2018 MATEMATİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 5. SINIF KAZANIMLARININ BLOOM VE HALADYNA TAKSONOMİLERİ’NE GÖRE 21. YY BECERİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 2, 471 - 506, 27.06.2025

Fatma Nurcan Pınar , Gürbüz Ocak

https://doi.org/10.18039/ajesi.1565450

Öz

Bu araştırmanın amacı, 2018 Matematik Öğretim Programı (MÖP) 5. sınıf kazanımlarının Bloom ve Haladyna Taksonomilerinin bilişsel süreç basamakları açısından karşılaştırmalı dağılımını ortaya koymak ve hangi taksonominin 21. yüzyıl becerileriyle daha iyi uyum sağladığını belirlemektir. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veri toplama araçları olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan bir kontrol listesi ve yarı yapılandırılmış bir görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizi için betimsel analiz ve içerik analizi uygulanmıştır. MÖP 5. sınıf kazanımları, ölçüt örnekleme yoluyla seçilen matematik öğretmenleri tarafından, Bloom ve Haladyna Taksonomilerine göre Kontrol Listesi Formu kullanılarak ayrı ayrı kodlanmıştır. Kazanımların öğrenme alanlarındaki bilişsel süreç basamakları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Araştırma sonuçları, Bloom ve Haladyna Taksonomilerinin boyutlarının sadece yaratıcılık ve yaratma açısından 5. Sınıf MÖP ile uyumlu olduğunu göstermiştir Ayrıca, 21. yüzyıl becerileriyle (yaratıcılık, problem çözme, eleştirel düşünme ve yaratma) ile ilişkilendirildiğinde, kazanımların %58’inin Bloom Taksonomisi (uygulama, çözümleme, değerlendirme, yaratıcılık) ile %67’sinin ise Haladyna Taksonomisi (yaratma, problem çözme, eleştirel düşünme) ile uyumlu olduğu belirlenmiştir. Çalışma ayrıca Bloom Taksonomisi boyutlarının 21. Yüzyıl becerilerinin oranına dayanarak Haladyna Taksonomisi boyutları ile eşleştirmiştir. MÖP 5. kazanımları açısından Haladyna Taksonomisi’nin Bloom Taksonomisi’nden daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kazanım , 21. yüzyıl becerileri , Haladyna Taksonomisi , Bloom Taksonomisi

COMPARİSON OF THE 5TH GRADE ACHİEVEMENTS OF THE MATHEMATİCS CURRİCULUM ACCORDİNG TO THE BLOOM AND HALADYNA TAXONOMİES

Öz

The aim of this research is to reveal the comparative distribution of the 5th-grade acquisitions of 2018 MÖP (Mathematics Curriculum) in terms of the cognitive process steps of Bloom’s and Haladyna’s Taxonomies and to determine which taxonomy aligns better with 21st-century skills. This research employed a case study design, one of the qualitative research methods. A checklist and a semi-structured interview form, prepared by the researcher, were used as data collection tools. Descriptive analysis and content analysis were applied to analyze the data. The 5th-grade acquisitions of MÖP were separately coded by mathematics teachers, selected through criterion sampling, using the Checklist Form according to Bloom’s and Haladyna’s Taxonomies. A comparative conclusion was reached regarding the cognitive process steps across the learning areas of the acquisitions. The results of the research indicated that the dimensions of Bloom’s and Haladyna’s Taxonomies align only in terms of creativity and creation for the 5th-grade Mathematics Curriculum. Additionally, when examined in relation to 21st-century skills—such as creation, problem-solving, critical thinking, and creativity—58% of the acquisitions corresponded to Bloom’s Taxonomy (application, analysis, evaluation, and creativity), while 67% aligned with Haladyna’s Taxonomy (problem-solving, critical thinking, and creativity). The study also matched Bloom’s Taxonomy dimensions with Haladyna’s Taxonomy dimensions based on the proportion of 21st-century skills. It was concluded that Haladyna’s Taxonomy is more suitable for 21st-century skills than Bloom’s Taxonomy concerning the 5th-grade acquisitions of MÖP.

Anahtar Kelimeler

Attainment , 21st Century skills , Haladyna Taxonomy , Bloom Takxonomy.

Kaynakça

• Acar, S. ve Peker, B. (2023). 2018 Ortaokul matematik dersi öğretim programı kazanımlarının solo taksonomisine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 1155-1171. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2837754 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Altındağ, A. ve Korkmaz, H. (2019). Ortaokul 5. Sınıf matematik dersi öğretim programının Stake’in Uygunluk-Olasılık modeline göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(2), 463-501. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/50950/648965 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Amer, A. (2006). Reflections on Bloom’s Revised Taxonomy. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 4(1), 213-230. https://www.redalyc.org/pdf/2931/293123488010.pdf adresinden 26.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Amoako Atta, S., Atta, S. O. A., Belbase, S., Assan, F. K., & Samuel, A. (2024). An Investigation of The Connection of Bloom’s Taxonomy to the Core Mathematics Curriculum for Senior High Schools in Ghana. Golden Ratio of Social Science and Education, 4(1), 01 - 37. https://doi.org/10.52970/grsse.v4i1.229 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Arı, A. (2013). Bilişsel alan sınıflamasında yenilenmiş Bloom, SOLO, Fink, Dettmer taksonomileri ve uluslararası alanda tanınma durumları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 259-290. https://9lib.net/document/4zp13j4z-bilissel-siniflamasinda-yenilenmis-dettmer-taksonomileri-uluslararasi-taninma-durumlari.html adresinden 19.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Eğitimde Bilimsel araştırma yöntemleri. (29. Baskı). Pegem Akademi. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 2.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Çelik, S., Kul, Ü. ve Çalık Uzun, S. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 775-795. https://www.openaccess.artvin.edu.tr/xmlui/handle adresinden 7.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Çıkrıkçı, R. N. (Ed). (2022). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (6. Baskı). Anı Yayıncılık. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 2.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Çil, O., Kuzu, O. ve Şimşek, A. S. (2019). 2018 ortaöğretim matematik programının revize bloom taksonomisine ve programın öğelerine göre incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1402-1418. https://www.researchgate.net/publication/336367200_2018_Ortaogretim_Matematik_Programinin_Revize_Bloom_Taksonomisine_ve_Programin_Ogelerine_Gore_Incelenmesi adresinden adresinden 10.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Dirik, M. Z. (2015). Eğitim programları ve öğretim öğretim ilke ve yöntemleri. (2. Baskı). Pegem Akademi. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 3.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Doğanyiğit, S. ve Afacan, Ş. (2020). Müzik dersi öğretim programı kazanımlarının “yenilenen bloom taksonomisine” göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 517-528. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/58069/735002 adresinden 11.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Dursun, Z. ve Şimşek, E. (2022). Yenilenmiş Bloom taksonomisi kapsamında ortaokul seçmeli Kur’an-ı kerim dersi kazanımlarının değerlendirilmesi. Kocatepe İslami İlimler Dergisi, 5(2), 380-394. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kiid/issue/73811/1162534 adresinden 12.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Eke, C. (2018). Ortaöğretim fizik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 4(6), 69-84. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sadab/issue/38907/454687 adresinden 12.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma ve yöntemleri. (6. Baskı). Anı Yayıncılık. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 3.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Elim, E. H. S. Y. (2024). Promoting cognitive skills in AI-supported learning environments: the integration of bloom’s taxonomy. Education 3-13, 1–11. https://doi.org/10.1080/03004279.2024.2332469 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Gökalp, M. ve Köksaldi, G. (2019). Ortaokul 5. sınıf matematik programının öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(16), 218-241. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/910580 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Gündoğdu, Z. ve Aydın, A. (2024). 2018 Fen bilimleri dersi öğretim programı 5-8. Sınıf kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi ve program hakkında öğretmen görüşleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(1), 127-170. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3067503 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Karagöl, E. (2020). Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre güncel türkçe öğretim programları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 56-71. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jlere/issue/53908/666641 adresinden 13.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Karakuyu, A. (2021). İlkokul 3. sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının Haladyna taksonomisine göre analizi. Journal of Social, Humanities and Adminitrative Sciences, 7(46), 2291-2296. https://journalofsocial.com/files/josasjournal/2125650411_17_46_ID808_Karakuyu_2291-2296.pdf adresinden 14.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Karip, F. (2019). İlkokul görsel sanatlar dersi kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(3), 1929-1948. https://dergipark.org.tr/en/pub/teke/issue/49273/629395 adresinden 15.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Koca, H. K. (2022). Ortaöğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programında bulunan bilişsel kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 22(1), 293-313. http://marife.org/en/pub/issue/71001/1073909 adresinden 10.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom’s taxonomy: An overview. Theory into Practice, 41(4), 212-218. Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom’s taxonomy: An overview. Theory into Practice, 41(4), 212-218. https://www.jstor.org/stable/1477405 adresinden 19.12.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Kutlu, Ö., Doğan, C. D. ve Karakaya, İ. (2010). Öğrenci başarısının belirlenmesi performansa ve portfolyaya dayalı durum belirleme ölçme değerlendirme uygulamaları. Pegem Akademi.
• Li, Y., Rakovic, M., Poh, B. X., Gasevic, D. & Chen, G. (2022). Automatic classification of learning objectives based on Bloom’s Taxonomy. Proceedings of the 15th International Conference on Educational Data Mining, 530-537. Durham, United Kingdom. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED624058.pdf adresinden 31.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 22.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1,2,3,4,5,6,7 ve 8. sınıflar). Ankara. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Ocak, G. (Ed). (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. (1. Baskı). Pegem Akademi. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 23.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Oral, B. ve Çoban, A. (2020). Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. (1. Baskı). Pegem Akademi. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 23.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Oral, B. & Yazar, T. (2020). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. (2. Baskı). Pegem Akademi. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 24.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Öntaş, T. (2012). Eğitimde ölçme-değerlendirme ve taksonomi. Özel Ankara Maya İlk ve Orta Okulu. https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 30.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Öztürk, G., Karamete, A. ve Çetin, G. (2020). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49(2), 1061-1097. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/784453 adresinden 29.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Santos, L.C.B., Lima, M.W.H, Schafer, A.G., Nascimento, J.L.A., Carvalho, F.L.G. ve Carvalho, D.K.S.S. (2024). Bloom’s taxonomy and its applicability to collaborative learning in distance learning. Seven Editora. https://doi.org/10.56238/sevened2023.008-016 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Sarıgöz, O. (2023). Ortaokul matematik dersi öğretim programının 21. yüzyıl becerileri yönünden incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(2), 1-16. https://www.e-ijer.com/tr/pub/issue/77035/1200499 adresinden 20.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Sığrı, Ü. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. (2. Baskı). Beta Yayınları. İstanbul. https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=136636 14.02.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2015). Örnekleriyle eğitimde program değerlendirme. (1. Baskı). Anı Yayıncılık. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 26.5.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Sözcü, U. ve Aydınözü, D. (2019). 9. sınıf coğrafya dersi öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre analizi. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(42), 41-50. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/869523 adresinden 2.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Şimşek, Ş. ve Gür Erdoğan, D. (2023). Ortaokul 5. Sınıf matematik öğretiminde aktif öğrenme öğretim programı ihtiyaç analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 199-219. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3455881 adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Tutar, H. ve Erdem, A. T. (2022). Bilimsel araştırma yöntemleri. (2. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Ankara https://www.subu.edu.tr/tr/kampus-disi-erisim adresinden 7.6.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Türel, Y.K., Şimşek, A., Şengül Vautier, C.G., Şimşek, E. ve Kızıltepe, F. (2023). 21. yüzyıl becerileri ve değerlere yönelik araştırma raporu. MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2023_05/11153521_21.yy_becerileri_ve_degerlere_yonelik_arastirma_raporu.pdf adresinden 18.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Uğraş, S. ve Aral, H. (2018). Ortaokul beden eğitimi ders programındaki kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Journal of Global Sport and Education Research, 1(1), 33-46. https://dergipark.org.tr/en/pub/jogser/issue/41903/497901 6.7.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (12. Baskı). Seçkin Yayıncılık. Ankara. https://ws1.turcademy.com/ww/webviewer.php?doc=92932 30.12.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yüksel, S. (2007). Bilişsel alanın sınıflamasında (taksonomi) yeni gelişmeler ve sınıflamalar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 479-509. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256341 adresinden 6.7.2024 tarihinden erişilmiştir.