Kur’an-ı Kerîm’de Ara Cümle Olgusu ve Tefsire Etkisi

Yıl 2022, , 161 - 177, 27.06.2022

Fatih Tiyek , Hilal Reyhanlıoğlu

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1096586

Öz

Kur’ân-ı Kerim, tarihin belirli bir kesitinde, indiği dönemin şartlarıyla nazil olmuş bir kitaptır. Onun yerel motifler taşıması mesajlarının evrensel olmasına engel değildir. Bilakis yaşanmış olaylar ve durumlardan beslenmesi onun mesajlarını evrensel boyuta taşıyan unsurlardan biri olmuştur. Bu sayede iletmek istediği mesajların muhatap tarafından anlaşılması ve benimsenmesi çok daha olanaklı hale gelmiştir. Bu bağlamda nüzul döneminde bambaşka şartlarda gelen ayetler, Mushaf düzeninde bir araya geldiğinde farklı yorumlara açık hale gelmiştir. Örneğin belirli bir konudan bahsedilen bir pasaj sırasında bağlamsal unsurlar dahilinde ya da bağlamından tamamen ayrı başka bir konuya değinilebilmektedir. Ara cümle olarak nitelendirdiğimiz bu tür ayetlerin algılanması ve bu algıya binaen yorumlanması hususunda müfessirlerimiz arasında bazı görüş farklılıkları ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede çalışmamızın konusunu Kur’ân’da ara cümle unsuru, bu ara cümlelerin müfessirler tarafından algılanma şekilleri ve bu algılamanın manaya tesiri oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an-ı Kerim, Ara cümle, Tefsir, Anlam, Yorumlama, Müfessir

Kaynakça

• Aldemir, Halil. “Mu’tariza Cümle ve Kur’an’da Yer Alış Nedenleri”, Ekev Akademi Dergisi, 16/51 (Bahar 2012)
• Beydavi, Nâsırüddîn Ebû Sâid (Ebû Muhammed) Abdullah b. Ömer Muhammed. Envârüt-tenzîl ve esrârü’t-te’vîl. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003.
• Bigiyef, Musa Cârullah, Kur’an ve Musahaflar Tarihi, çev. Osman Aydın, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Bilgiz, Musa. Ayetler ve Sureler Arası Münasebet (Said Havva Örneği). Ankara: Araştırma Yayınları, 2006.
• Bursevî, İsmail Hakkı, Rûhu’l Beyan. çev. Abdullah Öz vd. 23 Cilt. İstanbul: Damla Yayınevi, 2012. Celâleddîn, Muhammed b. Ahmed b. Mahallî – Celâleddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr Suyûtî. Tefsîrü’l- Celâleyn. İstanbul: Muallim Neşriyat, 2019.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 23. Basım, 2012.
• Cündioğlu, Dücane. Kur’an’ı Anlamanın Anlamı. İstanbul: Kapı Yayınları, 11.Basım, 2011.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İfav Yayınları, 19. Basım, 2018.
• Demirci, Sabri. Kur’an Ayetleri ve Sureleri Arasındaki Tenâsüb (Fahruddîn Râzî’nin Tefsîru Mefâtihu’l-Gayb Örneği). Ekev Akademi Dergisi, 19/62 (Bahar 2015).
• Ebüussuûd, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa el-İmâdî el-Hanefî. İrşâdü’l aklı selîm ilâ mezâyidü’l kitâbi’l ker’im. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l Kütüb el-İlmiye. 1999/1419.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail İbn Kesir, et-Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sami b. Muhammed Selam. 8 Cilt. Dârü’t-Tayyibe, 1420/1999.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, ez-Zâdu’l Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, thk. Abdürrezzak el-Mehdî, (Beyrut: Dârü’l Kitâbü’l-Arabî, 1422).
• İbn Hişâm, Cemâluddîn. Kava‘ıdü’l-i‘râb. İstanbul: Dersaadet. ts.
• İsfahânî, Râgıb, Müfredât el-fâzı’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî, Dımeşk-Beyrut: Dâru’l-Kalem-Dâru’l Şâmmiye, 2014.
• İzutsu, Toshihiko. Kur’an’da Allah-İnsan İslam Düşüncesinde Islah, çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012.
• Korkmaz, Zeynep. Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1992. Kurtûbî, Ebî Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. Câmiü li âhkâmü’l-Kur’an. 21 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l İlmiyye, 2010.
• Kur'ân-ı Kerîm Meâli, çev. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 11. Basım, 2010.
• Kutup, Seyyid. Fîzilâl-il Kur’an, çev. Bekir Karlığa vd., 16 Cilt. İstanbul: Hikmet Yayınları. ts.
• Mâverdî, Ebi’l Hasan Ali b. Muhammed b. Habib el-Mâverdî el-Basrî. Tefsirû Mâverdî. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Mevdûdî, Ebu’l Âlâ. TefhÎmu’l Kur’an, çev. Muhammed Han Kayanî vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
• Nesefî, İmam Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl, (thk. Şeyh Zekeriya Umeyrat). 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütüp el-İlmiye, 2008/1428.
• PAK, Zekeriya. Allah-İnsan İletişimi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 1. Baskı, 2005.
• ___________. Tefsir Usûlü. Ankara: Bilay Yayınları, 2020.
• Râzî, İmam Fahruddin. Mefâtihu’l-Gayb, thk. Seydi İmran. 16 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hadis, 2012/1433.
• Rıza, Reşid, Tefsîr’ul- Menâr. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Semerkandî, Ebi’l-Leys Nâsır b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim, Tefsiru’l-Semerkandi el-müsemmâ bahru’l-ulûm, thk. Şeyh Ali Muhammed vd. (Beyrut: Dâru’l Kütübü’l-İlmiyye,1413/1993), 1/151.
• Suyûtî, Celâleddin Abdirrahman, el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’an. 2 Cilt. Dârü’l-Mustafa, Dımeşk 2008/1429.
• __________________________.ed-Dürrul-Mensûr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr. ts.
• Sâbunî, Muhammed Ali. Safvet et-Tefâsir. 3 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hadis, ts.
• Şimşek, Sait. Günümüz Tefsir Problemleri. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2014.
• Taberî, İmam Ebî Câfer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Câmiu’l- beyân an te’vîl’l-Kur’ân. 15 Cilt. Beyrut: Dârü’l Âlem, 2002/1423.
• Tiyek, Fatih, Kur’an’ı Anlamada Bağlamın Rolü ve Meallerdeki Bağlamsal Sorunlar. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2. Basım, 2017.
• __________. Kur’an’ın Kamuoyu Oluşturmadaki Rolü. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Ünal, Ali. Kur’ân’ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. İstanbul: Define Yayınları, 2008.
• Yavuz, Ali Fikri. Kur’ân’ı Kerîm ve Meâli Âlîsi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1983.
• Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dîni Kur’an Dili Türkçe Tefsir, 9 Cilt. İstanbul: Eser Kitabevi, ts.
• Zemahşerî, Ebî Kâsım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşaf an hakâiki’l ekvâl fî vechi’t-te’vîl. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2003.
• Zerkeşî, İmam Bedruddin Ebî Abdullah Muhammed. el-Burhân fî ulûmi’l-Kurân. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2018.