Boşnak müziğinin özel türü Sevdalinka’ ların müzikal yapısı üzerine bir inceleme

Year 2022, Issue: 30, 435 - 454, 21.10.2022

Taner Uluçay

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türk toplumu ile kardeşliği 700 yıl öncesine dayanan, Bosna Hersek toplumunun müzik yapısının temel unsuru olan ve Balkan müziği içerisinde özel bir tür olan ‘’Sevdalinka’’ şarkılarının müzikal yapısını belirlemektir. Bu noktadan hareketle; araştırmacı tarafından tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiş olan Sevdalinka şarkıları incelenmiş ve yorumlanmıştır. Şarkıların müzikal özellikleri iki boyutta incelenmiştir. Birinci boyutta şarkıların ton, makam, ölçü, kullanılan nota değerleri, ses genişliği ve notalarda yer alan müzik terimleri incelenirken, ikinci boyut ise şarkı sözleri incelenmiştir. İkinci boyutta şarkıların anlatmak istediği konu, şarkılarda kullanılan kelime ve cümleler incelenmiş, elde edilen veriler ışığında yorumlarda bulunulmuştur. Sevdalinkalar, Boşnak kültürünün sanatsal ürünleridir. Boşnak halkı hayata dair yaşadığı duyguları aktarma aracı olarak sevdalinkaları kullanmıştır. Sevdalinkalar hem geleneksel hem de popüler kültür öğelerini taşımaktadır. Zaman içerisinde Avrupa toplumlarının etkisi ile değişmiş, müzikal anlamda batılılaşma eğilimi göstermiştir. Bunun yanında geleneksel özelliklerini de korumuş, içeriğinde Türk müziği makam ve usullerini barındırmıştır. Sevdalinkalar; Boşnak halkının hem düğünlerinde hem de cenazelerinde yer alan, sevda ve hasret türküleridir. Çalışmada, sevdalinkaların Türk müzik yapısı ile iletişim ve etkileşim içerisinde olduğu, müzik yapısı içerisinde hem doğu hem de batı kültürünü barındırdığı, icralarda ise akordeonun temel çalgı olarak kullanıldığı, süslü ve trilli notaların çoğunlukla kullanıldığı; konularda ise ağırlıklı olarak sevda, hasret, pişmanlık, Allah’a dua, memleket temalarının yer aldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Keywords

Bosna Hersek, Boşnak, Sevdalinka, Müzikal özellik, Konu, İçerik

An investigation on the musical structure of Sevdalinka, a special genre of Bosnian music

Abstract

The aim of this study is to determine the musical structure of the song ‘’ Sevdalinka’’, whose brotherhood with Turkish society dates back 700 years, which is the basic element of the musical structure of Bosnia and Herzegovina and have a special genre in Balkan music. Starting from this point; Sevdalinka songs randomly selected by the researcher were examined and interpreted. The songs were analyzed in two dimensions. First dimension is to determine the musical characteristics of the songs. These are; tone, maqam, measure, note values, register and the musical terms. The second dimension is to study the lyrics. In this dimension, the subject that the song wants to describe, the words and sentences used in the song were examined and comments were made in the light of the data obtained. Sevdalinka are artistic products of Bosnian culture. Bosnian people used the sevdelinkas as a means of conveying their feelings. Sevdalinkas carry both traditional and popular culture elements. Over time, it changed with the influence of European societies and showed a tendency to westernize musically. In addition, it preserved its traditional features and included Turkish music maqams and methods. Sevdalinkas; They are songs of love and longing, which are included in both weddings and funerals of Bosnian people. In the study, it has been concluded that Sevdalinka's are in communication and interaction with the Turkish music structure, they contain both eastern and western cultures in their musical structure, the accordion is used as the main instrument, ornate and trill notes are used, as the subject; that the themes of love, longing, regret, prayer to Allah, homeland are mainly included.

Keywords

Bosnia and Herzegovina, Bosnian, Sevdalinka, Musical feature, Subject, Content

References

• Bayram, S. Sevdalinka ve Türkülerde Sevgili ve AĢk Algısı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research, Cilt 8, Sayı 41, s. 112-119, 2015.
• https://www.bosnahersek.ba/bosnak-muzigi
• https://lyricstranslate.com/
• https://tekstovi.net/2,30,4968.html
• Karasar, N. Bilimsel Araştırma Yöntemi, İkinci Yazım, 36. Basım. S:229. Ankara. Nobel Yayın, 2020.
• Kurtişoğlu, F. B., Beşiroğlu, Ş. Ş., ve Kovanlıkaya, Ç. Boşnak Kültürel Kimliğinin Simgeleri: Akordeon ve Gusla, İTÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt5, Sayı 2, s. 35-44, 2008.
• Özçelik, S. Batı Müziği Yazısında Süslemeler, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 3, s. 77-91, 2002.