Transhümanizmde Adaleti Tesisin İmkanına İlişkin Bir Değerlendirme

Yıl 2022, , 87 - 100, 27.06.2022

Tuba Nur Umut , Nazan Yeşilkaya

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1083808

Öz

Modern sonrası dönemde evrim teorisi, insanı gelişim aşamasında ortaya çıkan formlardan bir forma indirgerken teknoloji, insanı “geliştirmeye açık” manipülasyon nesnesi kılmış, böylelikle rasyonel süjenin özel konumu sarsılmıştır. Anti-özcü yaklaşımlarda insan ile insan üretimi teknoloji arasındaki sınırların bulanıklaştığına dair düşünceler felsefi gündemde yer bulmuştur. Yeni teknolojilerin mümkün kıldığı transhümanist hareket, evrim sürecindeki insanın teknolojik müdahale ile geliştirilmesine ve insan olmanın ötesine giden yeni bir anlayışa kapı aralamıştır. Fakat transhümanizm, ortaya koyduğu ideallerin ahlaki sonuçlarına ilişkin yeterli bir soruşturmaya girişmemektedir. Bu çalışmada gelişen insan tasavvuru ile transhümanist düşüncede yapılan felsefi ve ahlâki değerlendirmeler arasındaki boşluklara dikkat çekilecek olup söz konusu düşüncenin hazırlıksız olduğu postmodern durumda bu tasavvurların bizleri belli erdemler açısından hususen adalet açısından karşı karşıya bırakacağı sorunlara genel itibariyle işaret edilmiştir. Makalede özellikle Ray Kurzweil, John Harris, Nick Bostrom gibi çağdaş düşünürlerce ortaya koyulan transhümanist söylemin adil bir toplum ideali ortaya koymada yetersiz kaldığı yönündeki eleştiriler, felsefi bir çerçevede, biyo-iktidar ilişkileri de gözetilerek adalet erdemi üzerinden değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Transhümanizm, İnsani Geliştirme Teknolojileri, Biyo-iktidar, Öjeni, Erdem, Adalet.

Kaynakça

• Agar, Nicholas. “Liberal Eugenics.” Public Affairs Quarterly 12:2 (1998), 137-155.
• Akay, Ali. “Foucault ve Bio-politika.” Çağdaş Fransız Düşüncesi. der. Zeynep Direk ve Refik Güremen. Ankara: Epos Yayınları, 2004.
• Allhof, Fritz vd. Ethics of Human Enhancement: 25 Questions and Answers. Erişim: 10 Eylül 2021. www.humanenhance.com/NSF_report.pdf
• Arnhart, Larry. “Biotech Ethics.” Encyclopedia of Science, Technology, and Ethics. Vol.1. ed. Carl Mitcham. New York: Macmillan Reference, (2005), 227-232.
• Bostrom, Nick. “In Defense of Posthuman Dignity.” Bioethics 19:3 (2005), 202-214.
• Bostrom, Nick. “Transhumanism: The World’s Most Dangerous Idea?” Erişim: 10 Ekim 2019. https://www.nickbostrom.com/papers/dangerous.html
• Braidotti, Rosi. “İnsan Sonrası Pek İnsanca: Bir Posthümanistin Anıları ve Emelleri,” çev. Bülent Doğan, Cogito 95-96 (2019), 53-97.
• Buchanan, Allen. vd. From Chance to Choice: Genetics & Justice. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
• Çelik, Ezgi Ece. “Antroposen ve Posthuman İnsan Çağı’nda İnsan Sonrası Olmak,” Cogito 95-96 (2019), 145-160.
• Çevrimiçi Erişim: “Humanity+ , What We Do.” Erişim: 10 Aralık 2019.
• Çevrimiçi Erişim: “Transhumanism Criticisms.” Erişim: 03 Ekim 2019.
• Dağ, Ahmet. Transhümanizm: İnsan ve Dünyanın Dönüşümü. Ankara: Elis Yayınları, 2018.
• Fukuyama, Francis. İnsan Ötesi Geleceğimiz Biyoteknoloji Devriminin Sonuçları. çev. Çiğdem Aksoy. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 2003.
• Gibson K. (ed.) vd. Manifesto for Living in the Anthropocene. New York: Punctum Books, 2015.
• Habermas, Jürgen. “Technical Progress and the Social Life-World.” Readings in the Philosophy of Technology. ed. David M. Kaplan, Lanham: Rowman & Littlefield. 2004.
• Habermas, Jürgen. İnsan Doğasının Geleceği, çev. Kaan H. Ökten. İstanbul: Everest Yayınları, 2003. Haraway, Donna J. Simians, Cyborgs, and Women: The Reinvention of Nature. New York: Routledge, 1991.
• Harris, John. “Is Gene Therapy a Form of Eugenics?” Bioethics. 7:2-3 (1993), 178-187.
• Harris, John. Enhancing Evolution: The Ethical Case for Making Better People. Princeton: Princeton University Press, 2007.
• Harris, John. How to be Good: The Possibility of Moral Enhancement. Oxford: Oxford University Press, 2016.
• https://future.fandom.com/wiki/Transhumanism_Criticisms https://humanityplus.org.
• J. Lilley, Stephen. Transhumanism and Society: The Social Debate Over Human Enhancement, Sacred Heart University, Sociology Faculty Publications, 2013.
• Jefferson, Will. vd. “Enhancement and Civic Virtue.” Social Theory and Practice 40:3 (2014), 499-527.
• Jonas, Hans. “Biological Engineering-A Preview.” Philosophical Essays: From Ancient Creed to Technological Man. New Jersey: Englewood Cliffs, 1974.
• Jonas, Hans. The Imperative of Responsibility: In Search of an Ethics for the Technological Age. Chicago: The University of Chicago Press, 1984.
• Kass, Leon. vd. Beyond Therapy: Biotechnology and the Pursuit of Happiness. New York: Regan Books, 2003.
• Kitcher, Philip. “Utopian Eugenics and Social Inequality.” Controlling Our Destinies. ed. Phillip R. Sloan. Indiana: University of Notre Dame Press (2000), 229-262.
• Kurzweil, Ray. İnsanlık 2.0: Tekilliğe Doğru Biyolojisini Aşan İnsan. çev. Mine Şengel. Ankara: Alfa, 2017.
• Latour, Bruno. Pandora's Hope: Essays on the Reality of Science Studies. Cambridge: Harvard University Press, 1999.
• Lecourt, Dominique. İnsan Post İnsan. çev. Hande Turan Abadan. Ankara: Epos Yayınları, 2005. Lilley, Stephen J. Transhumanism and Society: The Social Debate Over Human Enhancement, New York: Springer, 2013.
• More, Max. “Transhumanism: Towards a Futurist Philosophy.” Extropy 6 (1990), 6-12.
• Pepperell, Robert. “Posthuman Manifesto,” Hece (Dijital Kültür Sayısı), çev. Reyyan Baş, 2016.
• Ranisch, Robert. “Morality (of Transhumanism and Posthumanism).” Post- and Transhumanism: An Introduction. eds. Robert Ranisch, Stefan Lorenz Sorgner, Frankfurt am Main: Peter Lang (2014), 149-172.
• Rawls, John. A Theory of Justice. Cambridge: The University Press, 1971.
• Rees, Martin. “Geleceğe Bakış.” Yeni Hümanistler İnsandan Evrene Son Bilimsel Tartışmalar. ed. John Brockman. Ankara: Tübitak, 2014.
• Savulescu, Julian. “Genetic Interventions and The Ethics of Enhancement of Human Beings.” The Oxford Handbook of Bioethics. ed. Bonnie Steinbock. New York: Oxford University Press, 2007.
• Tegmark, Max. Yaşam 3.0 Yapay Zeka Çağında İnsan Olmak. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2019.
• Vallor, Shannon. “Knowing What to Wish For: Human Enhancement Technology, Dignity and Virtue.” Techné 15:2 (2011). Vallor, Shannon. Technology and the Virtues: A Philosophical Guide to a Future Worth Wanting, New York: Oxford University Press, 2016.
• Yeşilkaya, Nazan. Post-hümanizm ve Adalet. Ankara: Episteme Yayınları, 2021.