“Şeftali Bahçeleri” ve “Cevizli Bahçe” Hikâyelerinde Bir Toplumsal Eleştiri Alanı Olarak Kasaba

Year 2025, Volume: 10 Issue: 1, 68 - 85, 30.04.2025

Müberra Bağcı

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1636952

Abstract

Refik Halit Karay’ın “Şeftali Bahçeleri” ve Kemal Bilbaşar’ın “Cevizli Bahçe” hikâyeleri, farklı
tarihsel ve edebî bağlamlarda yozlaşmayı ele alan iki önemli eserdir. Her iki hikâye, kasaba yaşamını
ve bahçeleri merkeze alarak bireysel ve toplumsal çatışmaları derinlemesine inceler. Karay’ın
hikâyesinde memurların eğlencesine hizmet eden bahçeler, Bilbaşar’ın eserinde sınıfsal eşitsizlik ve
bireysel çıkar çatışmalarının sahnesine dönüşür. Biri Cumhuriyet öncesinde, diğeri sonrasında
yazılmış olsa da, her ikisi de bürokrasideki yozlaşmanın devam ettiğini ve yüzeysel reformların
toplumsal yapıyı dönüştürmekte yetersiz kaldığını vurgular. Bu bağlamda her iki hikâye de kasaba
düzenindeki sosyal ve siyasi yapının çelişkilerine dikkat çeker. Hikâyeler arasındaki zamansal
farklara rağmen, bürokrasideki yozlaşmanın devam ettiği ve yüzeysel reformların toplumsal yapıyı
değiştirmede yetersiz kaldığı eleştirisi öne çıkar. Bu çalışmanın amacı, her iki eseri mekân, doğa ve
insan ilişkisi üzerinden inceleyerek toplumsal yapıya dair eleştirilere ışık tutmaya çalışmaktır.
Sembolik göndermeleri olan bahçeler üzerinden yalnızca bireysel çatışmalar değil, aynı zamanda
geniş çaplı toplumsal ve siyasal meseleler de tartışmaya açılmaktadır. Bahçelerin, birey ve toplum
arasındaki ilişkileri şekillendiren bir metafor olarak kullanımı, her iki hikâyede de edebiyatın
toplumsal eleştiri aracı olarak gücünü ortaya koymaktadır.

Keywords

Refik Halit Karay, Kemal Bilbaşar, “Şeftali Bahçeleri”, “Cevizli Bahçe”, hikâye.

THE TOWN AS A SPACE OF SOCIAL CRITICISM IN THE STORIES OF “ŞEFTALİ BAHÇELERİ” AND “CEVİZLİ BAHÇE”

Abstract

Refik Halit Karay’s “Şeftali Bahçeleri” and Kemal Bilbaşar’s “Cevizli Bahçe” are two
significant stories that explore the theme of corruption within different historical and literary
contexts. Both stories delve into individual and social conflicts by focusing on small-town life and
gardens as central elements. In Karay’s story, gardens function as spaces serving the leisure of
government officials, whereas in Bilbaşar’s narrative, they highlight class inequality and personal
conflicts from a broader perspective. In this regard, both stories draw attention to the contradictions
within the social and political structures of small-town life. Although one was written before the
establishment of the Republic and the other after, both highlight the persistence of bureaucratic
corruption and the inadequacy of superficial reforms in transforming the social structure. In this
regard, both stories draw attention to the contradictions within the social and political order of the small town. Despite the temporal gap between the two narratives, they share a critical stance on the
endurance of corruption in bureaucracy and the failure of superficial reforms to bring about
meaningful societal change. This study aims to shed light on these critiques by examining both
works through the lens of space, nature, and human relationships. Through the gardens, which carry
symbolic significance, not only individual conflicts but also broader social and political issues are
brought into discussion. The use of gardens as a metaphor for shaping the relationship between
individuals and society underscores the power of literature as a tool for social criticism in both
stories.

Keywords

Refik Halit Karay, Kemal Bilbaşar, “Şeftali Bahçeleri”, “Cevizli Bahçe”, short story

References

• Aktaş, Şerif (2004). Refik Halit Karay. Ankara: Akçağ.
• Bağcı, Müberra (2023). Kemal Bilbaşar Eğitime ve Sanata Adanmış Bir Hayat. Ankara: Platanus Publishing.
• Bağcı, Müberra (2024). Bir Hikâyeci ve Romancı Olarak Kemal Bilbaşar. Çanakkale: Paradigma Akademi Yayıncılık.
• Bilbaşar, Kemal (1940). “Cevizli Bahçe”. Aramak, (12), 9-19.
• Bilbaşar, Kemal (1941). Cevizli Bahçe. İzmir: Yeniyol Basımevi.
• Bilbaşar, Kemal (1970). Yeşil Gölge. İstanbul: May Yayınları.
• Bilbaşar, Kemal (1975). Cevizli Bahçe. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Çağın, Sabahattin (1998). “Refik Halid Karay’ın “Şeftali Bahçeleri ve Çehov’un “Bir Ülkü Adamı” Hikâyelerinin Mukayesesi". Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (9), 81-86.
• Çağın, Şerife (2005). “Refik Halid Karay’ın “Eskici” Hikâyesi Üzerine Bir İnceleme”. Türklük Bilimi Araştırmaları, (18), 69-81.
• Enginün, İnci (2008). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Hızlan, Doğan (1983). Yazılı İlişkiler. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Hızlan, Doğan (2001.07.14). “Kasaba hayatın cenderesidir”. Hürriyet.
• Kaplan, Mehmet (1997). Hikâye Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kara, Esra (2016). “1939-1945 Yılları Arası Türk Hikâyesinde Olumsuz Din Adamı Figürleri”. Dede Korkut, (10), 29-42.
• Karay, Refik Halit (1918). “Şeftali Bahçeleri”. Yeni Mecmua, 2 (49), 457-460.
• Karay, Refik Halit (2009). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılâp Yayınları.