DETERMINATION OF BREAKFAST HABITS, BEHAVIORS AND KNOWLEDGE LEVELS OF THE PARENTS OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS: THE CASE OF KONYA

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 140 - 154, 31.12.2020

Ayşe Büşra Madenci , Ümit Sormaz , Esra Sormaz Zehra İmamoğlu Taşkaya

Öz

İLKOKUL ÖĞRENCI VELİLERININ KAHVALTI ALIŞKANLIKLARI, DAVRANIŞLARI VE BİLGİ DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ: KONYA ÖRNEĞİ

Öz

Bu araştırma, Konya ili merkez ilçelerinde (Meram, Selçuklu, Karatay) ilkokul düzeyinde eğitim gören öğrenci velilerinin kahvaltı alışkanlıklarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri anket yöntemi ile toplanmış olup katılımcıların (n=1263) kahvaltı alışkanlıkları, kahvaltı tercihleri ve kahvaltı davranışları ile birlikte kahvaltı bilgi düzeyleri incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre, katılımcıların tamamı kadın olup bunların %50.7’sinin çalıştığı ve çalışanların %75.3’ünün bazen kahvaltı yaptığı, çalışmayan katılımcıların ise %57.5’inin her zaman kahvaltı yaptığı belirlenmiştir. Katılımcıların % 67.7’si düzenli olarak kahvaltı yapmama nedeni olarak kahvaltı hazırlayan başka birinin olmamasını göstermiştir. Kahvaltı zamanı tercihleri incelendiğinde; çalışan katılımcıların %67.0’sinin, çalışmayanların ise %24.1’inin hafta içi kahvaltı yapmadıkları, hafta sonu kahvaltılarının ise iki grupta da genellikle aile fertleri ile yapıldığı tespit edilmiştir. Hem çalışan hem de çalışmayan katılımcılar kahvaltıda seçilmesi gereken beslenme menüsü olarak kahvaltı tabağı ve meyve suyunu belirtmiştir. Çalışan katılımcıların %69.2’si kahvaltıda ekmek tercihlerini tam buğday ekmeğinden yana yaparken, çalışmayan katılımcıların % 91.7’si beyaz ekmeği tercih ettiği belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, çalışan velilere sağlıklı ve düzenli kahvaltı alışkanlıklarını kazandıracak öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, kahvaltı, ilkokul, veli, beslenme alışkanlığı

Kaynakça

• Acar, A. (2012). Sağlıklı anne ve çocuk beslenmesi, Ankara: Eğiten Kitap
• Affenito, S. G., Thompson, D. R., Barton, B. A., Franko, D. L., Daniels, S. R., Obarzanek, E., & Schreiber, G.B., Striegel-Moore, R. H. (2005). Breakfast consumption by African-American and white adolescent girls correlates positively with calcium and fiber intake and negatively with body mass index. Journal of the American Dietetic Association, 105(6), 938-945.
• Aktaş, N. (2011). İlköğretim 1-3. sınıf hayat bilgisi ders programının besin ve beslenme ile ilgili kazanım ve etkinlikler açısından incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 23-31.
• Baysal, A. (1999). Kahvaltı ve okul başarısı. Beslenme ve Diyet Dergisi, 28(1): 1-3.
• Baysal, A. (2007). Beslenme, Hatiboğlu Yayınları: 116, Kaynak Kitap Dizisi: 36, Şahin Matbaacılık, 532 s., Ankara.
• Bekar, A., & Ersoy, A. F. (2011). The evaluation of energy expenditure and nutritional status of the workers in the industry, Vocational Education, 6(3),84-108.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri, Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma süresince nicel veri analizi, Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Cebirbay, M. A., & Aktaş, N. (2016). Okulöncesi kurumlara devam eden 4-6 yaş grubu çocukların kahvaltı alışkanlıkları ve ebeveynlerinin beslenme bilgilerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1, 1-11.
• Chitra, U., & Reddy, C. R. (2007). The role of breakfast in nutrient intake of urban schoolchildren. Public Health Nutrition, 10(1), 55-58.
• Erdem, S., Özel, H. G., Çınar, Z., & Işıkhan, S. Y. (2017). Farklı sosyoekonomik düzeye sahip çocuklarda ailenin beslenme tutum ve davranışlarının çocuğun beslenme durumuna etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 45(1), 3-11.
• Freedman, D., Khan, L., Serdula, M., Dietz, W., Srinivasan, S. & Berenson G. (2004). Interrelationships among childhood BMI, childhood height, and adult obesity: the Bogalusa Heart Study. International Journal of Obesity, 28:10-6.
• Groele, B., Głąbska, D., Gutkowska, K., & Guzek, D. (2018). Mother’s fruit preferences and consumption support similar attitudes and behaviors in their children. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(12), 2833.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS applied multivariate statistical techniques, Asil Publishing: Ankara.
• Karaağaoğlu, N. (2008). İlköğretim çocukları için sağlıklı beslenme. Sağlık Bakanlığı Yayınları. Ankara.
• Kılıç E., & Şanlıer N., (2007). Üç kuşak kadınının beslenme alışkanlıklarının karşılaştırılması, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1):31-44.
• Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü. (2020) [URL: http://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/?ILKODU=42] adresinden 10 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Köroğlu, S. (2009). Okulöncesi dönem 4-6 yaş arası çocuklarda aileden kaynaklanan beslenme bozukluklarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kurtgil, S. (2020). Gaziantep İli Sanko Üniversitesi’nde çalışan yetişkin bireylerde kahvaltı alışkanlığı, besin örüntüsü ile kalitesinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Küren, M. (2019). Ebeveynlerin çocuk beslenmesine yönelik genel görüşleri ile kendi çocuklarının beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa.
• Larson, N., Neumark-Sztainer, D., Laska, M. N., & Story, M. (2011). Young adults and eating away from home: associations with dietary intake patterns and weight status differ by choice of restaurant. Journal of the American Dietetic Association, 111(11), 1696-1703.
• Lo, K., Cheung, C., Lee, A., Tam, W. W., & Keung, V. (2015). Associations between parental feeding styles and childhood eating habits: a survey of Hong Kong pre-school children. PLoS One, 10(4), e0124753.
• Müftüoğlu, S., & Parlakyiğit, A. (2020). Vardiyalı çalışan işçilerin fiziksel aktivite, duygu durumu ve beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin belirlenmesi, Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1); 10-21.
• Nicklas, T. A., Myers, L., Reger, C., Beech, B., & Berenson, G. S. (1998). Impact of breakfast consumption on nutritional adequacy of the diets of young adults in Bogalusa, Louisiana: ethnic and gender contrasts. Journal of the American Dietetic Association, 98(12), 1432-1438.
• Oğuz, Ş. (2011). Konya il merkezinde okulöncesi eğitim kurumlarına devam etmekte olan 60-72 aylık çocukların beslenme alışkanlıkları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Oğuz, Ş., & Derin, D. Ö. (2013). 60-72 aylık çocukların bazı beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. İlköğretim Online, 12(2), 498-511.
• Parlak, A., & Çetinkaya, Ş. (2007). Çocuklarda obezitenin oluşumunu etkileyen faktörler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5): 24-35.
• Patrick, H., & Nicklas, T. A. (2005). A review of family and social determinants of children’s eating patterns and diet quality. Journal of the American College of Nutrition, 24(2), 83-92.
• Ruxton, C. H. S., & Kirk, T. R. (1997). Breakfast: a review of associations with measures of dietary intake, physiology and biochemistry. British Journal of Nutrition, 78(2), 199-213.
• Savaşan, Ö. (2019). İstanbul il merkezindeki ortaokullarda öğrenim gören öğrencilerin kahvaltı alışkanlıkları üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış yüksek lisasn tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Savaşhan, Ç., Erdal, M., Sarı, O., & Aydoğan, Ü. (2015). İlkokul çağındaki çocuklarda obezite görülme sıklığı ve risk faktörleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 19(1), 14-21.
• Sormaz, Ü. (2013). Okulda kontrollü kahvaltı uygulaması ile sağlıklı beslenme becerilerinin geliştirilmesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Sözen, S., Bilir, N., Yıldız, A.N., Yıldız, E. & Sözen, T. (2009). Nutrition habits and related anthropometric measurements of employees working at an institution of metal industry, Toplum Hekimliği Bülteni.28(3):7-14.
• Sümbül, E. (2009). 4-6 Yaş Arasındaki öğrencilerin okul dönemindeki yetersiz ve dengesiz beslenme alışkanlıklarının saptanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Şimşek, F., Ulukol, B., Berberoğlu, M., Gülnar, S. B., Adıyaman, P., & Öcal, G. (2005). Ankara’da bir ilköğretim okulu ve lisede obezite sıklığı. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 58(4): 163-166.
• Ural, A., & Kılıç, İ. (2013). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi, Detay Yayıncılık: Ankara
• Uzgidim, B. (2015). Okul öncesi çocuklarının günlük besin öğesi gereksinimlerinin karşılanma durumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ünsal, B. (2007). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin yeme davranışlarını etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Williams, P. (2005). Breakfast and the diets of Australian adults: an analysis of data from the 1995 National Nutrition Survey. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 56(1), 65-79.
• Williams, P. (2007). Breakfast and the diets of Australian children and adolescents: an analysis of data from the 1995 National Nutrition Survey. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 58(3), 201-216.
• Yabancı, N., Kısaç, İ., & Karakuş, S. Ş. (2014). The effects of mother's nutritional knowledge on attitudes and behaviors of children about nutrition. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 4477-4481.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri, Detay Yayıncılık: Ankara.
• Yemişçi D., & Pekcan A.G. (2012). İstanbul ilinde farklı iş yerlerinde çalışan yetişkin bireylerin beslenme örüntüsünün saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 40(2);136-148.