Examination of Cognitive Structures and Conceptual Development Process of Students in “Adventure of Democracy” Unit of Social Studies Lesson

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 56 - 86, 01.02.2019

Tekin Çelıkkaya , Mutlu Kürümlüoğlu

https://doi.org/10.18039/ajesi.520820

Cited By: 4

Öz

Öğrencilerin uzun dönemli hafızasındaki kavramlar
arasındaki ilişkilerin yeterli olup olmadığını veya anlamlı olup olmadığını
belirlemek için kullanılan ölçme değerlendirme araçlarından biride kelime
ilişkilendirme testidir. Araştırmada yöntem olarak mevcut durumu tespit etmek
amacıyla tarama yöntemlerinden boylamsal tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu
çalışmada Kelime İlişkilendirme Testi aracılığıyla 6. sınıf “Demokrasinin
Serüveni” ünitesinin içinde programda yer alan 10 kavramla ilgili ders
işlenmesi, ders öncesi ve sonrası öğrencilerin bilişsel gelişimini ortaya
koymak ve kavramsal değişim sürecini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın
çalışma grubu, Sivas ili Kangal ilçesine bağlı bir ortaokul’un 6. sınıfına
devam eden 33 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak
“Demokrasinin Serüveni” ünitesinde giriş düzeyinde yer alan 10 kavram
seçilmiştir. Sonuç olarak, öğrencilerin kavram ağlarında en sık olarak
“yönetim, devlet, seçim” gibi kelimeleri kullandıkları tespit edilmiştir.
Ayrıca öğrencilerin gerek kavram ağlarında gerekse kurdukları ilgili cümlelerde
“monarşi, meşrutiyet, oligarşi, cumhuriyet, yürütme, teokrasi, vb.” kavramlarla
ilgili bazı kavram yanılgılarına sahip oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel yapı, kavramsal gelişim, kelime ilişkilendirme testi, sosyal bilgiler

Kaynakça

• Akgün, A. ve Aydın, M. (2009). Erime ve Çözünme Konusundaki Kavram Yanılgılarının ve Bilgi Eksikliklerinin Giderilmesinde Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımına Dayalı Grup Çalışmalarının Kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 8(27), 190-201.
• Bahar, M. ve Kılıç, F. (2001). Kelime İletişim Testi Yöntemi İle Atatürk İlkeleri Arasındaki Kavramsal Bağların Araştırılması. X. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Bolu.
• Bahar, M. ve Özatlı S. N. (2003). Kelime İletişim Test Yöntemi İle Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Canlıların Temel Bileşenleri Konusundaki Bilişsel Yapılarının Araştırılması, Balıkesir Üniversitesi Fen Bil. Enstitü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Bahar, M., Johnstone, A. H. & Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of Students' Cognitive Structure in Elementary Genetics Through Word Association Tests, Journal of Biological Education, 33(3), 134-141, DOI: 10.1080/00219266.1999.9655653.
• Bal, M. S. ve Gök, S. (2011). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Cumhuriyet, Saltanat ve Liderlik Kavramlarını Algılayışları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10 (3), 1183- 1196.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Cüceloğlu, D. (2012). İnsan ve Davranışı (25.Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çaycı, B. Demir, M. K. Başaran, M. ve Demir, M. (2007). Sosyal Bilgiler Dersinde İşbirliğine Dayalı Öğrenme ile Kavram Öğretimi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15(2), 619-630.
• Çelikkaya,T. (2018). Kavram Öğretimi. A.Uzunöz–V.Aktepe (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleri - Cilt I (s. 25-68). Ankara: Pegem.
• Çiftçi, S. (2009). Kelime Çağrışımlarının Cinsiyet Değişkenine Göre Gösterdiği Temel Nitelikler Üzerine Bir Deneme. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(3),633-654.
• Deveci, H. , Köse Çengelci, T. ve Bayır Gürdoğan, Ö. (2014). Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapıları: Kelime İlişkilendirme Testi Uygulaması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 101-124. DOI: 10.14520/adyusbd.732.
• Ercan, F. Taşdere, A. ve Ercan, N. (2010). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Bilişsel Yapının ve Kavramsal Değişimin Gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi (TÜFED), 7(2),136-154.
• Erden, M. ve Akman, Y. (2011). Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme-Öğretme. (19.Baskı) An¬kara: Arkadaş.
• Eysenck, M. W. & Keane, M. T.(2005) Cognitive Psychology: A Student’s Handbook. Fifth edi¬tion. Psychology Press Ltd.
• Güneş, T., Dilek, N. Ş., Hoplan, M., Çelikoğlu, M. ve Demir, E.S. (2010). Öğretmenlerin Alternatif Değerlendirme Konusundaki Görüşleri ve Yaptıkları Uygulamalar. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 November, Antalya. 925-935.
• Işıklı, M., Taşdere, A. ve Göz, N. (2011). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Öğretmen Adaylarının Atatürk İlkelerine Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4(1), 50-72.
• Kaldırım, E. (2005). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Demokrasi Algıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (3), 143-162.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis (2nd Ed.), Thousand Oaks, London: Sage Publications.
• Nakiboğlu, C. (2008). Using Word Associations For Assessing Non major Science Students’ Knowledge Structure Before And After General Chemistry İnstruction: The Case Of Atomic Structure. Chemistry Education Research and Practice, 4(9), 309-322. Doi:10.1039/B818466F.
• Nartgün, Z. (2006). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme. M.Bahar (Ed), Fen ve Teknoloji Öğretimi. Ankara: Pegem.
• Özdemir, S. M. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Ve Değerlendirilmesi. M. Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi. 17-46.Ankara: Pegem
• Özmen, H. (2005). Kimya Öğretiminde Yanlış Kavramlar: Bir Literatür Araştırması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 23-43.
• Tekkaya, C., Çapa, Y. ve Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji Öğretmen Adaylarının Genel Biyoloji Konularındaki Kavram Yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147.
• Tokcan, H. (2015). Sosyal Bilgilerde Kavram Öğretimi. Ankara: Pegem.
• Tuncel, G. ve Ayva, Ö. (2010) Sosyal Bilgiler Dersinde Demokrasinin Serüveni Ünitesinde Geçen Kavramların Kazandırılması Üzerine Bir Uygulama. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 22, 276 - 294.
• Yamık, A. G. (2015). Fen Eğitiminde Kavram Karikatürü Uygulamasının İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Motivasyonları Üzerindeki Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, İzmir.
• Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Ders Konuları İle İlgili Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 158