METAPHORICAL PERCEPTIONS OF SPECIAL EDUCATION TEACHER CANDIDATES TOWARDS SPECIAL EDUCATION TEACHING

Yıl 2022, Sayı: 42, 22 - 44, 31.12.2022

Abdulkadir Kocaoğlu

Öz

The purpose of this research; The aim of this study is to reveal the metaphorical perceptions of special education teacher candidates about the "special education teaching" profession. The participants of the research, which was designed in the descriptive survey model, one of the qualitative research designs, are 134 special education teacher candidates at the first and fourth grade levels. The data are from teacher candidates, “special education teaching ……. like/similar, because ….….” They were collected by asking them to complete the sentence and analyzed by content analysis. Pre-service teachers produced a total of 124 valid metaphors. These produced metaphors were grouped under seven categories, taking into account their common features and analogy aspects. When the categories are examined, the most metaphors are gathered in the categories where the differences come together (27,41), and then in the categories that require effort, dedication and effort (25,80). In addition, teacher candidates; In the categories where differences come together and a monument of patience, first grade teacher candidates produced more metaphors in the light source/director and shaper category, and fourth grade teacher candidates in the labor, dedication and effort and teamwork categories. Finally, it was seen that the participants' perceptions of "special education teaching" were positive.

Anahtar Kelimeler

Special education, special education teaching, metaphorical perception, special education teacher candidate

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENLİĞİNE YÖNELİK METAFORİK ALGILARI

Öz

Bu araştırmanın amacı; özel eğitim öğretmen adaylarının “özel eğitim öğretmenliği” mesleğine ilişkin metaforik algılarını ortaya çıkarmaktır. Nitel araştırma desenlerinden betimsel tarama modelinde tasarlanan araştırmanın katılımcıları, birinci ve dördüncü sınıf düzeyindeki 134 özel eğitim öğretmen adayıdır. Veriler öğretmen adaylarından, “özel eğitim öğretmenliği ……. gibidir/benzer, çünkü ….….” cümlesini tamamlamaları istenerek toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Öğretmen adayları toplam 124 geçerli metafor üretmişlerdir. Üretilen bu metaforlar ortak özellikleri ve benzetme yönleri dikkate alınarak yedi kategori altında toplanmıştır. Kategoriler incelendiğinde en fazla metafor, farklılıkların bir araya geldiği yer (27,41) daha sonra ise emek, özveri ve gayret gerektiren (25,80) kategorilerinde toplanmıştır. Ayrıca öğretmen adayları; farklılıkların bir araya geldiği yer ve sabır abidesi kategorilerinde birbirlerine yakın sayıda, ışık kaynağı/yön gösterici ve şekil veren kategorisinde birinci sınıf, emek, özveri, gayret ve ekip çalışması kategorilerinde ise dördüncü sınıf öğretmen adayları daha fazla metafor üretmişlerdir. Son olarak katılımcıların “özel eğitim öğretmenliğine” ilişkin algılarının olumlu yönde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, özel eğitim öğretmenliği, metaforik algı, özel eğitim öğretmen adayı, Special education, special education teaching, metaphorical perception, special education teacher candidate

Kaynakça

• Açar, D., Kaya. G., & Güneş, G. (2017). Özel gereksinimli bireyler hakkındaki görüşlere ilişkin metafor çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 935-944. doi: 10.17755/esosder.284397
• Afat, N., & Çiçek, Ş. (2019). Özel eğitim öğretmenliği lisans programlarındaki öğrencilerin profili ve alana yönelik görüşleri. İZÜ Eğitim Dergisi, 1(1), 68-99. https://dergipark.org.tr/tr/pub/izujed/issue/42924/535627
• Altındağ Kumaş, Ö., & Süer, S. (2020). Öğretmen adaylarının özel eğitime ilişkin metaforik algıları. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(28), 1076-1101. doi: 10.26466/opus.676175
• Alptekin, S., &Vural Batık, M. (2013). Özel eğitim bölümü öğrencilerinin yetersizlikten etkilenmiş kişilere yönelik tutumlarına özel eğitim dersinin etkisi. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(4), 18-34.
• Aydın, G., & Şentürk, Ş. (2021). Özel Eğitim Bölümü Lisans Programının Birleştirilmesine Yönelik Özel Eğitim Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Primary Education, 6(1), 36-50. doi: 10.52797/tujped.829099
• Aydın, S., & Ünsal, S. (2021). Tercih Edilen Sınıf Öğretmenlerinin Mesleğe Yönelik Metaforik Algıları. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(10), 165-177. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jier/issue/67379/1011661
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bayrakdar, U., Vural Batık, M., & Barut, Y. (2016). Özel eğitim öğretmen adaylarının öğretmen özyeterlik düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Journal of Kırsehir Education Faculty, 17 (2), 133-149.
• Başgül, M. (2017). Sınıf öğretmeni ve sınıf öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi, Amasya
• Botha, E. (2009). Why metaphor matters in education. South African Journal of Education Copyright Vol 29:431-444
• Büyükalan Filiz, S., Çelik Şahin A., Tufan, S., & Karaahmetoğlu, B. (2018). Özel eğitim öğretmenliği lisans programlarının birleştirilmesine ilişkin öğretim üyelerinin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 763-775.
• Çakıroğlu, O., & Ünay, E. (2019). Özel eğitim. Melekoğlu, M. ve Sönmez-Kartal, M. (Ed.), Özel eğitimde temel kavramlar ve konular içinde (ss.1-21). Ankara: Vize Akademik
• Çelik, Ö., & Aslan Çelik, M. (2017). Sınıf öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının bir meslek olarak sınıf öğretmenliğine ilişkin metaforik algılarının karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 75-91. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30919/335637
• Dayı, E., Açıkgöz, G., & Elçi, A. N. (2020). Güzel sanatlar eğitimi bölümü öğretmen adaylarının engelli öğrencilere yönelik metaforik algıları (Gazi Üniversitesi Örneği). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21 (1), 95-122. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.616520
• Dedeoğlu, S., Durali, S., & Tanrıverdi Kış, A. (2004). Özel eğitim bölümü zihin engelliler öğretmenliği anabilim dalı 3., 4. Sınıf öğrencileri ve mezunlarının kendi bölüm programları, öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri ile ilgili düşünce ve önerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (1), 47-55.
• Dilekmen, M. (2008). Etkili eğitim için etkili öğretmenlik. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 214-221.
• Diken, İ. (ed.). (2017). Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: Pegem Yayıncılık
• Efilti, E., Demirci, B., & Karaduman, M. (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin özel eğitime ve özel eğitim öğrencilerine yönelik metaforik algılarının incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(33), 221-251. doi: 10.26466/opus.754317
• Erişen, Y., & Çeliköz, N. (2003). Öğretmen adaylarının genel öğretmenlik davranışları açısından kendilerine yönelik yeterlilik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 25-36. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26130/275238
• Ergenekon, Y. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler için eğitim-öğretim uygulamaları. A. Cavkaytar (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu (ss. 211-249). Ankara: Grafik-Ofset Yayınları.
• Ertürk, R. (2017). İlkokul öğrencilerinin öğretmen kavramına ilişkin metaforik algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 1-15, doi: 10.19160/ijer.285232
• Gönüldaş, H., & Gümüşkaya, Ö. (2022). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ile kaygı ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 19-43. doi: 10.17240/aibuefd. 2022..-780851
• Güneş, A., & Fırat, M. (2016). Açık ve uzaktan öğrenmede metafor analizi araştırmaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 115-129. https://dergipark.org.tr/tr/pub/auad/issue/34059/377003
• Kazu, İ.Y., & Yıldırım, D. (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin özel gereksinimli birey ve özel eğitime yönelik metaforik algıları. Journal of History School, 51, 1121-1144.
• Kardeş, S. & Taşkın, N. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının özel gereksinimli çocuklara yönelik algıları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(1), 51-73. doi: 10.17152/gefad.658084
• Karasu, T. & Mutlu, Y. (2015). Öğretmenlerin perspektifinden özel eğitimde yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri: muş il örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 47-66. https://dergipark.org.tr/tr/pub/anemon/issue/1833/22330
• Kayhan, N., Şengül, A. & Akmeşe, P. P (2012). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 261-271.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1973). Milli eğitim temel kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2021a) Milli eğitim bakanlığı tebliğler dergisi. https://uludag.edu.tr/dosyalar/egitim/meb_tebligler_dergisi.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2021b) Milli eğitim istatistikleri örgün eğitim. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/10141326_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2020_2021.pdf
• Okutan, S., Pürsün, T., & Atbaşı, Z. (2021). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi ile özel eğitim okullarında görev yapan öğretmenlerin işbirliğine ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50 (232), 287-311. doi: 10.37669/milliegitim.747646
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi. (2022). Yükseköğretim programları ve kontenjanları kılavuzu. https://www.osym.gov.tr/TR,23885/2022-yuksekogretim-kurumlari-sinavi-yks-yuksekogretim-programlari-ve-kontenjanlari-kilavuzu.html
• Özdemir, T. Y. (2018). Eğitim Bilimine Giriş. Boydak-Özkan, M. ve Özdemir, Y. T. (Ed.), Öğretmenlik mesleği ve Türkiye’de öğretmen yetiştirme içinde (ss. 201-223). Ankara: Asos Yayıncılık
• Özer, B., & Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 39-55.
• Pesen A., & Pesen H. (2020). Özel eğitim dersi alan öğretmen adaylarının “özel eğitim” ve “özel eğitime ihtiyaç duyan birey” kavramlarına ilişkin algıları. Ekev Akademi Dergisi, 0(81), 35- 60.
• Saban, A. (2008). Öğretmen adaylarının "öğrenci" kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk eğitim bilimleri dergisi, 7(2), 281-326.
• Saban, A., Saban, A., & Koçbeker, B. N. (2006). Examining of teacher candidates perceptions towards “teacher” concept through metaphor analysis. Educational sciences: theory and practice journal, 6(2), 461-522.
• Sökmen, Y., Yıldırım, G., & Kılıç, D. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğretmenlerinin öğretmen kavramına yönelik metaforlarının incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 1-13
• Talas, S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının “kaynaştırma öğrencisi” kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Journal of International Management, Educationaland Economics Perspectives 5(2) 34–44
• Tortop, H., S., Koçak, V., Acar, M., Oruç, E., Canöz, H., Kapusuz, B., & Çoşkun, E. (2015). Zihin engelliler öğretmenliği bölümü öğretmen adaylarının bölümü tercih motivasyonları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 275-285.
• Uçuş, Ş. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının özel eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 360-388
• Ulay, G. (2018). Özel eğitim öğretmenliği lisans programının zihin engelliler öğretmenliği yeterlikleri açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Kurulu. (2020). 2020-2021 Eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanacak olan lisans bölüm / program isimleri. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/lisans-onlisans-program-adlari/2021/2020-2021-lisans-bolum-program-isimleri.pdf.
• Yükseköğretim Kurulu. (2022). Merkezi yerleştirme ile öğrenci alan yükseköğretim lisans programları. https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2020/YKS/EK/tablo4_17092020.pdf