20. Yüzyılda Orta Toroslardaki Yörüklerin Mutfak Kültürü

Year 2018, Volume: 2 Issue: 1, 39 - 49, 01.07.2018

Hasan Ersavaş Oya Özkanlı

Abstract

Çalışmamızda Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan Türk kültürün izlerini görebileceğimiz Yörüklerin, 20. yüzyılda Orta Toroslardaki yaşam şekilleriyle beraber yemek kültürleri incelenmeye çalışılmıştır. Yörüklerin yaşam formları tüm hayatlarına etki ettiği gibi; mutfak yapılarında da bu yansımayı görmekteyiz. Araştırma, Akdeniz Bölgesi’nin Orta Toroslar kısmında bulunan Gülnar, Anamur, Silifke, Aydıncık ve Mut ilçelerinde hala konargöçer yaşayan bazı Yörüklere dair yapılan metin araştırmaları ile oluşturmuştur. Çalışmamızla Anadolu’da Orta Toroslarda yaşayan Yörüklerin doğrudan mutfak kültürüne değinmek hedeflenmiştir. Türklerin geçmişten getirdikleri kültürel yapının Orta Toroslardaki Yörüklerin yaşam şekilleri ile senkronize edilerek ortaya çıkan mutfak kültürüne bir bakış sağlanmıştır. Göçebe yaşam şekli temel geçim kaynağını belirlemiş ve buna bağlı olarak mutfakta kullanılan malzemelerin hayvansal kökenli olmasına yol açmıştır. Yörüklerin mutfağına açılan pencere ile onların yemek aracılığıyla kendi kültürlerini nasıl ortaya koydukları da incelenmiştir

Keywords

Yörük, Kültür, Orta Toroslar, Mutfak, Yemek

Culinary Culture of The Yoruks in Central Taurus in 20th Century

Abstract

The cultures of the Yoruks,  whose Turkish culture traces extending from Central Asia to Anatolia   have been tried to examine food cultures  together with their lifestyle in the Central Taurus in the 20th century. Just as lifestyle of the Yoruks  have influenced all their lives; we see this reflection in kitchen structures. The research is based on the texts of some of the Yoruks who are living migrants in Gulnar, Anamur, Silifke, Aydıncık and Mut districts of the Central Taurus region of the Mediterranean Region. With this research  it was aimed   directly refer to the culinary culture of Yoruks who are living in the Central Taurus  in Anatolia. The cultural structure of the Turks which brought from the past has been provided with an overview of the culinary cultures exposed  by synchronizing with the lifestyles of the Yoruks  in the Central Taurus. The nomadic life style caused the basic source of livelihood  and accordingly the materials used  of  animal origin in kitchen.This research also examined  how Yoruks  expose themselves through their meals with the perspective to  their culinary

Keywords

Yoruk, Culture, Central Taurus, Culinary, Meal

References

• Akan, M. (2007). Yörüklerde Taşımada Kullanılan Dokumalar. 38. İCANAS -Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, Bildiri kitabı: 21-43.
• Akan, M. (2016). Anadolu Yörük Yaşamında Dokuma Geleneği. Kalemişi-Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, 4 (7): 40-45. DOI: 10.7816/ kalemisi-04-07-03.
• Anonim (2016). Geçim Kaynağı. http://www. gulnar.bel.tr/Gulnar.aspx?id=4, Erişim tarihi: 22.09.2016
• Anonim (2017). Yöremizden Yemekler, Tatlılar, Yeşillikler, Şifalı Otlar, Baharatlar, İçecekler, Mantarlar, Sakızlar, Dağ Meyveleri. http://anamurunsesi.com/kultur/ folkloryasam/yoreyemekleri.htm, Erişim tarihi: 20.08.2017
• Artun, E. (1996). Çukurova Yörüklerinin Gelenek ve Görenekleri. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu, Bildiriler Kitabı: 25-62.
• Demir, Ö., Bakar, N. (2014). Silifke Yörüklerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm Gelenekleri Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi: Türkiyat Araştırma Dergisi 35: 111-134.
• Doğan, M.S., Doğan, C. (2004). Tarihsel Gelişim Sürecinde Yörükler. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 39: 15-29.
• Dulkadir, H. (1997). İçel’de Son Yörükler Sarıkeçililer. İçel Valiliği Yayınları: 10 – 15, Mersin Dulkadir, H. 1993). Sarıkeçililer. II. Uluslararası Karacaoğlan Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu, Bildiri kitabı: 481-488.
• Eröz, M. (1965). Türk Köy Sosyolojisi Meseleleri ve Yörük-Türkmen Köyleri. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 6: 119-154. Eröz, M. (1991). Yörükler. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Kaştan, Y., Kaştan, Y. (2009). Antalya Yöresi Yörüklerinde Av. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1: 413-433.
• Keser, U. (2011). Nerde Çandır Ovasındaki Göçler. http://kazancihaber.com/haber_detay. asp?haberID=1320, Erişim tarihi: 20.08.2017
• McIntosh, A. (1996). Sociologies of Food And Nutrition. Plenum Press, New York
• Seyirci, M. (1996). Batı Akdeniz’de Yörükler, I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri, K.B. Yayınları: Ankara, 191-202
• Seyirci, M. (2000). Batı Akdeniz Bölgesi Yörükleri. Der Yayınları, İstanbul. Şavkay, T. (2000). Osmanlı Mutfağı. Şekerbank Yayınları, İstanbul, s10 – 12.
• Tokatlı, S.S., Nas, G. (2012). Anamur Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Dergisi, 5: 33 – 45.
• Yalman (Yaygın), A.R. (1977). Cenupta Türkmen Oymaklar. Haz: Sabahat Emir, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara