An Investigation of the Relationship between School Principals' Instructional and Technology Leadership Practices by Canonical Correlation Analysis

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 1 - 24, 22.03.2025

Nurşah Duran , Köksal Banoğlu

https://doi.org/10.18039/ajesi.1337982

Öz

The aim of the research is to examine the reciprocal relationship between school principals’ technology leadership and instructional leadership practices, as perceived by their teacher colleagues in Turkish private schools. Teachers employed at private schools in Istanbul during the academic year 2021-2022 comprise the target research population. Data were collected from volunteer 290 teachers, using two measurement instruments, namely "Instructional Leadership Behaviors Scale" and "Information Leadership Scale". The collected data were analyzed using canonic correlation analysis, as well as descriptive statistics, and variance analysis. Results revealed that teacher perception of school principals’ technology leadership practices do not differ based on their gender, age and seniority. However, teachers with postgraduate degrees are less likely than those with undergraduate degrees to endorse school principals' technology leadership practices related to "knowledge acquisition" through technology. Teachers' perceptions of school principals’ instructional leadership practices are inversely correlated with their age and tenure. A strong association exists between the instructional leadership and technology leadership practices of school principals. Specifically, school principals' instructional leadership practices of "identifying and sharing school goals" and "supporting and developing teachers" are strongly predicted by their technology leadership practices of "setting a direction" and "communication" for technology integration, and vice versa. That said, school principals’ "knowledge acquisition" practices, which reflect technology-enhanced data-driven decision-making dispositions, contribute the least to the proposed relationship between technology and instructional leadership. In conclusion, we highlight the importance of policies for technological integration and the growing demand for schools to undergo a cultural transformation to implement these policies effectively. Practical implications for academics and practitioners are also discussed.

Anahtar Kelimeler

canonical correlation, instructional leadership, technology integration, technology leadership, school principals

Okul Müdürlerinin Öğretim ve Teknoloji Liderliği Davranışları Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analiziyle İncelenmesi

Öz

Araştırmanın amacı, okul müdürlerinin öğretim liderliği ve teknoloji liderliği davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi ve bu ilişkiyi yordayan liderlik davranışlarının kanonik korelasyon analizi aracılığıyla belirlenmesidir. Araştırmanın hedef evrenini 2021- 2022 eğitim öğretim yılında İstanbul ilindeki özel okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Hedef evrende görev yapan ve araştırmaya gönüllü olarak katılan 290 öğretmen araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması için “Öğretim Liderliği Davranışları Ölçeği” ve “Bilişim Liderliği Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik, varyans ve kanonik korelasyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre lisansüstü eğitimini tamamlamış olan öğretmenler, lisans mezunu öğretmenlere göre okul müdürlerinin “bilgi toplama” teknoloji liderliği davranışlarını daha az sergilediğini düşünmektedir. Öğretmenlerin kıdemi ve yaşı ile okul müdürlerinin algılanan öğretim liderliği davranışları arasında negatif yönlü zayıf ilişki tespit edilmiştir. Araştırma bulguları okul müdürlerinin öğretim ve teknoloji liderliği davranışları arasında pozitif yönde kuvvetli bir ilişki bulunduğunu göstermektedir. Teknoloji liderliğinin “yönlendirme-liderlik” ile “iletişim kurma” davranışlarını daha fazla sergileyen okul müdürlerinin öğretim liderliğinin “okul amaçlarını belirleme ve paylaşma” ve “öğretmen destekleme ve geliştirilme” davranışlarını da daha fazla sergileyerek bu ilişkinin kuvvetlenmesine en fazla katkıyı sağladığı belirlenmiştir. Okul müdürlerinin algılanan teknoloji liderliği seviyeleri “okul amaçlarını belirleme ve paylaşma” ve “öğretmen destekleme ve geliştirilme” öğretim liderliği davranışlarını sergiledikleri ölçüde artmaktadır. Okul müdürlerinin algılanan öğretim liderliği seviyeleri teknoloji liderliği alanında sergiledikleri “yönetim-liderlik” ve “iletişim kurma” davranışları ölçüsünde artmaktadır. Ancak okul müdürlerinin veriye dayalı karar almak için teknoloji aracılığıyla “bilgi toplama” teknoloji liderliği davranışını en az düzeyde sergiledikleri ve bu yetersizlikleri nedeniyle öğretim ile teknoloji liderliği arasındaki ilişkiye görece en düşük katkı sağladığı görülmüştür. Elde edilen bulgular eğitimde teknoloji entegrasyonu politikaları ve okulun kültürel dönüşüm ihtiyacı temelinde değerlendirilerek tartışılmış ve öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kanonik korelasyon, öğretim liderliği, teknoloji liderliği, teknoloji entegrasyonu, okul müdürleri

Kaynakça

• Anderson, R. E., & Dexter, S. (2005). School technology leadership: An empirical investigation of prevalence and effect. Educational Administration Quarterly, 41(1), 49-82. https://doi.org/10.1177/0013161X04269517 adresinden 1.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Banoğlu, K. (2011). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ve teknoloji koordinatörlüğü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1), 199-213.
• Banoğlu, K. (2012). Eğitim yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 43-65.
• Banoğlu, K., Vanderlinde R., & Çetin, M. (2016). Investigation of principals’ technology leadership profiles in the context of schools’ learning organization culture and ICT infrastructure: F@tih project schools vs. the others. Education and Science, 41(188),83-98. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.6618
• Banoğlu, K.., Vanderlinde, R., Cetin, M., & Aesaert, K. (2023). Role of school principals’ technology leadership practices in building a learning organization culture in public K-12 schools. Journal of School Leadership, 33(1), 66-91. https://doi.org/10.1177/10526846221134010
• Can, T. (2003). Bolu orta öğretim okulları yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterlilikleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3), 94-107.
• Derbedek, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlilikleri üzerindeki etkileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Durna, U. ve Demirel, Y. (2008). Bilgi yönetiminde bilgiyi anlamak. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 129-156.
• Efeoğlu, C. (2019). Okul yöneticilerinin sahip olduğu teknoloji liderliği rolleri ile öğretmenlerin eğitim teknolojilerine yönelik tutumları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, H. (2017). Ortaokul yöneticilerinin öğretim liderliği ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Faust, J. S. (2023). Elementary principals' perceptions of technology leadership during the Covid-19 pandemic in Virginia. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Virginia Polytechnic Institute and State University, USA.
• Graves, K. E. (2019). disrupting the digital norm in the new digital divide: Toward a conceptual and empirical framework of technology leadership for social justice through multilevel latent class analysis. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Columbia University, USA.
• Gölçek, E. (2019). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği olgusuna ilişkin anlamlandırma ve deneyimlerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Görgülü, D. (2013). Bilgi toplumuna geçiş sürecinde okul yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterlilikleri açısından incelenmesi (Konya ili örneği.) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güçlü, N. ve Koşar, S. (2021). Eğitim yönetiminde liderlik. (8. Baskı). Pegem Akademi.
• Gürfidan, H. ve Koç, M. (2016). Okul kültürü, teknoloji liderliği ve destek hizmetlerinin öğretmenlerin Teknoloji entegrasyonuna etkisi: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Eğitim ve Bilim, 41(188), 99-116. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2016.6722 adresinden 22.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Gürkan, H. (2017). Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri ile yaşam boyu öğrenme yeterlikleri Arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güven, A. (2015). Liselerde görev yapan yöneticilerin teknoloji liderliği yeterlik algılarının çeşitli Değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hacıfazlıoğlu, Ö., Karadeniz, Ş. ve Dalgıç, G. (2010). Eğitim yöneticileri teknoloji liderliği standartlarına ilişkin öğretmen, yönetici ve denetmenlerin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(4): 537-577.
• Hallinger, P., & Heck, R. H. (2010). Collaborative leadership and school improvement: understanding the impact on school capacity and student learning. School Leadership & Management, 30(2), 95-110. https://doi.org/10.1080/13632431003663214 adresinden 24.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Hayytov, D. (2013). Eğitim yöneticilerinin teknoloji liderliği yeterlik algıları ile öğretmenlerin teknolojiye yönelik tutumları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İnandı, Y. ve Özkan, M. (2006). Resmi ilköğretim okulları ve liselerde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre müdürler ne derece öğretim liderliği davranışları göstermektedir? Mersin Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 123-149. https://dergipark.org.tr/tr/ adresinden 2.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• İşman, A. (2015). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi.
• İstanbul Eğitim İstatistikleri Bülteni. (2021, 28 Ekim). İstanbul Planlama Ajansı. Erişim: 29 Kasım 2022, https://ipa.istanbul/istanbul-egitim-istatistikleri- 2020/#:~:text=%C3%96%C4%9Fretmenlerin%20117.185'i%20resmi%20okullarda,ve%20orta%C3%B6%C4%9Fretimd e%2059.507%20%C3%B6%C4%9Fretmen%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmaktad%C4%B1r.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (34. Baskı). Nobel Yayınları.
• Kaya-Kasikci, S., Zayim-Kurtay, M., & Kondakci, Y. (2023). The role of leadership in developing a climate of technology integration in public schools. Teaching and Teacher Education, 132. 104234. https://doi.org/10.1016/j.tate.2023.104234 adresinden 24.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Kearsley, G. (1995). Computers for educational administrators: Leadership in the information age. Ablex Publishing Corporation.
• Kış, A. (2013). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerine yönelik bir meta-analiz. [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Korumaz, M. ve Gölçek, E. (2021). BÖTE mezunu okul müdürlerinin teknoloji liderliği deneyimleri: olgubilimsel bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53(53), 113-140.
• Koşar, S. ve Buran, K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik Bağlamında incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1232-1265. https://dergipark.org.tr/tr/ adresinden 2.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Kruse, J., & Buckmiller, T. (2015). Making the shift from school manager to instructional leader: Using the nature of technology framework as a tool for analysis. International Journal of Education, 7(1), 76-94. https://doi.org/10.5296/ije.v7i1.6554 19.7.2023 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Kurt, B. (2013). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• McGarr, O., & Kearney, G. (2009). The role of the teaching principal in promoting ICT use in small primary schools in Ireland. Technology, Pedagogy and Education, 18(1), 87-102. https://doi.org/10.1080/14759390802704139 adresinden 20.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Metcalf, W. B. (2012). K-12 principals’ perceptions of their technology leadership preparedness. Doctoral Dissertation, Georgia Southern University, Statesboro. Retrieved July 1, 2020, from, https://digitalcommons.georgiasouthern.edu/etd/400/ dresinden 22.7.2023 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• McLeod, S. (2008). Educational technology leadership. Technology & Learning, 28(11), 1-4. Murphy, J., Elliott, S. N., Goldring, E., & Porter, A. C. (2006). Learning-centered leadership: A conceptual foundation. New York, NY: The Wallace Foundation.
• Oktar, Ç. (2019). Öğretim liderliği, örgütsel destek, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerine bir modelleme çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Öztaban, A. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerini yerine getirme düzeyleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Russell, G. (2018). Strategic leadership in technology implementation. A case study on the principal’s role in classroom. [Unpublished master’s thesis]. Nortwest Nazarene University, USA.
• Sincar, M. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin bir inceleme (Gaziantep İli Örneği). [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sincar, M. ve Aslan, B. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin okul yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin görüşleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 571-595. https://dergipark.org.tr/tr/ adresinden 2.7.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Şişman-Eren, E. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin eğitim teknolojilerini sağlama ve kullanmada gösterdikleri liderlik davranışları. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şişman, M. (2016). Öğretim liderliği davranışları ölçeği: geçerlik, güvenilirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375 – 400.
• Şişman, M. (2018). Öğretim liderliği. [e-kitap baskısı]. https://www.surelikitap.com/tr/kitap/ogretim-liderligi-9789756802700
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6. Baskı). Pearson. Türk Dil Kurumu, (2005). Genel açıklamalı sözlük. T.D.K. Yayınları.
• Ulutaş, M. (2015). Yükseköğretimde bilişim liderliği, öğrenen örgüt ve üniversite kültürü arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ulutaş, M. ve Arslan, H. (2017). Bilişim liderliği ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Marmara Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 47(47), 105-124. https://doi.org/10.15285/maruaebd.2739
• Uzlar, B. (2019). İstanbul’daki lise müdürlerinin öğretim liderliği görevlerini yerine getirme düzeylerine ilişkin öğretmen algıları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yee, D.L. (2000). Images of school principals' information and communications technology leadership. Technology, Pedagogy and Education, 9(3), 287-302. https://doi.org/10.1080/14759390000200097
• Yuen, A., Law, N., & Wong, K. (2003). ICT implementation and school leadership: Case studies of ICT integration in teaching and learning. Journal of Educational Administration, 41(2), 158-170. https://doi.org/10.1108/09578230310464666