The Living Traditions of Mevlevi Cuisine in Modern Restaurants: An Analysis of Customer Experiences

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 251 - 283, 31.12.2024

Cennet Nergiz Taşkesen , Ali Özkan

https://doi.org/10.55931/ahbvtfd.1533269

Öz

Mevlevi Mutfağının Modern Restoranlarda Yaşayan Gelenekleri: Müşteri Deneyimleri Üzerine Bir İnceleme

Öz

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî (1207-1273), insanları saygı, sevgi ve hoşgörü temelinde bir araya getirerek yalnızca Türk kültürüne değil, Batı medeniyetlerine de derin etkiler bırakmış büyük bir alimdir. Mevlevilik adını taşıyan ve onun temellerini attığı gelenek; nefsini terbiye etmek isteyen bireylere rehberlik eden, onları olgunlaştıran ve eğitim veren bir ekol olarak büyük önem taşımaktadır. Bu eğitimin ve mesajların aktarımında kullanılan çeşitli semboller arasında yemek, özel bir yere sahiptir. Mevlânâ, hayatının evrelerini 'hamdım, piştim, yandım' sözleriyle ifade ederek yemek terimlerini hayat felsefesine dahil etmiştir. Mevlevi geleneğinde, mutfakla ilgili yazılı kuralların oluşturulması, mutfakta ekip çalışmasının önemi ve derviş eğitiminin burada başlaması, mutfağın manevi değerini ortaya koymaktadır. Yemek pişirme süreçlerine tasavvufi anlamlar yükleyerek bu süreci bir ibadet ve öğretime dönüştürmek, Mevlevilikte sıkça karşılaşılan bir uygulamadır. Mutfak, kişinin sabrını, düzenini, adanmışlığını, kararlılığını ve çalışkanlığını ölçen bir okul ve sınav merkezi olarak görülür. Dolayısıyla, Mevlevi mutfağı, köklü geçmişi ile Türk gastronomisini zenginleştiren önemli bir gelenekler bütünüdür. Bu nitel çalışma kapsamında, Mevlevi mutfağı konseptli restoranlar incelenmiş ve bu restoranları deneyimleyen müşterilerin görüşleri içerik analizi yöntemiyle 10 tema altında değerlendirilmiştir. Bu analiz, Mevlevi mutfağının modern restoranlardaki yansımalarını ve müşteri deneyimlerinin detaylı bir incelemesini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

mevlevilik, ateşbaz-ı veli, gastronomi, mevlana

Kaynakça

• Aksoy, M., Akbulut, A. B., & İflazoğlu, N. (2016). Mevlevilikte mutfak kültürü ve Ateşbaz-ı Ve makamı (Culinary culture and Atesbaz Veli chair in Mevleviyeh). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(1), 96-103.
• Ankara Olgunlaşma Enstitüsü. (2013). Mevlevi yemekleri projesi ve Mevlevi yemekleri kitabı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Arsel, S. (1999). Eskimeyen tatlar Türk mutfak kültürü. Vehbi Koç Vakfı.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Batu, A. (2015). Türk-İslam kültüründe ve günümüz dengeli, sağlıklı ve helal beslenmede Hz. Muhammed öğretisi. Turkish Studies, 10(2), 69-100.
• Batu, A. (2016). Kültür ve gastronomi turizmi bakımından Konya. The Journal of Academic Social Science, 4(30), 20-38.
• Celâleddin, M. (1992). Divân-ı Kebîr III (Hzr. Abdülbâki Gölpınarlı, Ed.). Kültür Bakanlığı Yayınları, Klasik Türk Eserleri Dizisi/17. Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Demirci, M. (2007). Bir eğitim aracı olarak Mevlevi çilesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 7(3), 105-122.
• Guba, EG, & Lincoln, YS (1982). Doğalcı araştırmanın epistemolojik ve metodolojik temelleri. Eğitim İletişimi ve Teknoloji Dergisi, 30 (4), 233
• Halıcı, N. (1979). Geleneksel Konya yemekleri. Konya Kültür ve Turizm Vakfı Yayınları, Güven Matbaası.
• Halıcı, F. (1992). Ali Eşref Dede’nin yemek risalesi. Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 62.
• Halıcı, N. (2007). Mevlevi mutfağı. Metro Kültür Yayınları. İstanbul.
• Halıcı, N. (2009). Türk mutfağı. Oğlak Yayıncılık. İstanbul.
• Koşay, Z., & Beyazıt, Y. (1961). Anadolu yemekleri ve Türk mutfağı. Milli Eğitim Basımevi.
• Krefting, L. (1991). Niteliksel Araştırmada Titizlik: Güvenilirliğin Değerlendirilmesi. Amerikan Mesleki Terapi Dergisi, 45, 214-222.
• Ölmez, A. (2011). Dede Efendi’nin Ferahfeza Mevlevî Ayininin Makam Usûl ve Ezgisel Yönden İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Ana Sanat Dalı, Afyonkarahisar.
• Özdoğan, Y. (2008). Geleneksel Türk mutfağında şerbet. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 3, 1073.
• Özkanlı, O., & Tekin, A. R. (2006). Eski ve yeni mahsul sumak tanelerinin su soğurma izotermlerinin modellenmesi. Gıda Teknolojisi Derneği, 7, 331-334.
• Seçim, Y. (2020). Şeb-i Arus etkinliğine katılan turistlerin Mevlevi mutfağı yemek taleplerinin tespit edilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35(13), 778-796.
• Soysal, S. (2007). Derviş sofraları. Doğan Egmont Yayıncılık Ve Yapımcılık Tic. A.Ş.
• Şanlı, İ., Bülbül, M., & Özcan, H. (2011). Yemek kitabı. Çamlıca Basım Yayın No 85.
• Tanrıkorur, Ş. B. (2000). Türkiye Mevlevihanelerinin Mimari Özellikleri (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Konya.
• Tosun, N. (2004). Tasavvuf kültüründe tekke yemekleri. Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 5(12), 123-135.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (8. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık Zerrînkûb, A. (2017). Sufi Mirasının Değeri (Ahmet Çelik, Çev.). Visal Yayınları.