The Mahallemies from an Ethno-Religious Identity Perspective

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 40, 12.12.2016

Halit Yeşilmen

Öz

 This article aims to evaluate the ethnic structures of Mahallemies
along with the main characteries and interdependency/organization of the
ethnicity in terms of their qualities. For this purpose, this study explains some
of the leading factors that have arisen in ethno-religious identities of the
Mahallemies depending on their socio-cultural structures. Qualitative methods
are used in the study. Sogutlu village in the center of Midyat is based on for
intensive observations and profound interviews. As an ethnicity, the Mahallemies
demonstrate a kind of attitude based on sustainable interactions rather
than marginalizing as an ethno-religious identity; also, they are at the level of
ethnic category in terms of interdependency/organization.

Anahtar Kelimeler

Culture, Ethnic Identity, Religious Identity, Ethnicity, The Mahallemies

Etno-Dini Kimlik Açıdan Mahallemiler

Öz

 Bu makale etnisitenin temel özellikleri ve örgütlenme/dayanışma nitelikleri
itibariyle Mahallemilerin etnik yapılarını değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bu
maksatla sosyo-kültürel yapılarına bağlı olarak Mahallemilerin etno-dini
kimliklerinde öne çıkan bazı unsurlar açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada nitel
yöntemler kullanılmıştır. Yapılan yoğun gözlem ve derinlemesine görüş-
melerde Midyat’a bağlı Söğütlü Köyü/Mahallesi merkez alınmıştır. Bir etnisite
olarak Mahallemiler, etno-dini kimlik itibariyle ötekileştirmekten ziyade
sürdürülebilir etkileşimler esasına dayalı bir konum sergilemektedirler;
örgütlenme/dayanışma bakımından da etnik kategori derecesindedirler.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Etnik Kimlik, Dini Kimlik, Etnisite, Mahallemiler/Muhallemiler

Kaynakça

• Akyüz, Niyazi- Çapçıoğlu, İhsan, “Dini Gruplar Sosyolojisi ve Yeni Dini Hareketler”, Din Sosyolojisi El Kitabı içinde, ed: Niyazi Akyüz-İhsan Çapçıoğlu, Grafiker Yayınları, Ankara 2012, ss.507-539.
• Assmann, Jan, Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, çev. Ayşe Tekin, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2001.
• Avcı, Casim- Şentürk, Recep, “Kabile”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2001, c. 24, ss. 30-32. Aydınalp, Halil, “Sosyal Çatışma ve Din”, 2010.
• http://dergipark.ulakbim.gov.tr/uluifd/article/view/5000017750/50 00018040 (16.01.2006)
• Baz, İbrahim, “Midyat ve Çevresinde Tasavvuf Kültürü ve Midyatlı Sûfîler”, Uluslararası Midyat Sempozyumu, 7–9 Ekim 2012, ed: İbrahim Özcoşar, Mardin 2012, s. 279-293.
• Berger, Peter L.- Luckmann, Thomas, Gerçekliğin Sosyal İnşâsı, çev. Vefa Saygın Öğütle, Paradigma Yayıncılık, Ankara 2008.
• Brockelmann, “Arabistan (Edebiyat)”. İslâm Ansiklopedisi, 5. Baskı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1978, c. I, ss. 523-540.
• Coşkun, Ali, “Din ve Kimlik”, 2003. http://e-dergi.marmara.edu.tr/ maruifd/article/view/1012002049 (16.01.2006).
• Cuche, Denys, Sosyal Bilimlerde Kültür Kavramı, çev. Turgut Arnas, Bağlam Yayınları, İstanbul 2004.
• Çelik, Celalettin, “Dini Gruplar Sosyolojisi”, içinde: Din Sosyolojisi, ed: Mehmet Bayyiğit, Palet Yayınları, Konya 2013, ss. 277–302.
• Çetin, İhsan, Midyat’ta Etnik Gruplar, Yaba Yayınları, İstanbul 2007.
• Çetin, Nihad M., “Beyit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1992, c. 6, s. 66.
• Demircan, Adnan, “Muhallemîlerin Etnik Kökeni Etrafındaki Tartışmalar”, Uluslararası Midyat Sempozyumu, 7–9 Ekim 2012, ed: İbrahim Özcoşar, Mardin 2012, ss. 465-483.
• Edgar, Andraw-Sedgwick, Peter, Kültürel Kuramda Anahtar Kavramlar, çev. Mesut Karaşahan, Açılımkitap Yayınları, İstanbul 2007.
• el-Batâyine, Muhammed Dayfallah, “Arap Kökenli Hıristiyanlar ve İslam Fetihleri ile Olan İlişkileri”, 1999, çev. Abdulhalik Bakır, Belleten, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2000, c. LXXII, sayı 238, ss. 869-934.
• el-Hâmevi, Ebu Abdullah Yakut, Mu’cemü’l Buldan, Dar Sadr, Beyrut 1977. Eriksen, Thomas Hylland, Etnisite ve Milliyetçilik: Antropolojik Bir Bakış, çev. Ekin Uşaklı, Avesta Basın Yayın, Ankara 2004.
• Fawcett, Liz, Religion, Ethnicity and Social Change, Macmillan Press Ltd, London 2000.
• Fayda, Mustafa, “Bedevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1992, c. 5, ss. 311-317.
• Fenton, Steve, Etnisite, Irkçılık, Sınıf ve Kültür, çev. Nihad Şad, Phoenix Yayınevi, Ankara 2001.
• Geertz, Clifford, Kültürlerin Yorumlanması, çev. Hakan Gür, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2010.
• Gökalp, Ziya, Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler, haz. Şevket Beysanoğlu, Sosyal Yayınları, İstanbul 1992.
• Günaltay, Şemseddin, İslam Öncesi Araplar ve Dinleri, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 1997.
• Gündüz, Şinasi, Mitoloji ile İnanç Arasında Ortadoğu Dinsel Gelenekleri Üzerine Yazılar, Etüt Yayınları, Samsun 1998.
• Halaçoğlu, Yusuf, “Aşiret”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1991, c.4, s.9.
• Haviland, William A., Harald E. L. Prins, Dana Walrath, Kültürel Antropoloji, çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2008. Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi, çev. Salih Tuğ, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2011.
• Kapar, Mehmet Ali, “Eyyâm’ül-Arab”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1995, c. 12, ss. 14-16.
• Kavas, Ahmet (1998). “Hilâl”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1998, c. 2, ss. 15-19.
• Kearney, Richard, Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar: Ötekiliği Yorumlamak, çev. Barış Özkul, Metis Yayınları, İstanbul 2012.
• Koksal, Hasan. “Güneydoğu İllerimizde Kirvelik Geleneği”, http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_2/koksa l.pdf (13.01.2006).
• Konak, İbrahim, Abbasîler Döneminde El-Cezîre Bölgesindeki Hârîci Ayaklanmaları, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı İslam Tarihi Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
• Minorsky, Vladimir; Bois, T.H.; Kenzie, D.N. Mac, Kürtler ve Kürdistan, 2. Baskı, çev. Kamuran Fıratlı, Doz Yayınları, İstanbul 2004.
• Oğuz, Esin Sultan, “Toplum Bilimlerinde Kültür Kavramı”, 2011, http://www.edebiyatdergisi.hacettepe.edu.tr/index.php/EFD/articl e/view/519/375 (12.01.2006).
• Osman, Abdulkadir, Arab Tur’Abdin, Dar’ul-Mellah, 2009.
• Osman, Abdulkadir-İsmail, Hasan, Muhallemiler Kimlik, Tarih ve Dil, çev. Abdulhadi Timurtaş, Seyda Kitabevi, Diyarbakır 2010.
• Özdemir, Muhittin, “Şâfiî Mezhebi’nin Doğu Anadolu Ayağı ve Bingöl Örneği”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2006, sayı 7, ss. 343-364.
• Özkuyumcu, Nadir, “Hilf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1998, c. 18, ss. 29-30.
• Sachau, Edward, Reise in Syrien und Mesopotamien, F.A. Brockhaus, Leipzig 1883.
• Sezen, Yümni, İslâm’ın Sosyolojik Yorumu, İz Yayıncılık, İstanbul 2004.
• Schnapper, Dominique, Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki, çev. Ayşegül Sönmezay, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2005.
• Smith, Anthony D., Ulusların Etnik Kökeni, çev. Sonay Bayramoğlu-Hülya Kendir, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara 2002.
• Söylemez, M. Mahfuz, Bedevîlikten Hadârîliğe, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2001.
• Su, Süreyya, Hurafeler ve Mitler Halk İslamında Senkretizm, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
• Subaşı, Necdet, Din Sosyolojisi, Dem Yayınları, İstanbul 2014. Şengül, İdris, “Kıssa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2002, c. 25, ss. 498-501.
• Taşğın, Ahmet, “Turabdin-Midyat ve Çevresi İnanç Önderleri”, Uluslararası Türk Dünyası İnanç Önderleri Kongresi, 23–28 Ekim 2001, Tüksev Yayınları, Ankara 2002, ss. 837–851.
• Taştan, A. Vahap, “Yurt Dışında Türk İşçi Ailelerin Kimliklerini Korumada Dinin Rolü”, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Kayseri 1992, sayı:8, ss. 229–238.
• Taştan, A. Vahap, Değişim Sürecinde Kimlik ve Din, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Kayseri 1996.
• Tok, Nafiz, Kültür, Kimlik ve Siyaset, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2003.
• Tufantoz, Abdürrahim, “Mervânîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 2004, c. 29, ss. 230-232.
• Uludağ, Süleyman, “Hizb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1998, c. 18, ss. 182-183.
• Yeşilmen, Halit, Sosyo-Kültürel Değişim ve Etno-Dini Kimlik İlişkisi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Sosyolojisi Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Kayseri 2016.
• Yıldırım, Ali-Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri,7. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008.
• Yinanç, Mükrimin Halil, “Aşîret”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1978, c. I, ss. 709-710.