Analysis of the Turkish Translation of Philippe Claudel’s La petite fille de Monsieur Linh Using An Intramonotextual Method

Year 2025, Issue: Çeviribilim Özel Sayısı II, 654 - 676, 25.03.2025

Sabahattin Buğra Akdoğan

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1600432

Abstract

Intratextuality refers to the interconnected internal relations within a single work (intramonotextuality) or across multiple works (intrapluritextuality) by an author (originate from the French terms intramonotextualité and intrapluritextualité). Situated at the crossroads of literary studies and translation studies, this research explores how target texts can be linked to source texts under the framework of intratextuality. The primary aim is to position the concept of intratextuality within translation studies and to introduce it with a fresh perspective on translation analysis. The study adopts a qualitative and descriptive research method, illustrated through a case study that demonstrates how an intratextual perspective can be applied in translation. Four intratextual translation techniques—target word repetition, creative conservation, contrastive coherence, and peritextual explicitation—were utilized during the analysis. These techniques, introduced for the first time in this study, are designed to create effects of identity, similarity, and contrast, ensuring structural balance between source and target texts. They are expected to appeal to both translators and translation studies scholars. The Turkish translation of Philippe Claudel’s La petite fille de Monsieur Linh was examined from an intramonotextual perspective using these techniques. The findings reveal that the degree of repetition, semantic coherence, and the equivalents provided for intratextual features significantly impact the reflection of the source text’s intratextual characteristics in the target text. Furthermore, interpreting one-to-one repeated forms as stylistic features (e.g., idiolect, lexical field) may enhance meaning formation. This study is considered to contribute to future research in translation studies within the scope of intratextuality.

Keywords

intramonotextuality, style, form, coherence, intratextuality

Philippe Claudel’in La petite fille de Monsieur Linh Adlı Yapıtının Türkçe Çevirisinin Tekil-içmetinsel Bir Yöntemle İncelenmesi

Abstract

İçmetinsellik bir yazarın tek bir yapıtı (tekil-içmetinsellik) ya da birçok yapıtındaki (çoğul-içmetinsellik) bağıntılı iç ilişkileri ifade eder (bu terimler Fransızca intramonotextualité ve intrapluritextualité kavramlarına dayanmaktadır). Yazın bilimi ve çeviribilim kesişiminde kaleme alınan bu çalışma, içmetinsellik kavramı şemsiyesi altında erek metinlerin kaynak metinlerle nasıl ilişkilendirilebileceğini tartışmaya yöneliktir. Çalışmanın amacı, yazın biliminde ele alınan içmetinsellik kavramının çeviribilimdeki yerini konumlandırmak ve bu kavramı çeviriye yönelik yeni bir bakış açısıyla tartışmaya açmaktır. Çalışmada, bir vaka çalışmasıyla içmetinsel bir bakış açısının çeviride nasıl incelenebileceği örneklendirilirken nitel ve betimleyici bir araştırma yöntemi benimsenmiştir. İnceleme sırasında ayrıca dört içmetinsel çeviri tekniğine başvurulmuştur (erek sözcük yinelemesi, yaratıcı koruma, zıt tutarlılık ve çevremetin açıklaması). Bu çeviri teknikleri kaynak ve erek metin arasında yapısal bir denge kurmak amacıyla aynılık, benzerlik ve zıtlık etkisi yaratma üzerine kurulmakta ve makale yazarı tarafından ilk kez bu çalışmada önerilmektedir. İçmetinselliğin çevirilerde yansıtılabilmesi ve incelenebilmesine imkân tanıyan bu çeviri tekniklerinin hem çevirmenlere hem de çeviribilimcilere hitap edebileceği vurgulanabilir. Bu çalışmada Philippe Claudel’in La petite fille de Monsieur Linh adlı yapıtının Türkçe çevirisi tekil-içmetinsel bir bakış açısıyla ilgili çeviri tekniklerinden hareketle incelenmiştir. Bu çerçevede, kaynak metinde tespit edilen içmetinsel karakteristik özelliklerin erek metne yansıtımında, bu özelliklere verilen yeni karşılıkların yanı sıra, yinelenme miktarlarının ve anlamsal tutarlılıklarının da belirleyici olabileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca, bire bir yinelenen biçimlerin birer biçemsel özellik (birey dil, sözlüksel alan) olarak değerlendirilmesinin de anlam oluşumuna katkıda bulunabileceği sonucuna varılmıştır. Bu çalışmanın çeviribilimde içmetinsellik kapsamında ele alınacak başka çalışmalara katkı sunabileceği düşünülmektedir.

Keywords

tekil-içmetinsellik, biçem, biçim, tutarlılık, içmetinsellik

References

• Aixelá, J. F. (1996). Culture-specific items in translation. R. Alvarez & M. Carmen-Africa Vidal (Ed.), Translation, Power, Subversion içinde (ss. 52-78). Multilingual Matters.
• Aksoy Alp, E. (2023). L’auto-métatextualité dans L’Atelier noir d’Annie Ernaux. Frankofoni Dergisi, 43, 93-101.
• Aktulum, K. (2011). Metinlerarasılık // Göstergelerarasılık. Kanguru Yayınları.
• Anthony, S. M. (2012). Les figures de la répétition intratextuelle chez Nathalie Sarraute : Leitmotive, clichés, lieux communs, topoï et stéréotypes [Yayımlanmamış doktora tezi]. Université de Toronto Département d’études françaises.
• Bardèche, M. (1999). Le principe de répétition, Littérature et modernité. Éditions L’Harmattan.
• Bassnett, S. ve Lefevere, A. (Eds.) (1990). Translation, History and Culture. Pinter.
• Belhocine, M. (2007). Etude de l’intratextualité dans les oeuvres de Fatéma Bakhaï [Mémoire de Magister]. Université Abderrahmane-Mira de Béjaïa Faculté des lettres et des sciences humaines.
• Berman, A. (1985). La traduction et la lettre ou l’auberge du lointain. Les tours de Babel içinde, TransEurop-Repress, 35-150.
• Camus, A. (1953). Yabancı. (Çev. R. N. Güntekin). Varlık Yayınları.
• Camus, A. (1967). L’Exil et le Royaume. Éditions Gallimard.
• Camus, A. (2010). L’étranger. Éditions Folio. (Eserin orijinali 1942’de yayımlandı)
• Camus, A. (2021). Yabancı (73. Baskı). (Çev. A. Sezen). Can Yayınları.
• Camus, A. (2022). Sürgün ve Krallık (18. Baskı). (Çev. T. Yücel). Can Yayınları.
• Claudel, P. (2007). Bay Linh ve Torunu. (Çev. Y. İlksavaş). Doğan Kitap.
• Claudel, P. (2011). Monsieur Linh and His Child. (Çev. E. Cameron). Maclehose Press.
• Claudel, P. (2012). La petite fille de Monsieur Linh. Éditions Le livre de Poche. (Eserin orijinali 2005’te yayımlandı)
• CNRTL. (t.y.). Serrer. Portail lexical içinde. 19 Haziran 2024 adresinden edinilmiştir.
• Çağlakpınar, B. (2020). Philippe Claudel’in Bay Linh ve Torunu Romanında Zamanötesi ve Uzamötesi Anlatı. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 43, 69-82. https://doi.org/10.21497/sefad.755508
• Dällenbach, L. (1976). Intertexte et autotexte. Poétique, 27, 282-296.
• Dällenbach, L. (1977). Le récit spéculaire, essai sur la mise en abyme. Éditions du Seuil.
• Delisle, J. (1984). L’analyse du discours comme méthode de traduction : Théorie et pratique. Éditions de l’Université d’Ottawa.
• Doğan, İ.C. (2023). The retranslation of intertextuality: Paul Auster’s New York trilogy. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, 19, 55–66.
• Dryeová, J. (2012). La thématique des romans de Philippe Claudel [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Masarykova Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Dueck, E. (2014). L’étranger intime : Les traductions françaises de l’œuvre de Paul Celan (1971-2010). Éditions De Gruyter.
• Eco, U. (2023). Yorum ve Aşırı Yorum (5. Baskı). (Çev. K. Atakay). Ayrıntı Yayınları.
• Er, A. (2021). Philippe Claudel'in La Petite fille de Monsieur Linh (Bay Linh ve Torunu) adlı romanında anlatı yerlemleri. E. Özcan (Ed.), Prof. Dr. Gönül Yılmaz’a Armağan içinde (ss. 89- 103). Ankara Üniversitesi Matbaası.
• Erkazancı Durmuş, H. (2019). William Faulkner’ın The Sound and The Fury Eserinde Düşünce Biçeminin Türkçeye Aktarılması. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 25, 51-70. https://doi.org/10.37599/ceviri.513996
• Fitch, B. T. (1982). The Narcissistic Texte, A Reading of Camus’ Fiction. University of Toronto Press.
• Fitch, B. T. (1983). L’intra-intertextualité interlinguistique de Beckett; la problématique de la traduction de soi. Texte, 2, 85-100.
• Fitch, B. T. (1985). Des écrivains et des bavards : l’intra-intertextualité camusienne. R. Gay-Croisier & J. Lévi-Valensi (Ed.), Albert Camus : œuvre fermée, œuvre ouverte ? içinde (ss. 267-283). Éditions Gallimard.
• Genette, G. (1972). Figures III. Éditions du Seuil.
• Genette, G. (1982). Palimpsestes, la littérature au second degré (Elektronik kitap). Éditions du Seuil. https://ia800207.us.archive.org/20/items/GrardGenettePalimpsestes.LaLittratureAuSecondDe grEstUnLivre.1/G%C3%A9rard-Genette-Palimpsestes.-La-Litt%C3%A9rature-au-seconddegr%C3%A9-est-un-livre.-1.pdf
• Genette, G. (2014). Seuils (Elektronik kitap). Éditions du Seuil. https://www.furet.com/ebooks/seuilsgerard-genette-9782021069495_9782021069495_1.html
• Gökduman, U. C. ve Karadağ, A. B. (2021). Retraduction et paratexte : Les retraductions interlinguales des Misérables dans l’Empire ottoman et leurs retraductions intralinguales dans la Turquie moderne. Moderna Språk, 115(4), 50–70. https://doi.org/10.58221/mosp.v115i4.6754
• Greimas, A. J. (1970). Du sens, essais sémiotiques. Éditions du Seuil.
• Greimas, A. J. (1986). Sémantique structurale, recherche de méthode. Presses Universitaires de France.
• Hugo, V. (2011). Claude Gueux et autres textes engagés (Elektronik kitap). Éditions Le livre de Poche Jeunesse.
• Jakobson, R. (1966). Grammatical parallelism and its Russian facet. Language, 42 (2), 399–429. https://doi.org/10.2307/411699
• Kovala, U. (1996). Translations, Paratextual Mediation, and Ideological Closure, Target International Journal of Translation Studies, 8 (1), 119-147. 10.1075/target.8.1.07kov
• Martel, K. (2005). Les notions d’intertextualité et d’intratextualité dans les théories de la réception. Protée, 33(1), 93-102. https://doi.org/10.7202/012270ar
• Nord, C. (2005). Text analysis in translation: Theory, Methodology and Didactic Application of a Model for Translation Oriented Text Analysis (2. Baskı). Rodopi.
• Özenç Kasımoğlu, M. (2020). J.R.R. Tolkien’in Orta Dünya Mitolojisi Kapsamında Yüzüklerin Efendisi Adlı Eserinin Türkçe Çevirisine Metinlerarası Odaklı Bir Bakış [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Öztürk Kasar, S. (2009). Pour une sémiotique de la traduction. C. Laplace vd. (Ed.), La traduction et ses métiers aspect théoriques et pratiques içinde (ss. 163-175). Lettres Modernes Minard.
• Pessini, E. (2010). Après la guerre: Le Rapport de Brodeck. La Torre di Babele. Rivista di letteratura e linguistica, 6, 55-72.
• Pym, A. (2023). Çeviri Kuramlarını Keşfetmek. (Çev. C. Özer Taş et al.). Everest Yayınları.
• Rakovà, Z. (2013). La traduction équivalente, adéquate ou fonctionnelle – quelle doctrine traductologique pour le XXIe siècle?. Études romanes de Brno, 34, 1, 55-65.
• Sinclair, S. ve Rockwell, G. (2016). Voyant Tools. https://voyant-tools.org/
• Stockwell, P. ve Whiteley, S. (Eds.). (2014). The Cambridge handbook of stylistics. Cambridge University Press.
• Stubbs, M. (2005). Conrad in the computer: examples of quantitative stylistic methods. Language and litterature, 14 (1), 5-24. https://doi.org/10.1177/0963947005048873
• Toury, G. (2012). Descriptive translation studies and beyond (Gözden geçirilmiş ve düzeltilmiş yeni baskı). John Benjamins Publishing Company.
• Tuna, D. ve Kuleli, M. (2017). Çeviri Göstergebilimi Çerçevesinde Yazınsal Çeviri İçin Bir Metin Çözümleme ve Karşılaştırma Modeli. Eğitim Yayınevi.
• Venuti, L. (2008). The Translator’s Invisibility: A History of Translation (2. Baskı). Routledge.
• Vermeer, H. J. (2008). Çeviride Skopos Kuramı. (Çev. A. Handan Konar). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Vinay, J-P. ve Darbelnet, J. (1972). Stylistique comparée du français et de l’anglais : méthode de traduction (Gözden geçirilmiş ve düzeltilmiş yeni baskı). Didier.
• Yücel, T. (2020). Yapısalcılık (4. Baskı). Can Yayınları.