Süryani El Yazmalarında Meryem’e Müjde Tasvirleri (6. ve 13. Yüzyıllar)

Yıl 2021, , 99 - 129, 28.06.2021

Necla Kaplan

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.862944

Cited By: 1

Öz

Süryanilere ait resimli el yazmalarının büyük bir kısmı Batılı araştırmacılar tarafından çalışılmış, literatüre kazandırılmıştır. Ancak söz konusu el yazmalardaki pek çok tematik tasvirler hâlâ araştırılmamıştır. Bu temalardan biri “Meryem’e Müjde” konusudur. Çalışmada; Süryani el yazmalarından günümüze gelebilmiş 6. ve 13. yüzyıl tarihli İncillerdeki “Meryem’e Müjde” tasvirlerinin tanıtılması, üslup ve ikonografik açıdan incelenmesi, yorumlanması ve resimlerin dayandırıldığı metnin ortaya konması amaçlanmıştır. İncelenen yedi resimli İncil el yazması ile ilgili kısa tanıtıcı bilgiler sunulmuş; her resmin ikonografik ve üslupsal özelliği ile kompozisyon tasarımı değerlendirilmiştir. Karşılaştırma yöntemi kullanılarak, çağdaşı aynı konulu tasvirlerle Süryani yazmalarındaki “Meryem’e Müjde” tasvirlerinin dönem özelliği açıklanmıştır. Böylece, Hıristiyan sanatında önemli bir yere sahip “Meryem’e Müjde” konusu kapsamında, Süryani resim geleneğinde bu konunun örnekleri sunulmuş ve bunların gelişimi hakkında fikir verilmiştir. Söz konusu örnekler bu alanda çalışan teoloji, resim ve sanat tarihi gibi akademik çalışmalar için veri niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Süryani, El yazma, İncil, Meryem'e Müjde, Tasvir

Kaynakça

• Akalın, Kutlu ve Duygu, Zafer Süryani Literatürü. bs. Mardin: Mardin artuklu Üniversitesi Yayınları, 2017.
• Akyüz, H. Gabriel. Tüm Yönleriyle Süryaniler. bs. İstanbul: Anadolu Ofset, 2005.
• Barsavm, Efrem. Deyrulzafaran Manastırı’nın Tarihi. Çev. Gabriel Akyüz; ed. İbrahim Özcoşar ve Hüseyin H. Güneş, bs. İstanbul: Mardin Tarihi İhtisas Kütüphanesi Yayını, 2006.
• Bernabò, Massimo ve Kessel, Grigory. “A Syriac Four Gospel Book in Diyarbakır”, Convivium, Vol. 3/1, (2016): 172-203.
• Bernabo, Massimo. “Le Miniature del Vangelo Arabo della Biblioteca Medicea Laurenziana di Firenze, Codice Orientali 387 (Mardin, 1299)”, Orientalia Christiana Periodica, 83 (II), Roma: Piazza S. Maria Maggiore,7, (2017): 293-447
• Bernabo, Massimo. Il Tetravangelo Dı Rabbula (Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 1.56). bs. Roma: Edizioni Di Storia e Letteratura, 2008.
• Bornovalı, Sedat. “Bizans Mimarlığında Müjde Sahnesinin Yeri”. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü İstanbul, 2008.
• Buchthal, Hugo. “The Painting of the Syrian Jacobites in Its Relation to Byzantine and Islamic Art”, Syria, T. 20, Fasc. 2, (1939): 136-150.
• Carr, Annemarie Weyl. “Hetoimasia”, Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford: Oxford University Press, 1991, I, 926.
• Cormack, Robin. Byzantine Art. 1.bs. Oxford: Oxford University Press, 2000.
• Çoruhlu Tülin ve Erdoğan, Aslıhan. “Bizans Duvar resimlerinden Örneklerle Bakire Meryem’in Giyim-Kuşamı”, ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3/1 (2020): 44-66.
• Çoruhlu, Tülin ve Çelebi, Fevzi. “Anadolu Ve Kafkasya İlişkileri İçerisinde Ani Gürcü Kilisesindeki Müjde Sahnesinin Yeri (10-13. Yüzyıllar)”, XX. Uluslararası Ortaçağ Ve Türk Dönemi Kazıları Ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 02-05 Kasım 2016, Cilt: II, ed. Ela Taş, Sakarya Üniversitesi Yayınları (Sakarya 2017): 863-876.
• Croq, Alice. “From Amida to Famagusta via Cairo: The Syrian Scribe Yūsuf ibn Sbāt in His Eastern Mediterranean Context c. 1350–1360”, Al-Masaq, (2020): 1-22.
• Demir, Hatice. "Meryem'e Müjde Sahnesinde Meryem'in Kirmeni, Kırmızı ve Mor Yünü Üzerine Görüşler". Bilimname, 36, (2018): 375-397.
• Duygu, Zafer. Süryani Tarih Yazıcılığında Geç Antikçağ, Ankara: Divan Kitap, 2016.
• Françoise Briquel-Chatonnet ve Debié, Muriel. Manuscripta Syriaca Des Sources de Premiére Main, Cahiers D’Etudes Syriaques (4), (Paris: Geuthner, 2015): 1-7.
• Françoise, Briquel-Chatonnet. Manuscrits Syriaques: Catalogue (Bibliothèque nationale de France: 1997) https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k229975f.image (Erişim Tarihi: 20.08.2020)
• Hatch, William Henry Paine. An Album of Dated Syriac Manuscripts, bs.Boston: Massachusetts U.S.A., 1946.
• Hunt, Lucy-Anne. “Manuscript production by Christians in 13th-14th Century Greater Syria And Mesopotamia And Related Areas”, ARAM, 9/10, (1997-1998): 289-336.
• Jeffreys, Elizabeth M. and Nelson, S. Robert. “Akathistos Hymn”, Oxford Dictionary of Byzantium, bs. Oxford: Oxford University Press, (1991), I, 44.
• Kaplan, Ayda. Le Lectionnaire de Dioscoros Thédoros (Mardin Syr. 41/2), bs. Brüksel: Editions d'Antioche, 2013.
• Kazdan, Alexander ve Sevcenko, Nancy Patterson. “Maphorion”, Oxford Dictionary of Byzantium, bs. Oxford: Oxford University Press, (1991), I, 1294.
• Kessel, Grigory. “Manuscript collection of the Syrian Orthodox Church Meryemana in Diyarbakir: A Preliminary Survey”. Manuscripta syriaca. ed. Françoise Briquel-Chatonnet ve Muriel Debié . bs. (Paris: Geuthner, 2015): 79-123.
• Kessel, Grigory. “The Syriac Manuscript Tradition during the Ottoman Period”. Manuscript cultures, 9, (2016): 46-52.
• Koçyiğit, Fazilet. “Tağar (St. Theodore) Kilisesi Duvar Resimleri”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, (2009): 141-164.
• Leroy, Juley. Les Manuscrits syriaques a peintures conserves dans les bibliotheques d’Europe et d’Orient. Vol.1- 2, bs. Paris: Geuthner, 1964.
• Önen-Alev, F. Ayten. Kapadokia Göreme Vadisinde Meryem Siklusu. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2014.
• Özbek, Hatice. “Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü’nde Bulunan Süryanice El Yazmalarının Kataloglanması”. Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniv. Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü, Mardin 2019.
• Pekak, M. Sacit ve Gür, Durmuş. “İsa’nın Doğumu”, Sanat Tarihi Dergisi, 24/2, bs. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları, (2016): 175-226.
• Rapti, Ioanna. “Kuledeki Freskler: İmparatorlukların Sonunda Sanat”, Bizans’ın Öteki İmparatorluğu: Trabzon, ed. Antony Eastmond, bs. İstanbul: ANAMED, (2016): 147-173.
• Scher, Addai. “Notice sur les Manuscrits Syriaques et Arabes Conservés dans la Bibliothéque de l’évéché Chaldéen de Mardin”, Revue des Bibliothéques 18, (1908): 64-95.
• Snelders, Bas. Identity and Christian-Muslim interaction: medieval art of the Syrian Orthodox from the Mosul area”. Doktora Tezi, Leiden Institute for Religious Studies, Faculty of the Humanities, Leiden University, 2010.
• Wright, William. Catalogue of Syriac Manuscripts in the British Museum, 3 tomes, Londra, 1870-1872.
• Wright, William. Catalogue of the Syriac Manuscripts Preserved in the Library of the University of Cambridge, Cambridge, 1901.
• İnternet (Görseller için linkler) https://digi.vatlib.it/view/MSS_Vat.sir.559 (Erişim: 20.08.2020).
• https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b52506821q/f11.item.r=Syriaque.zoom,
• https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b52506821q/f12.item.r=Syriaque.zoom (Erişim tarihi: 20.09.2020).
• https://dss-syriacpatriarchate.org/syriac-arts/syriac-icons/2-annunciation-to-the-blessed-virgin-mary/?lang=en (Erişim tarihi:. 05.09.2020).
• https://www.johnsanidopoulos.com/2012/03/annunciation-in-early-christian-art.html (Erişim Tarihi: 05.09.2020).
• https://iconreader.wordpress.com/2013/06/27/hetoimasia-the-throne-of-preparation/ (Erişim Tar. 07.01.2021)