Turkish Vocabulary Component of the LGS Exam

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 1, 232 - 267, 22.04.2025

Halit Karatay , Atilla Dilekçi , Sezgin Koçyiğit

https://doi.org/10.17860/mersinefd.1574422

Öz

Words are the most basic meaning units of a language. In writing, communication occurs via sentences and paragraphs formed through the use of words which are tools that speakers of a language use to express themselves. Teaching and enriching students' vocabulary is one of the main tasks of schools. Vocabulary is important not only in Turkish courses but also for academic success in other courses. Students' vocabulary knowledge is directly or indirectly tested for assessment and evaluation purposes through the exams administered in schools. Vocabulary knowledge is a crucial factor that affects student success in the nationally administered LGS exam held annually for admission to high school from secondary school. In this study, the vocabulary items used in the LGS exam and their frequency of use were identified to determine the vocabulary component of the exam. Descriptive analysis was used, and the vocabulary items in the Turkish component of the LGS exams of the past six years were analyzed using the Simple Concordance software. The usage frequency of those words in the TS Corpus was also determined. The results showed that the cumulative total of the Turkish language section of the six LGS exams was 9,714 words. The number of the words used in the exams was 2725. In the exams, only 76 words were used repeatedly every year. These findings indicate that students encounter a high number of different words every year and also that the considerably low number of common words in the exams makes it difficult for students to prepare for the exam and understand what they read and achieve high scores when they take the exam.

Anahtar Kelimeler

Vocabulary , LGS exam , teaching Turkish , secondary school students

LGS’nin Türkçe Söz Varlığı

Öz

Sözcükler iletişim için bir dilin en temel anlam birimleridir. Dil eğitiminin temel amaçlarından biri öğrencilerin söz varlığını zenginleştirmektir. Öğrencilerin akademik başarılarına uygun bir liseye geçmeleri için yapılan Liselere Geçiş Sistemi’nde [LGS] söz varlığı öğrencilerin sınav başarısını etkilemektedir. Bu araştırmada LGS’deki Türkçe sorularının söz varlığı incelenmiştir. Son altı yılda yapılmış LGS Türkçe sorularının toplamı 9.714 sözcükten oluşmuştur. Bu sınavlarda 2725 farklı sözcük kullanılmıştır. Sınavların ortalama sözcük sayısı 1263 ila 1977 arasında değişmektedir. Altı yılda her sınavda çıkan sadece 76 sözcük vardır. Öğrenciler, her yıl farklı sözcüklerle karşılaşmaktadırlar. Sınavlarda her yıl çıkan ortak sözcüklerin az olması, öğrencilerin bu sınavlara hazırlanmalarını zorlaştıran bir etmendir. Son 6 yılda çıkan 2725 farklı sözcüğün %83’ü Türkçe derlemde ilk 20 bin sözcük arasındadır. Geriye kalan bu sözcüklerin %17’si ilköğretim 8. sınıf düzeyindeki her öğrenci bilmeyebilir. Bu durum paragraf sorularını anlamayı güçleştiren temel etkenlerden biridir.

Anahtar Kelimeler

söz varlığı , LGS sınavı , Türkçe öğretimi , ortaokul öğrencileri

Kaynakça

• Akyüz Aru, S. (2013). İlköğretim programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarında kelime hazinesini geliştirmeye yönelik planlamanın incelenmesi (Tez No: 336106). [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi].
• Avkapan, A. (2006). Orta öğretim 11. sınıf öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Tez No: 215401). [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi].
• Ayan, S. ve Baş, B. (2015). Çizgi filmlerdeki söz varlığıyla ilkokul öğrencilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 84-99. https://doi.org/10.16916/aded.82632
• Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma (Tez No: 191152). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Baş, B. (2010). Söz varlığı araştırmalarında veri çarpıklığı ve eğitime yansımaları. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 115-129. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/67636
• Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27(2010), 137-159. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/156986
• Baş, B. (2011). Söz varlığı ile ilgili çalışmalarda kullanılacak ölçütler. TÜBAR, 29(2011), 27-61. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/157052
• Baş, B. ve Karadağ, Ö. (2012). Söz varlığı üzerine yurt dışında ve Türkiye’de yapılan temel araştırmalar. Millî Eğitim, 42(193), 81-105. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/442346
• Baumann, J. F., Kameenui, E. J. ve Ash, G. E. (2003). Research on vocabulary instruction: Voltaire Redux, J. Flood, J.J. Lapp, J. R. Squire ve J. M. Jensen (Ed.), Handbook of research on teaching the english language arts (2. Baskı, s. 604-632) içinde. MacMillan.
• Beck, I. L. ve Mckeown, M. G. (1991). Conditions of Vocabulary Acquisition. R. Barr, M. Kâmil, P. Mosenthal ve P. D. Pearson (Ed.), Handbook of Reading Research Vol 2 (1. Baskı, s. 789–814). Longman.
• Biemiller, A. (2009). Words worth teaching: closing the vocabulary gap (1. Baskı). SRA/McGraw-Hill.
• Bilgen, N. H. (1992). İlkokul I. II. III. sınıf ders kitaplarının sözel özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(8), 217-224. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/88305
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (30. baskı). Pegem Akademi.
• Calp, M. (2005). Özel öğretim alanı olarak Türkçe öğretimi (2. Baskı). Eğitim Kitabevi.
• Carroll, J. B., Davies, P. ve Richman, B. (1971). The American heritage word frequency book. Houghton Mifflin.
• Çıplak, M. (2005). Uşak merkez ilköğretim 5, 8 ve 11. sınıflarının yazılı kelime hazinesinin belirlenmesi (Tez No: 188222). [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi].
• Çifçi, M. (1991). Bir grup yüksek öğrenim öğrencisi üzerinde kelime serveti araştırması (Tez No: 17953). [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi].
• Çolakoğlu, B. K. (2021). Haber bültenlerindeki söz varlığı üzerine bir araştırma (Tez No: 668758). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• D’anna, C. A., Zechmeıster, E. B. ve Hall, J. W. (1991). Toward a meaningful definition of vocabulary size. ]ournal of Reading Behavior, 23(1), 109-122. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=057032a7b80277be2a01ede376ef10174b9742ce
• Dale, E. ve O’rourke, J. (1981). Living word vocabulary: a national vocabulary inventory. World Book/Childcraft International.
• Demir, C. (2006). Türkçe/edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti. Millî Eğitim (Edebiyat Eğitimi Özel Sayısı), Dergisi, 34(169), 1-24. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/470200
• Demir, C. (2016). Türkçe eğitim öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 141-161. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441265
• Demirci K. (2015). Kelime öğretimi el kitabı (1. Baskı). Anı yayıncılık.
• Deniz, E. (2017). Yedinci sınıf öğrencilerinin dil bilgisi, kelime bilgisi ve okuduğunu anlama düzeyleri ile yazma becerileri arasındaki ilişki (Tez No: 463316). [Doktora tezi, İnönü Üniversitesi].
• Dolunay, S. K. (2012). Türkçe ve dil bilgisi öğretiminde sıklık çalışmalarının yeri. Gazi Türkiyat, 1(10), 81-89. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/76765
• Ensar, F. ve Doğan, S. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatımlarındaki kelime hazineleri üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 229-244. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/183278
• Epçaçan, C. (2018). Okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin öğretim sürecine etkisi. Electronic Turkish Studies, 13(19), 615-630. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.14123
• Fernald, A. (2010). Getting beyond the "convenience sample" in research on early cognitive development. The Behavioral and Brain Sciences, 33(2-3), 91–92. https://doi.org/10.1017/S0140525X10000294
• Göçen, G. ve Okur, A. (2015). Ortaokula yönelik söz varlığı araştırmalarının incelenmesi: Tezler. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 64-79. https://doi.org/10.16916/aded.66746
• Göçer, A. (2009). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies (Sözlük Özel Sayısı), 4(4), 1025-1055. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.845
• Gökçe, B. (2020). Dinleme-söz varlığı ilişkisi. M. N. Kardaş (Ed.), Dinleme eğitimi (s. 91- 127) içinde. Pegem Akademi.
• Göktaş, Ö. (2010). Okuduğunu anlama becerisinin ilköğretim ikinci kademe matematik dersindeki akademik başarıya etkisi (Tez No: 270778). [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi].
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü (1. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Graves, M. F., Baumann, J. F., Blachowıcz, C. L. Z., Manyak, P. B., A., Cieply, C., Davis, J. R. ve Von Gunten, H. (2014). Words, words everywhere, but which ones do we teach?. The Reading Teacher, 67(5), 333–346. https://doi.org/10.1002/trtr.1228
• İnce, H. G. (2006). Türkçede kelime öğretimi (Tez No: 189599). [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. İ pekçi, A. (2005). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin kelime serveti üzerine bir araştırma (Tez No: 188075). [Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
• Kamil, M. L. (2004). Vocabulary and comprehension instruction: Summary and implications of the national reading panel findings. P. McCardle ve V. Chhabra (Ed.), The voice of evidence in reading research içinde (ss. 213–234). Paul H. Brookes.
• Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Tez No: 169509). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Karadağ, Ö. (2019). Kelime Öğretimi. Kriter Yayınevi
• Karagöl, E. ve Tarakçı, R. (2019). Söz varlığı öğretimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Millî Eğitim, 48(222), 149-171. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/725987
• Karakuş, İ. (2002). Türkçe Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Anıttepe Yayıncılık.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/77174
• Karatay, H. (2016). 6-8. Sınıf öğrencilerinin mecazlı dili anlama düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 265-285. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441273
• Keklik, S. (2015). Çocukta dil edinimi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Tez No: 159613). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Kurudayıoğlu, M. ve Soysal, T. (2016). Cumhuriyet dönemi ilkokul Türkçe dersi öğretim programlarının söz varlığının geliştirilmesi açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 559-598. https://doi.org/10.16916/aded.90932
• Laufer, B. & Ravenhorst-Kalovski G. C., (2010). Lexical threshold revisited: Lexical text coverage, learners' vocabulary size and reading comprehension. Reading in a Foreign Language 22(1), 15- 30. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ887873.pdf
• Laufer, B. (1989). What percentage of text-texis is essential for comprehension. In Christer Lauren & Marianne Nordman (eds.), Special language: From humans thinking to thinking machines, 316-323. Multilingual Matters.
• Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım ve etkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423875311.pdf
• Meara, P. (1995). The importance of an early emphasis on vocabulary. The Language Teacher, 19(2), 8-10. https://jalt-publications.org/old_tlt/files/95/feb/meara.html
• MEB, (2022). 2022 ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav raporu. https://www.meb.gov.tr/2022-ortaogretim-kurumlarina-iliskin-merkezi-sinav-raporu/haber/26870/tr
• Miller, G. A. ve Gildea, P. M. (1987). How children learn words. Scientific American, 257, 94-99. https://psycnet.apa.org/record/1988-26144-001
• Nagy, W. (2009). “Understanding Words and Word Learning: Putting Research on Vocabulary into Classroom Practice”, Rosenfield, S., & Berninger, V. (Eds.) Handbook on ımplementing evidenced based academic ınterventions in school settings içinde (ss. 479–500), Oxford University Press.
• Nagy, W. E. (2007). Metalinguistic awareness and the vocabulary-comprehension connection. R.K. Wagner, A.E.
• Muse ve K.R. Tannenbaum (Ed.), Vocabulary acquisition: implications for reading comprehension içinde (s. 52-77). Guilford.
• Nagy, W. E. ve Herman, P. A. (1984). Limitations of vocabulary instruction (Tech. Rep. No. 326), University of Illinois, Center for the Study of Reading.
• Nation, P. (2006). How large a vocabulary is needed for reading and listening?. Canadian Modern Language Review 63, 59-82. https://www.lextutor.ca/cover/papers/nation_2006.pdf
• Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü (1945-1950 Arası) (Tez No: 280969). [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Üniversitesi].
• Ömeroğlu, A. F., ve Hakkoymaz, S. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin söz varlığı öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikler açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 347-362. https://doi.org/10.16916/aded.1053964
• Özbay, M. (2009). Okuma eğitimi. Öncü Kitap
• Pars, V. B. ve Pars, C. B. (1954). Okuma psikolojisi ve ilk okuma öğretimi. Maarif Basımevi.
• Pearson, P. D., Hiebert, E. H. ve Kamil, M. L. (2007). Vocabulary assessment: what we know and what we need to learn. Reading Research Quarterly, 42(2), 282-296. https://psycnet.apa.org/record/2007-06462-004
• Pierce, J. (1960). Türkçe kelime sayımı (A frequency count of Turkish words). MEB Yayım Müdürlüğü Basılı Eğitim Malzemeleri Hazırlama Merkezi.
• Pilav, S. (2008). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma (Tez No: 218471). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Sayın, H. ve Doğan, Y. (2023). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki dinleme/izleme metinlerinin söz varlığı bakımından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (65), 512-548. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1161947
• Snow, C. (2002). Reading for understanding: toward a research and development program in reading comprehension. RAND.
• Stahl, S. A. (1999). Vocabulary development. Brookline Books.
• Suskind, D. (2020). Otuz milyon kelime (B. S. Esra Eret, Trans. 12. Baskı ed.). Buzdağı Yayınevi.
• Tağa T. (2016). Kelime öğretiminde hedef kelimelerin belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi Temel Söz varlığı Özel Sayısı, 163-177. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/441267
• TDK. (2005). Türkçe sözlük. TDK Yayınları.
• Temur, T. (2006). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin yazı dilindeki kelime hazinelerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No: 187669). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Tosunoğlu, M. (1998). İlköğretim okuluna başlayan öğrencilerin okuma yazmayı öğrenmeden önceki kelime serveti üzerine bir araştırma (Tez No: 73820). [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• TS Corpus (2024). https://tscorpus.com/
• Ünsal, H. (2005). İlköğretim 5.- 8. sınıflar ile orta öğretim 11. sınıfların sözlü anlatımdaki aktif kelime hazineleri (Afyon merkez örneği) (Tez No: 188146). [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi].
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. Multilingual Yayınları.
• Weisleder, A. ve Fernald, A. (2013). Talking to children matters: early language experience strengthens processing and builds vocabulary. Psychological Science, 24(11), 2143-2152. https://doi:10.1177/0956797613488145.
• Williams, C. H. (2008). Effect of independent reading on fourth graders’ vocabulary, fluency and comprehension. [Doktora tezi, The Graduate Faculty of Auburn University].
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri. Akçağ Yayınları.
• Yazı, Z. (2005). Orta öğretim 10. sınıf öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma (Tez No: 159374). [Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi].
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. baskı). Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, K., Yıldız, M. ve Ateş, S. (2011). “Kelime bilgisi okuduğunu anlamanın anlamlı bir yordayıcısı mıdır ve yordama gücü metin türlerine göre farklılaşmakta mıdır?. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1531-1547. https://openaccess.ahievran.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12513/426
• Yıldız, C., Okur, A., Arı, G. ve Yılmaz, Y. (2006). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Pegem Yayınları.
• Yiğittürk, H. (2005). Orta öğretim 9. sınıf öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. (Tez No: 159133). [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi].
• Yopp, H. K., Yopp, R. H. ve Bishop, A. (2009). Vocabulary instruction for academic success. Shell Education.
• Zeno, S. M., Ivens, S. H., Millard, R. T. ve Duvvuri, R. (1995). The educator’s word frequency guide. Touchstone Applied Science.