Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

Major Zoonotic Diseases Arising From The Food From Cattle

Yıl 2021, Sayı: 1, 63 - 79, 31.03.2021

İsmail Erim Köseoğlu Ahmet Güner

Öz

    The meat and milk needs in Turkey greatly are met with dairy beef and with cow’s milk. While the ratio of beef to total of other red meat derived from other animal species such as sheep, goat and water buffalo in red meat production was 65% in 1990; nowadays it is over 90%. In addition, more than 90% of milk and dairy products are produced from cow’s milk today. High rates of beef and cow milk production increase the risk of exposure to zoonotic diseases caused by these foods and this is therefore important.

Anahtar Kelimeler

Beef Cow’s milk Infection Poisoning Zoonosis

Kaynakça

  • Acaröz, U., Recep, K., Gürler, Z., Arslan-Acaröz, D. ve Zemheri, F. (2018). Afyonkarahisar’dan toplanan çiğ manda sütlerinde salmonella spp. varlığının araştırılması. Kocatepe Veteriner Dergisi, 11(2), 180-185. https://doi.org/10.30607/kvj.417136
  • Agazzi, M.-E., Moreno, J. B., von Holst, C., Lücker, E. ve Anklam, E. (2004). Quantitative analysis of tissues of the central nervous system in food products by GFAP-ELISA test kit. Results of an interlaboratory study. Food Control, 15(4), 297–301. https://doi.org/10.1016/s0956-7135(03)00080-x
  • Alkan, M., Tekinşen, O. C. ve Keleş, A. (1991). Besin kaynaklı hastalıklar: Salmonellozis. Bursa II. Uluslararası Gıda Sempozyumu, 1-3 Ekim 1991, Bursa.
  • Anonim. (1993). Tarımsal Yapı ve Üretim DİE. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
  • Anonim. (2014). John Hopkins School of Public Health. Bacillus anthracis (Anthrax). UPMC Center for Health Security.
  • Appleton, H. (1990). Foodborne viruses. Lancet, 336(Dec. 1), 1362-1364.
  • Arda, M., Minbay, A. ve Aydın, N. (1982). Özel mikrobiyoloji, bakteriyel infeksiyöz hastalıklar. AO Basımevi, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, (386).
  • Ateş Özcan, B. (2019). Şarbon hastalığı ve önemi. Sağlık ve Toplum, 1, 27-31.
  • Ayele, W. Y., Neill, S. D., Zinsstag, J., Weiss, M. G. ve Pavlik, I. (2004). Bovine tuberculosis: an old disease but a new threat to Africa. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 8(8), 924-937.
  • Banwart, G. J. (1989). Microorganisms associated with food. In Basic food microbiology (pp. 49-100). Boston, MA: Springer.
  • Bauer, N. E., Garland, T. ve Edwards, J. F. (1996). Brain emboli in slaughtered cattle. Veterinary Pathology, 33(5), 600.
  • Brown, P. (1998). On the origins of BSE. The Lancet, 352(9124), 252–253. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(05)60255-3
  • Burgu, İ. (1988). Özel Viroloji Ders Notları. İbrahim Burgu’ya ait 1988 yılı ders notları teksiri. Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Viroloji Anabilim Dalı, Ankara.
  • Buschmann, A., Biacabe, A. -G., Ziegler, U., Bencsik, A., Madec, J. -Y., Erhardt, G., Lühken, G., Baron, T. ve Groschup, M. H. (2004). Atypical scrapie cases in Germany and France are identified by discrepant reaction patterns in BSE rapid tests. Journal of Virological Methods, 117(1), 27–36. https://doi.org/10.1016/j.jviromet.2003.11.017
  • Büke, Ç., Atalay, S., Tunçel, M., Arsu, G., Çiçeklioğlu, M. ve Türk, M. (2006). İzmir’in Ovacık beldesi’nde Q humması seroprevalansının kesitsel değerlendirilmesi. İnfeksiyon Dergisi (Turkish Journal of Infection), 20(3), 155-158.
  • Cevizci, S. ve Erginöz, E. (2008). İnsan sağlığı ile veteriner hekimlik uygulamalarının ilişkisi: “Veteriner Halk Sağlığı”. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 34(2), 49-62.
  • Chapman, P. A., Siddons, C. A., Wright, D. J., Norman, P., Fox, J. ve Crick, E. (1993). Cattle as a possible source of verocytotoxin-producing Escherichia coli O157 infections in man. Epidemiology and Infection, 111(3), 439-447. https://doi.org/10.1017/s0950268800057162
  • Cliver, D. O., Riemann, H. ve Bryan, F. L. (Eds.). (1979). Viral infections in “Foodborne Infections and Intoxications”. 2nd Ed., p.300. London: Academic Press Inc.
  • Cliver, D. O. ve Doyle, M. P. (Eds.). (1990). Foodborne Disease. Escherichia coli, 209-215. San Diego, California: Academic Press, Inc.
  • Cliver, D. O. (1994). Epidemiology of viral foodborne disease. Journal of Food Protection, 57(3), 263–266. https://doi.org/10.4315/0362-028x-57.3.263.
  • Cliver, D. O. (1994b). Viral foodborne disease agents of concern. Journal of Food Protection, 57(2), 176-178. https://doi.org/10.4315/0362-028X-57.2.176
  • Cliver, D. O. (1997). Virus transmission via food. World Health Stat Q, 50(1-2), 90-101.
  • Demirer, M. A. (1988). Besin Hijyeni Genel Bölüm Ders Notları. Mehmet Aziz Demirer’e ait 1988 yılı ders notları teksiri. Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Ankara.
  • Dinçer, B. ve Sarımehmetoğlu, B. (2011). Veteriner Hekimlik, Veteriner Halk Sağlığı. Ankara: Şafak Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti.
  • Dixon, D. E. ve Hui, Y. H. (ed.). (1992).Indicator Organisms: Detection and enumaration in foods. In “Encyclopedia of Food Science and Technology”., Inc., New York: John Willey and Sons.
  • Doyle, M. P. ve Padhye, V. V. (Eds.). (1989). Foodborne Bacterial Pathogens. Escherichia coli. Marcel Dekker, Inc., Food Research Institute University of Wisconsin-Madison, 236-270.
  • Doyle, M. P. ve Padhye, V. V. (Eds.). (1989).Foodborne Bacterial Pathogenes. Escherichia coli, (pp. 235-281). New York: Marcel Dekker, Inc.
  • Ergün, Ö. (1993). Gıda maddelerinde Listeria’lar bahsine genel bakış. Türk Veteriner Hekim Derneği Dergisi, 5(4), 41-43.
  • European Commission. (2001). Commission Regulation (EC No: 999/2001 OJ L 147 31/05/2001), (pp. 12-60).
  • European Food Safety Authority (EFSA). (2005). Opinion of the Scientific Panel on biological hazards (BIOHAZ) on the suitability and details of freezing methods to allow human consumption of meat infected with Trichinella or Cysticerc. EFSA Journal, 3(1), 142. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2005.142.
  • Finstad, S., O’Bryan, C. A., Marcy, J. A., Crandall, P. G. ve Ricke, S. C. (2012). Salmonella and broiler processing in the United States: relationship to foodborne salmonellosis. Food Research International, 45(2), 789-794.
  • Food and Agriculture Organization/World Health Organization. (1967). Joint FAO/WHO Expert Committee on Zoonoses [meeting held in Geneva from 6 to 12 December 1966]: third report. WHO Tech. Rep. Ser. No. 378. WHO: Geneva. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/40679
  • FAO/WHO, OIE ve Kouba, V. (Ed.). (1983). Animal Health Yearbook 1982. FAO Animal Production and Health Series, 19. FAO: Rome.
  • Gracey, J. F. (Ed.). (1986). Bacterial, Viral and Fungal Diseases in Meat Hygiene. (8. bs.) London: English Language Boook Society.
  • Greek, R. (2012). Zoobiquity: What Animals Can Teach Us About Health and the Science of Healing. Animals, 2(4), 559-563. https://doi.org/10.3390/ani2040559
  • Güner, A. (2001). Escherichia coli Besin Zehirlenmesi. Hayvancılık Araştırma Dergisi, 11(1), 68-75.
  • Güralp, N. (1981). Helmintoloji. (2. bs.) Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Hajmeer, M., Cliver, D. O. ve Provost, R. (2003). Spinal cord tissue detection in comminuted beef: comparison of two immunological methods. Meat Science, 65(2), 757-763. https://doi.org/10.1016/s0309-1740(02)00278-4
  • Halkman, A. K., Doğan, H. B. ve Noveir, M. R. (1994). Gıda maddelerinde Salmonella ve E. coli aranma ve sayılma yöntemlerinin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü. Gıda Teknolojisi Derneği Yayını, Yayın No: 21, 93.
  • Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik (2011, 17 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 28145). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111217-9.htm
  • Hiçcan, Ö. (2017). Hayvan ve insan sağlığı konusunda bütüncül bir yaklaşım tek sağlık (AB Uzmanlık Tezi). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, https://www.tarimorman.gov.tr. Erişim adresi (16 Ocak 2021): https://www.tarimorman.gov.tr/ABDGM/Link/37/Ab-Uzmanlik-Tezleri
  • Issa, G., Kahraman, T. ve Kahraman, B. (2010). Prevalence of Listeria monocytogenes, Salmonella spp. and Escherichia coli O157:H7 in Raw Milk. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 36(1), 57-63.
  • İmren, H. Y. ve Şahal, M. (1988). Evcil Hayvanların Sinir Sistemi Hastalıkları Zoonoz Hastalıkları ve Zehirlenmelerden İleri Gelen Hastalıklar Ders Notları. Hüseyin Yılmaz İmren ve Mehmet Şahal’a ait 1993 yılı ders notları teksiri. Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
  • İnci, A., Doğanay, M., Özdarendeli, A., Düzlü, Ö. ve Yıldırım, A. (2018). Overview of zoonotic diseases in Turkey: The one health concept and future threats. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 42(1), 39-80.
  • İssi, M., Gül, Y. ve Or, M. E. (Ed.). (2019). Tüberkülozis. Zoonoz Hastalıklar. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, 23-29.
  • Kahraman, T., Ozmen, G., Ozinan, B. ve Omer Goksoy, E. (2010). Prevalence of Salmonella spp. and Listeria monocytogenes in different cheese types produced in Turkey. British Food Journal, 112(11), 1230–1236. https://doi.org/10.1108/00070701011088214
  • Kale, M., Akcan Kale, A. S., Kurşun, Ö., Atasever, M. ve Başkaya, R. (2006). Et ve et ürünlerinde BSE-risk materyali var mıdır? Atatürk Üniversitesi Vet. Bil. Derg., 1(1-2) 16-19.
  • Kale, M., Kurşun, O. ve Pehlivanoğlu, F. (2007). Detection of central nervous system tissues as bovine spongiform encephalopathy specifıed risk material in processed and raw meat products in Turkey. J. Food Safety, 27, Article in Press.
  • Kale, M., Hasırcıoglu, S., Ozturk, C., Akcan Kale, A. S. ve Dogruer, Y. (2011). Detection of central nervous system tissue as bovine spongiform encephalopathy specified risk material in traditional Turkish meat products. Journal of the Science of Food and Agriculture, 92(8), 1653–1656. https://doi.org/10.1002/jsfa.5527
  • Kaynar, P. (2011). Ülkemiz peynirleri üzerine mikrobiyolojik araştırmalar. Türk Mikrobiyol. Cemiy. Derg, 41(1), 1-8.
  • Kuş, F. S., Sevimli, F. K. ve Miman, Ö. (2013). Afyonkarahisar ve Burdur illerinde kesilen sığırlarda cysticercus bovis ve halk sağlığı yönünden önemi. Turkiye Parazitol Derg, 37, 262-268.
  • Kuyucuoğlu, Y. (2011). Brusella hastalığı. Kocatepe Veterinary Journal, 4(1), 57-64.
  • Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries. (2001). Erişim adresi (3 Şubat 2006): http://www.ma.gov.uk/animalh/bse/public-health/level-3-srms.html
  • Marmion, B. P. (1990). Rickettsial diseases of man and animals. Topley & Wilson’s Principles of Bacteriology, Virology and Immunity, 3, 673-689.
  • Mebus, C. A., House, C., Gonzalvo, F. R., Pineda, J. M., Tapiador, J., Pire, J. J., Bergada, J., Yedloutschnig, R. J., Sahu, S., Becerra, V. ve Sanchez-Vizcaino, J. M. (1993). Survival of foot-and-mouth disease, African swine fever, and hog cholera viruses in Spanish serrano cured hams and iberian cured hams, shoulders and loins. Food
  • Microbiology, 10(2), 133–143. https://doi.org/10.1006/fmic.1993.1014
  • Momcilovic, D. ve Rasooly, A. (2000). Detection and analysis of animal materials in food and feed. Journal of Food Protection, 63(11), 1602–1609. https://doi.org/10.4315/0362-028x-63.11.1602
  • Nielsen, K. ve Duncan, J. R. (1990). Animal brucellosis. CRC press.
  • Odabaşıoğlu, F. ve Keleş, T. (1995). Et ve Balık Kurumu’nun özelleştirilmesinin Türkiye hayvancılığı açısından değerlendirilmesi. Türk Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 7(4), 16.
  • Orskow, F. ve Neol, R. K. (Ed.). (1984).Escherichia. In “Bergey’s Manual of Systematic Bacteriology”. Volume 1. Baltimore: The Williams and Wilkins Company.
  • Öztürk, F. (1993). Veteriner Viroloji Ders Notları. Feridun Öztürk’e ait 1993 yılı ders notları teksiri. Selçuk Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Viroloji Anabilim Dalı, Konya.
  • Peacock, E., Jacob, V. W. ve Fallone, S. M. (2001). Escherichia coli O157: H7: etiology, clinical features, complications, and treatment. Nephrology Nursing Journal, 28(5), 547-554.
  • Pomeranz, Y. ve Hui, Y. H. (Ed.). (1992).Foodborne Diseases. In “Encyclopedia of Food Science and Technology”. New York: John Willey and Sons Inc.
  • Prempeh, H., Smith, R. ve Müller, B. (2001). Foot and mouth disease: the human consequences. The health consequences are slight, the economic ones huge. BMJ, 322, 565-566. https://doi.org/10.1136/bmj.322.7286.565
  • Reitsma, C. J. ve Henning, D. R. (1996). Survival of Enterohemorrhagic Escherichia coli O157:H7 During the manufacture and curing of cheddar cheese. Journal of Food Protection, 59(5), 460–464. https://doi.org/10.4315/0362-028x-59.5.460
  • Sağlam, D. ve Şeker, E. (2016). Gıda kaynaklı bakteriyel patojenler. Kocatepe Veteriner Dergisi, 9(2), 105-113.
  • Scallan, E., Hoekstra, R. M., Angulo, F. J., Tauxe, R. V., Widdowson, M.-A., Roy, S. L., Jones, J. L. ve Griffin, P. M. (2011). Foodborne illness acquired in the united states—major pathogens. Emerging Infectious Diseases, 17(1), 7–15. https://doi.org/10.3201/eid1701.p11101
  • Silveira, N. F. A., Silva, N., Contreras, C., Miyagusku, L., De Lourdes, F. Baccin, M., Koono, E. ve Beraquet, N. J. (1999). Occurrence of Escherichia coli O157:H7 in hamburgers produced in Brazil. Journal of Food Protection, 62(11), 1333–1335. https://doi.org/10.4315/0362-028x-62.11.1333
  • Şahin, M., Nazlıcan, E. ve Akbaba, M. (2019). Hayvancılıkla uğraşanlarda zoonotik hastalıklarla ilgili bilgi, tutum ve davranış üzerine kesitsel bir çalışma. Sakarya Tıp Dergisi, 9(3), 426-432. https://doi.org/10.31832/smj.539732
  • Taylor, L. H., Latham, S. M. ve Woolhouse, M. E. J. (2001). Risk factors for human disease emergence. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 356(1411), 983–989. https://doi.org/10.1098/rstb.2001.0888
  • Tekinşen, O. C. (1984). Türkiye’de besin kaynaklı başlıca zoonotik hastalıklar, önemi ve kontrolü [Özel Sayı]. Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 5-16.
  • Temelli, S. (2002). Gıda zehirlenmesine neden olan E. coli O157:H7 ve önemi. Uludağ Üniv. J. Fac. Vet. Med., 21, 133-138.
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2019a). Kırmızı et üretim istatistikleri, IV. Çeyrek: Ekim–Aralık, 2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kirmizi-Et-Uretim-Istatistikleri-IV.-Ceyrek:-Ekim---Aralik,-2019-33680
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2019b). Hayvansal üretim istatistikleri. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvansal-Uretim-Istatistikleri-2019-33873
  • T-W-Fiennes, R. N. (Ed.). (1978). Rickettsioses: Zoonoses and Origins and Ecology of Human Diseases. p.75. London: Academic Press.
  • United States Department of Agriculture. (1998). Proposed rules: meat produced by advanced meat/bone separation machinery and recovery systems. Federal Register, 63, 17959-17965.
  • Wang, G. ve Doyle, M. P. (1998). Survival of Enterohemorrhagic Escherichia coli O157:H7 in water. Journal of Food Protection, 61(6), 662–667. https://doi.org/10.4315/0362-028x-61.6.662
  • Weiss, E., Moulder, J. W. ve Krieg, N. R. (Ed.). (1984). Bergey’s Manuel of Systematic Bacteriology, 1. Baltimore, London: The Williams and Wilkins Company.
  • Yeşilbağ, K. ve Kalkan, A. (2005). Detection of central nervous system tissues as BSE specified risk material in meat products in Turkey. Food Control, 16(1), 11–13. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2003.10.008
  • Yıldırım, T., Sırıken, B. ve Yavuz, C. (2016). Sığır kıyma ve köftelerinde Salmonella spp. varlığı. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 87(1), 11-23.

Sığırlardan Elde Edilen Besinlerden Kaynaklanan Başlıca Zoonotik Hastalıklar

Yıl 2021, Sayı: 1, 63 - 79, 31.03.2021

İsmail Erim Köseoğlu Ahmet Güner

Öz

    Türkiye’de kırmızı et ihtiyacı büyük oranda sığır etiyle, süt ihtiyacı da inek sütüyle karşılanmaktadır. Türkiye’de kırmızı et üretiminde sığır etinin koyun, keçi ve manda gibi diğer kırmızı et kaynağı hayvan türlerinden elde edilen etlerin toplamına oranı 1990’lı yıllarda %65 iken günümüzde %90’ın üzerindedir. Ayrıca günümüzde süt ve süt ürünleri üretimi %90’ın üzerinde oranla inek sütünden karşılanmaktadır. Sığır eti ve inek sütü üretimlerindeki yüksek oranlar bu besinlerden kaynaklanan zoonotik hastalıklara maruz kalma riskini artırmakta ve bu durum önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Enfeksiyon İnek sütü Sığır eti Zehirlenme Zoonoz

Kaynakça

  • Acaröz, U., Recep, K., Gürler, Z., Arslan-Acaröz, D. ve Zemheri, F. (2018). Afyonkarahisar’dan toplanan çiğ manda sütlerinde salmonella spp. varlığının araştırılması. Kocatepe Veteriner Dergisi, 11(2), 180-185. https://doi.org/10.30607/kvj.417136
  • Agazzi, M.-E., Moreno, J. B., von Holst, C., Lücker, E. ve Anklam, E. (2004). Quantitative analysis of tissues of the central nervous system in food products by GFAP-ELISA test kit. Results of an interlaboratory study. Food Control, 15(4), 297–301. https://doi.org/10.1016/s0956-7135(03)00080-x
  • Alkan, M., Tekinşen, O. C. ve Keleş, A. (1991). Besin kaynaklı hastalıklar: Salmonellozis. Bursa II. Uluslararası Gıda Sempozyumu, 1-3 Ekim 1991, Bursa.
  • Anonim. (1993). Tarımsal Yapı ve Üretim DİE. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
  • Anonim. (2014). John Hopkins School of Public Health. Bacillus anthracis (Anthrax). UPMC Center for Health Security.
  • Appleton, H. (1990). Foodborne viruses. Lancet, 336(Dec. 1), 1362-1364.
  • Arda, M., Minbay, A. ve Aydın, N. (1982). Özel mikrobiyoloji, bakteriyel infeksiyöz hastalıklar. AO Basımevi, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, (386).
  • Ateş Özcan, B. (2019). Şarbon hastalığı ve önemi. Sağlık ve Toplum, 1, 27-31.
  • Ayele, W. Y., Neill, S. D., Zinsstag, J., Weiss, M. G. ve Pavlik, I. (2004). Bovine tuberculosis: an old disease but a new threat to Africa. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 8(8), 924-937.
  • Banwart, G. J. (1989). Microorganisms associated with food. In Basic food microbiology (pp. 49-100). Boston, MA: Springer.
  • Bauer, N. E., Garland, T. ve Edwards, J. F. (1996). Brain emboli in slaughtered cattle. Veterinary Pathology, 33(5), 600.
  • Brown, P. (1998). On the origins of BSE. The Lancet, 352(9124), 252–253. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(05)60255-3
  • Burgu, İ. (1988). Özel Viroloji Ders Notları. İbrahim Burgu’ya ait 1988 yılı ders notları teksiri. Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Viroloji Anabilim Dalı, Ankara.
  • Buschmann, A., Biacabe, A. -G., Ziegler, U., Bencsik, A., Madec, J. -Y., Erhardt, G., Lühken, G., Baron, T. ve Groschup, M. H. (2004). Atypical scrapie cases in Germany and France are identified by discrepant reaction patterns in BSE rapid tests. Journal of Virological Methods, 117(1), 27–36. https://doi.org/10.1016/j.jviromet.2003.11.017
  • Büke, Ç., Atalay, S., Tunçel, M., Arsu, G., Çiçeklioğlu, M. ve Türk, M. (2006). İzmir’in Ovacık beldesi’nde Q humması seroprevalansının kesitsel değerlendirilmesi. İnfeksiyon Dergisi (Turkish Journal of Infection), 20(3), 155-158.
  • Cevizci, S. ve Erginöz, E. (2008). İnsan sağlığı ile veteriner hekimlik uygulamalarının ilişkisi: “Veteriner Halk Sağlığı”. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 34(2), 49-62.
  • Chapman, P. A., Siddons, C. A., Wright, D. J., Norman, P., Fox, J. ve Crick, E. (1993). Cattle as a possible source of verocytotoxin-producing Escherichia coli O157 infections in man. Epidemiology and Infection, 111(3), 439-447. https://doi.org/10.1017/s0950268800057162
  • Cliver, D. O., Riemann, H. ve Bryan, F. L. (Eds.). (1979). Viral infections in “Foodborne Infections and Intoxications”. 2nd Ed., p.300. London: Academic Press Inc.
  • Cliver, D. O. ve Doyle, M. P. (Eds.). (1990). Foodborne Disease. Escherichia coli, 209-215. San Diego, California: Academic Press, Inc.
  • Cliver, D. O. (1994). Epidemiology of viral foodborne disease. Journal of Food Protection, 57(3), 263–266. https://doi.org/10.4315/0362-028x-57.3.263.
  • Cliver, D. O. (1994b). Viral foodborne disease agents of concern. Journal of Food Protection, 57(2), 176-178. https://doi.org/10.4315/0362-028X-57.2.176
  • Cliver, D. O. (1997). Virus transmission via food. World Health Stat Q, 50(1-2), 90-101.
  • Demirer, M. A. (1988). Besin Hijyeni Genel Bölüm Ders Notları. Mehmet Aziz Demirer’e ait 1988 yılı ders notları teksiri. Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Ankara.
  • Dinçer, B. ve Sarımehmetoğlu, B. (2011). Veteriner Hekimlik, Veteriner Halk Sağlığı. Ankara: Şafak Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti.
  • Dixon, D. E. ve Hui, Y. H. (ed.). (1992).Indicator Organisms: Detection and enumaration in foods. In “Encyclopedia of Food Science and Technology”., Inc., New York: John Willey and Sons.
  • Doyle, M. P. ve Padhye, V. V. (Eds.). (1989). Foodborne Bacterial Pathogens. Escherichia coli. Marcel Dekker, Inc., Food Research Institute University of Wisconsin-Madison, 236-270.
  • Doyle, M. P. ve Padhye, V. V. (Eds.). (1989).Foodborne Bacterial Pathogenes. Escherichia coli, (pp. 235-281). New York: Marcel Dekker, Inc.
  • Ergün, Ö. (1993). Gıda maddelerinde Listeria’lar bahsine genel bakış. Türk Veteriner Hekim Derneği Dergisi, 5(4), 41-43.
  • European Commission. (2001). Commission Regulation (EC No: 999/2001 OJ L 147 31/05/2001), (pp. 12-60).
  • European Food Safety Authority (EFSA). (2005). Opinion of the Scientific Panel on biological hazards (BIOHAZ) on the suitability and details of freezing methods to allow human consumption of meat infected with Trichinella or Cysticerc. EFSA Journal, 3(1), 142. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2005.142.
  • Finstad, S., O’Bryan, C. A., Marcy, J. A., Crandall, P. G. ve Ricke, S. C. (2012). Salmonella and broiler processing in the United States: relationship to foodborne salmonellosis. Food Research International, 45(2), 789-794.
  • Food and Agriculture Organization/World Health Organization. (1967). Joint FAO/WHO Expert Committee on Zoonoses [meeting held in Geneva from 6 to 12 December 1966]: third report. WHO Tech. Rep. Ser. No. 378. WHO: Geneva. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/40679
  • FAO/WHO, OIE ve Kouba, V. (Ed.). (1983). Animal Health Yearbook 1982. FAO Animal Production and Health Series, 19. FAO: Rome.
  • Gracey, J. F. (Ed.). (1986). Bacterial, Viral and Fungal Diseases in Meat Hygiene. (8. bs.) London: English Language Boook Society.
  • Greek, R. (2012). Zoobiquity: What Animals Can Teach Us About Health and the Science of Healing. Animals, 2(4), 559-563. https://doi.org/10.3390/ani2040559
  • Güner, A. (2001). Escherichia coli Besin Zehirlenmesi. Hayvancılık Araştırma Dergisi, 11(1), 68-75.
  • Güralp, N. (1981). Helmintoloji. (2. bs.) Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
  • Hajmeer, M., Cliver, D. O. ve Provost, R. (2003). Spinal cord tissue detection in comminuted beef: comparison of two immunological methods. Meat Science, 65(2), 757-763. https://doi.org/10.1016/s0309-1740(02)00278-4
  • Halkman, A. K., Doğan, H. B. ve Noveir, M. R. (1994). Gıda maddelerinde Salmonella ve E. coli aranma ve sayılma yöntemlerinin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü. Gıda Teknolojisi Derneği Yayını, Yayın No: 21, 93.
  • Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik (2011, 17 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 28145). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111217-9.htm
  • Hiçcan, Ö. (2017). Hayvan ve insan sağlığı konusunda bütüncül bir yaklaşım tek sağlık (AB Uzmanlık Tezi). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, https://www.tarimorman.gov.tr. Erişim adresi (16 Ocak 2021): https://www.tarimorman.gov.tr/ABDGM/Link/37/Ab-Uzmanlik-Tezleri
  • Issa, G., Kahraman, T. ve Kahraman, B. (2010). Prevalence of Listeria monocytogenes, Salmonella spp. and Escherichia coli O157:H7 in Raw Milk. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 36(1), 57-63.
  • İmren, H. Y. ve Şahal, M. (1988). Evcil Hayvanların Sinir Sistemi Hastalıkları Zoonoz Hastalıkları ve Zehirlenmelerden İleri Gelen Hastalıklar Ders Notları. Hüseyin Yılmaz İmren ve Mehmet Şahal’a ait 1993 yılı ders notları teksiri. Ankara Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
  • İnci, A., Doğanay, M., Özdarendeli, A., Düzlü, Ö. ve Yıldırım, A. (2018). Overview of zoonotic diseases in Turkey: The one health concept and future threats. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 42(1), 39-80.
  • İssi, M., Gül, Y. ve Or, M. E. (Ed.). (2019). Tüberkülozis. Zoonoz Hastalıklar. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, 23-29.
  • Kahraman, T., Ozmen, G., Ozinan, B. ve Omer Goksoy, E. (2010). Prevalence of Salmonella spp. and Listeria monocytogenes in different cheese types produced in Turkey. British Food Journal, 112(11), 1230–1236. https://doi.org/10.1108/00070701011088214
  • Kale, M., Akcan Kale, A. S., Kurşun, Ö., Atasever, M. ve Başkaya, R. (2006). Et ve et ürünlerinde BSE-risk materyali var mıdır? Atatürk Üniversitesi Vet. Bil. Derg., 1(1-2) 16-19.
  • Kale, M., Kurşun, O. ve Pehlivanoğlu, F. (2007). Detection of central nervous system tissues as bovine spongiform encephalopathy specifıed risk material in processed and raw meat products in Turkey. J. Food Safety, 27, Article in Press.
  • Kale, M., Hasırcıoglu, S., Ozturk, C., Akcan Kale, A. S. ve Dogruer, Y. (2011). Detection of central nervous system tissue as bovine spongiform encephalopathy specified risk material in traditional Turkish meat products. Journal of the Science of Food and Agriculture, 92(8), 1653–1656. https://doi.org/10.1002/jsfa.5527
  • Kaynar, P. (2011). Ülkemiz peynirleri üzerine mikrobiyolojik araştırmalar. Türk Mikrobiyol. Cemiy. Derg, 41(1), 1-8.
  • Kuş, F. S., Sevimli, F. K. ve Miman, Ö. (2013). Afyonkarahisar ve Burdur illerinde kesilen sığırlarda cysticercus bovis ve halk sağlığı yönünden önemi. Turkiye Parazitol Derg, 37, 262-268.
  • Kuyucuoğlu, Y. (2011). Brusella hastalığı. Kocatepe Veterinary Journal, 4(1), 57-64.
  • Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries. (2001). Erişim adresi (3 Şubat 2006): http://www.ma.gov.uk/animalh/bse/public-health/level-3-srms.html
  • Marmion, B. P. (1990). Rickettsial diseases of man and animals. Topley & Wilson’s Principles of Bacteriology, Virology and Immunity, 3, 673-689.
  • Mebus, C. A., House, C., Gonzalvo, F. R., Pineda, J. M., Tapiador, J., Pire, J. J., Bergada, J., Yedloutschnig, R. J., Sahu, S., Becerra, V. ve Sanchez-Vizcaino, J. M. (1993). Survival of foot-and-mouth disease, African swine fever, and hog cholera viruses in Spanish serrano cured hams and iberian cured hams, shoulders and loins. Food
  • Microbiology, 10(2), 133–143. https://doi.org/10.1006/fmic.1993.1014
  • Momcilovic, D. ve Rasooly, A. (2000). Detection and analysis of animal materials in food and feed. Journal of Food Protection, 63(11), 1602–1609. https://doi.org/10.4315/0362-028x-63.11.1602
  • Nielsen, K. ve Duncan, J. R. (1990). Animal brucellosis. CRC press.
  • Odabaşıoğlu, F. ve Keleş, T. (1995). Et ve Balık Kurumu’nun özelleştirilmesinin Türkiye hayvancılığı açısından değerlendirilmesi. Türk Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 7(4), 16.
  • Orskow, F. ve Neol, R. K. (Ed.). (1984).Escherichia. In “Bergey’s Manual of Systematic Bacteriology”. Volume 1. Baltimore: The Williams and Wilkins Company.
  • Öztürk, F. (1993). Veteriner Viroloji Ders Notları. Feridun Öztürk’e ait 1993 yılı ders notları teksiri. Selçuk Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Viroloji Anabilim Dalı, Konya.
  • Peacock, E., Jacob, V. W. ve Fallone, S. M. (2001). Escherichia coli O157: H7: etiology, clinical features, complications, and treatment. Nephrology Nursing Journal, 28(5), 547-554.
  • Pomeranz, Y. ve Hui, Y. H. (Ed.). (1992).Foodborne Diseases. In “Encyclopedia of Food Science and Technology”. New York: John Willey and Sons Inc.
  • Prempeh, H., Smith, R. ve Müller, B. (2001). Foot and mouth disease: the human consequences. The health consequences are slight, the economic ones huge. BMJ, 322, 565-566. https://doi.org/10.1136/bmj.322.7286.565
  • Reitsma, C. J. ve Henning, D. R. (1996). Survival of Enterohemorrhagic Escherichia coli O157:H7 During the manufacture and curing of cheddar cheese. Journal of Food Protection, 59(5), 460–464. https://doi.org/10.4315/0362-028x-59.5.460
  • Sağlam, D. ve Şeker, E. (2016). Gıda kaynaklı bakteriyel patojenler. Kocatepe Veteriner Dergisi, 9(2), 105-113.
  • Scallan, E., Hoekstra, R. M., Angulo, F. J., Tauxe, R. V., Widdowson, M.-A., Roy, S. L., Jones, J. L. ve Griffin, P. M. (2011). Foodborne illness acquired in the united states—major pathogens. Emerging Infectious Diseases, 17(1), 7–15. https://doi.org/10.3201/eid1701.p11101
  • Silveira, N. F. A., Silva, N., Contreras, C., Miyagusku, L., De Lourdes, F. Baccin, M., Koono, E. ve Beraquet, N. J. (1999). Occurrence of Escherichia coli O157:H7 in hamburgers produced in Brazil. Journal of Food Protection, 62(11), 1333–1335. https://doi.org/10.4315/0362-028x-62.11.1333
  • Şahin, M., Nazlıcan, E. ve Akbaba, M. (2019). Hayvancılıkla uğraşanlarda zoonotik hastalıklarla ilgili bilgi, tutum ve davranış üzerine kesitsel bir çalışma. Sakarya Tıp Dergisi, 9(3), 426-432. https://doi.org/10.31832/smj.539732
  • Taylor, L. H., Latham, S. M. ve Woolhouse, M. E. J. (2001). Risk factors for human disease emergence. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B: Biological Sciences, 356(1411), 983–989. https://doi.org/10.1098/rstb.2001.0888
  • Tekinşen, O. C. (1984). Türkiye’de besin kaynaklı başlıca zoonotik hastalıklar, önemi ve kontrolü [Özel Sayı]. Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 5-16.
  • Temelli, S. (2002). Gıda zehirlenmesine neden olan E. coli O157:H7 ve önemi. Uludağ Üniv. J. Fac. Vet. Med., 21, 133-138.
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2019a). Kırmızı et üretim istatistikleri, IV. Çeyrek: Ekim–Aralık, 2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kirmizi-Et-Uretim-Istatistikleri-IV.-Ceyrek:-Ekim---Aralik,-2019-33680
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2019b). Hayvansal üretim istatistikleri. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hayvansal-Uretim-Istatistikleri-2019-33873
  • T-W-Fiennes, R. N. (Ed.). (1978). Rickettsioses: Zoonoses and Origins and Ecology of Human Diseases. p.75. London: Academic Press.
  • United States Department of Agriculture. (1998). Proposed rules: meat produced by advanced meat/bone separation machinery and recovery systems. Federal Register, 63, 17959-17965.
  • Wang, G. ve Doyle, M. P. (1998). Survival of Enterohemorrhagic Escherichia coli O157:H7 in water. Journal of Food Protection, 61(6), 662–667. https://doi.org/10.4315/0362-028x-61.6.662
  • Weiss, E., Moulder, J. W. ve Krieg, N. R. (Ed.). (1984). Bergey’s Manuel of Systematic Bacteriology, 1. Baltimore, London: The Williams and Wilkins Company.
  • Yeşilbağ, K. ve Kalkan, A. (2005). Detection of central nervous system tissues as BSE specified risk material in meat products in Turkey. Food Control, 16(1), 11–13. https://doi.org/10.1016/j.foodcont.2003.10.008
  • Yıldırım, T., Sırıken, B. ve Yavuz, C. (2016). Sığır kıyma ve köftelerinde Salmonella spp. varlığı. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi, 87(1), 11-23.
Toplam 80 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Gıda Mühendisliği
Bölüm Derlemeler
Yazarlar

İsmail Erim Köseoğlu 0000-0001-7924-8209

Ahmet Güner 0000-0001-9661-555X

Yayımlanma Tarihi 31 Mart 2021
Gönderilme Tarihi 22 Şubat 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Köseoğlu, İ. E., & Güner, A. (2021). Sığırlardan Elde Edilen Besinlerden Kaynaklanan Başlıca Zoonotik Hastalıklar. Akademik Et Ve Süt Kurumu Dergisi(1), 63-79.
 Kapak Resmi İndir

88x31.png

Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.