academy Education Sciences , 5(3), 1213-1225.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H., (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yomralıoğlu, T. (2005). Coğrafi Bilgi Sistemleri (Temel Kavramlar ve Uygulamalar), 3. Baskı, Trabzon: İber Ofset.