Öğretmen Adaylarının Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarını Kullanmaya Yönelik Öz Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 367 - 397, 26.12.2017

Nilgün Yenice , Barış Özden , Gizem Alpak Tunç

Öz

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi ve sınıf öğretmeni adaylarının alternatif ölçme
ve değerlendirme yaklaşımlarını kullanmaya yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi
olarak belirlenmiştir. Betimsel nitelikteki bu çalışmada ilişkisel tarama
modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2013-2014 akademik yılında
Türkiye’nin batısından yer alan bir üniversitenin Okul Öncesi ve Sınıf
Öğretmenliği Anabilim Dallarında öğrenim gören 328 öğretmen adayı
oluşturmuştur. Öğretmen adaylarının
alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını kullanmaya yönelik öz
yeterliklerini belirlemek amacıyla Buldur (2009) tarafından geliştirilen
“Alternatif Değerlendirme Yaklaşımlarını Kullanmaya Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği”
kullanılmıştır. Verilerin analizinde, aritmetik ortalama ve standart sapma,
karşılaştırmalarda ise bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans
analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının
alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını kullanmaya yönelik öz
yeterliklerinin iyi düzeye yakın olduğu belirlenmiştir. Yapılan karşılaştırmalarda
ise, öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını
kullanmaya yönelik öz yeterliklerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir
farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Buna karşın sınıf düzeyi, ölçme ve
değerlendirme ile ilgili bir ders alma durumu ve öğrenim görülen anabilim dalı
değişkenlerine göre alt faktörlerde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar
gösterdiği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, öğretmen adaylarının
alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını kullanmaya yönelik öz yeterlik
puan ortalamalarının 1. Sınıfta yüksek olup, sınıf düzeyi arttıkça öz
yeterliklerinin düşmesinin nedenlerinin araştırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımları, Öz yeterlik, Okul öncesi ve sınıf öğretmeni adayları

Kaynakça

• Acat, B. M ve Demir, E. (2007). İlköğretim programlarındaki alternatif değerlendirme yöntemlerinin uygulanmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. I Ulusal İlköğretim Kongresi, Ankara.
• Ak, E. ve Güvendi, M. (2010). Assessment of the degree to which primary school teachers use alternative assessment and evaluation methods. Procedia Social and Behavioral Sciences 2, 5599–5604.
• Akdağ, G. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin ölçme-değerlendirmeye ilişkin yeterlilik algıları ve görüşleri (Adıyaman ili örneği). Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi, Adıyaman.
• Bal, A. P. ve Doğanay, A. (2010). Matematik öğretiminde öğretmen ve öğrencilerin alternatif ölçme ve değerlendirmeyi algılamaları. Elementary Education Online, 9(3), 851-874.
• Balcı, E. ve Tekkaya, C. (2000). Ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik bir ölçeğin geliştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 42-50. Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice- Hall, Inc.
• Banoğlu, C. (2009). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yöntemlerine yönelik yeterlilik düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Buldur, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik okuryazarlık ve öz yeterlik düzeylerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Butler, S. M. ve McMunn N. D. (2006). A teacher’s guide to classroom assessment: understanding and using assessment to improve student learning. First Edition, San Francisco : Jossey-Bass.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: istatistik, araştırma deseni spss uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cansız Aktaş, M. (2008). Öğretmenlerin yeni ortaöğretim matematik öğretim programının ölçme değerlendirme boyutuna bakışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Caymaz, B. (2008). Fen ve teknoloji ve sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlığına ilişkin öz yeterlik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cheng, H. M. (2006). Junior secondary science teachers' understanding and practice of alternative assessment in hong kong: ımplications for teacher professional development. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 6, 3.
• Cohen, K. M. (1995). Achieving positive attitudes toward science through alternative assessments. Yayınlanmamış Doktora Tezi. (UMI No. 1380599).
• Çakıcı, Y. (2008). Fen ve teknoloji öğretiminde yapılandırıcı yaklaşım. Ö. Taşkın (Ed.), Fen ve teknoloji öğretiminde yeni yaklaşımlar. (ss.1- 19) içinde. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çakır, İ. ve Çimer, O. S. (2007). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme konusundaki yeterlilikleri ve uygulamada karşılaşılan problemler. I Ulusal İlköğretim Kongresi, Ankara.
• Çoklar, A. N. ve Odabaşı, H. F. (2009). Eğitim teknolojisi standartları açısından öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme öz-yeterliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 1-16.
• Demirelli, H., Canbazoğlu, S., Kavak , N. ve Bekci , N. (2009). Science teachers’ competencies about alternative assessment methods. European Science Education Research Association Conference, Istanbul.
• Doğan, N. , Karakaya, İ. ve Gelbal, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin ölçme araçlarıyla ilgili yeterlik algıları ve bu araçları kullanma durumları. 1.Ulusal İlköğretim Kongresi, Ankara.
• Duban, N. ve Küçükyılmaz, E. A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme yöntem ve tekniklerinin uygulama okullarında kullanımına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 7(3), 769-784.
• Duran, M., Mıhladız, G. ve Ballıel, B. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yöntemlerine yönelik yeterlik düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 26-37.
• Eğri, G. (2006). Coğrafya öğretmenlerinin ölçme değerlendirme yapabilme yeterlilikleri. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdal, H. (2007). 2005 İlköğretim matematik programı ölçme değerlendirme kısmının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Erdemir, A. Z. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğretmenlerinin ölçme değerlendirme tekniklerini etkin kullanabilme yeterliklerinin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Evin Gencel İ. ve Özbaşı D. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına yönelik yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 12, 190-201.
• Flowers, C., Ahlgrim-Delzell, D., Browder, D. ve Spooner, F. (2005). Teachers' Perceptions of Alternate Assessments. Research & Practice for Persons withSevere Disabilities, 30(2), 81–92.
• Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri Hakkındaki Yeterlik Algıları ve Karşılaştıkları Sorunlar,Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145.
• Gömleksiz, N. M. ve Bulut, İ. (2006). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 173–192.
• Gömleksiz, M.N., Yıldırım, F., ve Yetkiner, A. (2011). Hayat bilgisi dersinde alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinin kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. E-Journal of New World Science Academy, 6(1), 823-840.
• Güneş, T., Şener Dilek, N., Hoplan, M., Çelikoğlu, M. ve Demir, E. S., 2010. Öğretmenlerin alternatif değerlendirme konusundaki görüşleri ve yaptıkları uygulamalar. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Güven, B. ve Eskitürk, M. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirmede kullandıkları yöntem ve teknikler. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat Haynie, W. J. (1992). Post hoc analysis of test ıtems written by technology education teachers. Journal of Technology Education, 4(1), 27-40.
• Hein, G. E. ve Price, S. (1994). Active assessment for active science a guide for elementary school teachers. Portsmouth: Heinemann.
• İzci, E., Göktaş, Ö. ve Şad, S. N. (2014). Öğretmen adaylarının alternatif ölçme değerlendirmeye ilişkin görüşleri ve yeterlilik algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 37-57.
• Kanatlı, F. (2008). Alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Karamustafaoğlu, S., Cağlak, A., ve Meşeci B. (2012). Alternatif ölçme değerlendirme araçlarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilikleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 167-179.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kilmen, S., Akın-Kösterelioğlu, M. ve Kösterelioğlu, İ. (2007). Öğretmen adaylarının ölçme değerlendirme araç ve yaklaşımlarına ilişkin yeterlik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 129-140.
• Korkmaz, H. (2004). Fen ve teknoloji eğitiminde alternatif değerlendirme yaklaşımları. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Kotaman, H. (2008). Özyeterlilik inancı ve öğrenme performansının geliştirilmesine ilişkin yazın taraması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXI(I), 111-133.
• Köseoğlu, P., Yılmaz, M., Gerçek, C., ve Soran, H. (2007). Bilgisayar kursunun bilgisayara yönelik başarı, tutum ve öz-yeterlik inançları üzerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 203-209.
• Kuran, K. ve Kanatlı, F. (2010). Alternatif ölçme değerlendirme teknikleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 209-234
• Okur, M. (2006). 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi, Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Okur, M. ve Azar, A. (2011). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 387- 400.
• Özçelik, H. ve Kurt, A. A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar öz yeterlikleri: Balıkesir ili örneği. İlköğretim Online, 6(3), 441-451.
• Metin, M. (2010). Fen ve teknoloji öğretmenleri için hazırlanan performans değerlendirmeye yönelik hizmet içi eğitim kursunun etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Metin, M. (2012). Investigation of primary students’ opinions about using performance assessment in science and technology course with respect to the different variables, Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 13(2).
• M.E.B. (2013). Fen bilimleri dersi (3. 4. 5. 6. 7. ve 8. ) öğretim programı. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Nazlıçiçek, N. ve Akarsu, F. (2008). Fizik, kimya ve matematik öğretmenlerinin değerlendirme araçlarıyla ilgili yaklaşımları ve uygulamaları. Education and Science, 33(149), 18-29.
• Okur, M. ve Azar, A. (2011). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme tekniklerine ilişkin öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 387- 400. Özenç, M. ve Çakır, M. (2015). Sınıf öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme yeterliklerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 14(3), 914-933.
• Parmaksız, R. (2004). Aktif öğrenme ve alternatif değerlendirme yaklaşımlarının sosyal bilgiler öğretiminde kullanılabilirliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Saracaloğlu, A. S. (2006). 21. yüzyılda öğretmen adaylarının nitelikleri. Atatürk ve Cumhuriyete Armağan. 1, 253-290.
• Saracaloğlu, A. S., Yenice, N., Özden, B. (2013). Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öğretmeni adaylarının öğretmen öz-yeterlik algılarının ve akademik kontrol odaklarının incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 227-250.
• Şahin, Ç. ve Ersoy, E. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının yeni ilköğretim programındaki ölçme-değerlendirme konusundaki yeterlilik düzeylerine ilişkin algıları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 363-386.
• Şahin, M. ve Uysal, İ. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 190-207.
• Şaşmaz Ören, F., Ormancı, Ü. ve Evrekli, E. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz-yeterlilik düzeyleri ve görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3) , 1675-1698
• Şaşmaz Ören, F., Ormancı, Ü. ve Evrekli, E. (2014). Öğretmen adaylarının tercih ettikleri alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımları ile bu yaklaşımlara ilişkin öz-yeterlilikleri. Eğitim ve Bilim, 173, 103- 117.
• Şeker, S. (2007). Yeni ilköğretim altıncı sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programının öğretmen görüşleri ışığında değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Yayla, G. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin tecrübeleriyle alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz yeterlilikleri arasındaki ilişki. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Yenice, N., Özden, B. ve Alpak, G. (2014). Öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını kullanmaya yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitim Kongresi, Adana.
• Zhang, Z. ve Burry-Stock, A. J. (2003). Classroom assessment practices and teachers’ self-perceived assessment skills. Applied Measurement In Education, 16(4), 323–342.