Ayetlerin Sayısı İlmi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 127 - 138, 26.06.2023

Aykut Kaya

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1260746

Öz

Bu araştırma, Kur'ân-ı Kerim'deki ayetleri konu edinen ’ilmu ’âddi’l-ây (ayetlerin sayısı ilmi) ile alakalı meseleleri ele almaktadır. Araştırmanın amacı, bu ilmi derli toplu tanıtmakla birlikte bu alanda anlaşılması kolay olmayan, geçmişten günümüze güncelliğini koruyan; ayet sayılarının farklılığının kaynağının ne olduğu, tevkîfî mi yoksa ictihadî mi olduğu, ayetlerin tertibinin ne şekilde olduğu, ayet sayılarının farklılık göstermesinin sebepleri ve bu ilmi bilmenin diğer İslâmî ilimlere ne gibi faydalar sağladığı gibi meseleleri delilleriyle birlikte açıklığa kavuşturmaktır. Yapılan çalışmaların genellikle, bahsedilen meselelerden bir kısmını merkeze aldığı ve bu alandaki tartışmalı konuları kapsayıcı bir şekilde ele almaktan uzak olduğu görülmüştür. Araştırmada ulaştığımız en genel sonuçlar şunlardır: Âlimlerin çoğu ayetlerin başı ve sonuna dair bilginin tevkîfî olduğu kanaatindedir. Kur’ân ayetlerinin sayısının farklı olmasının Kur’ân lafızlarıyla alakalı olmadığı, farklılığın bu alandaki âlimlerin ayetleri değerlendirme kıstaslarından dolayı olduğu anlaşılmaktadır. Âlimlere göre üzerinde ittifak edilen ayet sayısı 6200 olup geri kalan küsurat ise ihtilaflıdır. Bu ihtilafın da en belirgin sebebi ise besmele ve hurûf-ı mukattâanın ayet sayılıp sayılmamasıdır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân, Kur’ân İlimleri, Ayet, Ayetlerin Sayımı.

علم عدّ الآي

Öz

يتناول هذا البحث موضوع علم عدّ الآي من حيث القضايا الرئيسة المتعلقة بالآيات في القرآن. تهدف هذا البحث الى تعريف هذا العلم بشكل موجز، و الى توضيح القضايا الخلافية التي يصعب فهمها في هذا المجال من الماض الى الحاضر مع شواهدها. ومن أهمها: ما طريق معرفة بداية الآية ونهايتها، وكم عدد الآي في كل سورة من سور القرآن، وما ترتيب آيات القرآن، ولماذا اختلف العلماء في عدد آيات القرآن، وما سبب ذلك الاختلاف، وما فوائد معرفته؟ وقد لوحظ أن الدراسات السابقة تركز بشكل عام على بعض القضايا المذكورة وهي بعيدة كل البعد عن معالجة القضايا الخلافية في هذا المجال بطريقة شاملة. فقد توصلت الدراسة الى النتيجة ما يلي: معرفة بداية الآية ونهايتها توقيفي لامجال فيه للاجتهاد كما رجحه الجمهور. إن اختلاف عدد آيات القرآن لا يتعلق بألفاظ القرآن بل بمعايير التي وضعها العلماء في هذا المجال. أجمع علماء عدي الآي على عدد الآيات القرآن 6200، ثم اختلفوا في الزياداة. ومن أهمّ أسباب الإختلاف متعلقة بالبسملة وحروف المقطعة، أهما آية مستقلة أم ليستا آية.

Anahtar Kelimeler

التفسير،, القرآن،, علوم القرآن،, الآي،, عدد الآي

Kaynakça

• Abbas, Fazl Hasan. İtkânü'l-burhân fî ulûmi'l-Kur'ân. 2. Basım. Amman: Dârü’n-Nefâis, 2010.
• Bâkıllani, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed Basri. el-İntisâr li'l-Kur'ân. thk. Muhammed İsam el-Kudâh. Amman: Daru'l-Feth, ts.
• Beşşera, Muhammed Tûm Hâmid Ali. “İlmi ‘Addi el-Âya: Neş’tuhu ve merâhilihu ve ‘alâkatuhu bi’l-Kıraâti’l-mütevâtira”. Mecelletü et-Tevâsiliyye, 2/4 (2016), 152 -192.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm Cu’fî. Sahih-i Buhâri. thk. Mustafa Dîb el-Boğa. 6 Cilt. Beyrut: Daru İbn Kesîr, 1987.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd b. Osman el-Ümevi. el-Beyân fî addi ayyi’l-Kur’ân. thk. Ganim Kuddûri Hamed. Safât: Merkezü’l-Mahtutât ve’t-Türâs ve’l-Vesâik, 1994.
• Firuzabâdi, Ebü't-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed. Besâiru zevi't-temyiz fî letaifi'l-Kitâbi'l-aziz. Mısır: Meclisu'l- A'la lişun'ul-İslâmiyye, 1963.
• Gırnâtî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. İbrâhîm b. Zübeyr Sekafî. el-Burhân fi tertîbi suveri’l-Kur’ân. thk. Muhammed Şa'bani. Muhammediye: Vizaretü'l-Evkaf ve'ş-Şuuni’l-İslamiyye, 1990.
• Halûs, Mustafa. “er-Rivâyetü’ş-Şâzze fî ‘ilmi âddi el-âye diraseten fi’t-tashîh ve’t-tercîh”. Mecelletü Kıtâu Usuli’d-din, 15/15 (2020), 3101-3206.
• Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed Şeybani Ahmed b. Müsned. thk. Mektebu'l-Buhus bicem'ıyyeti el-Mukniz. 12. Basım. Lübnan: Cem'ıyyeti el-Mukniz el-İslâmî, 2010.
• Hüseynî, Muhammed b. Ali. Sâdetü’t-dâreyn fî beyânî v’adi âyi mu’cizu’l- es-sekâleyn. Mısır: Matbaatu el-Meâhid, 1924.
• el-Kâdî, Abdülfettah b. Abdülgani. Beşîrü’l-yüsr şerhu Nâzımeti’z-zehr fi ilmi’l-fevâsıl. thk. Muhammed Sidi Muhammed Muhammedü’l-Emin. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2016.
• Kastallani, Şehabeddin Ahmed. Letâifü'l-işârât li-fünûni'l-kırâât. thk. Abdüssabûr Şâhin Âmir Seyyid Osman. Kahire: el-Meclisü’l-Ala li’ş-Şuuni’l-İslamiyye Lecnetü'l-İhyai't-Türasi'l-İslâmî, 1972.
• el-Mülhem, Şâd Ahmed. "Addu'l âyeh beyne et-tavkîf ve'l-İctihâd". Mecelletu Câmiatu eş-Şârika li'l-Ulumu'ş-Şerîyye ve'd-Dirâsetî'l-İslâmiyye 2/15 (2018 Aralık), 323-357.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi. Sahih-i Müslim. 4 Cilt. Beyrut: Daru'l-Cebel, t.s.
• er-Rûmî, Fehd b. Abdurrahmân b. Süleyman. Dirâsât fî ulûmi'l-Kur'âni'l-Kerim. 19 Basım. Riyad: Mektebetu'l Melik Fahd el-Vatani, 2014.
• Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtkan fî ulumi’l-Kur’ân. thk. Şuayb el-Arnavûtî. 2 Cilt. Dımeşk: Müessetü'r-Risale, 2011.
• Şâtibî, Ebu'l-Kâsım. Nâzimetü'z-zehr fi 'addi'l-ayah. thk. Beşir el-Hımyeri. Rıyad: Kursî el-Kur'âni'l-Kerim ve Ulûmuhu Câmiatu Melik Suûd, 2016.
• Şükrî, Ahmed Hâlid. el-Müyesser fi ilmî 'addi 'ayah. Cidde: Ma’hed İmam eş-Şâtibî, 2012.
• Temimî, Hâtim Bilal. "el-Ehâdis ve'l-Esâr el-merviyyati fi addi âyi'l-Kur'ân delâlatuha ve eseruha fi heze'l-ilm". Mecelletu ed-Dirâsât el-Câmiatu'l Ürdüniyye 1/38 (2011), 1-18.
• ez-Zemahşerî, Ebü'l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed. el-Keşşâf an hakâiki't-tenzîl ve uyûnü'l-ekâvil fî vücûhi't-te’vîl. thk. Abdurrezzak el-Mehd'i. 4 Cilt. Beyrut: Daru İhyâi't-Türâs el-Arabî, t.s.
• ez-Zerkeşi, Bedreddin b. Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ulûmi'l-Kur'ân thk. Muhammed Ebü'l-Fazl İbrâhim. Beyrut: Dâru İhyâu'l-Kutub el-Arabiyye,
• ez-Zürkânî, Muhammed Abdü’l-Azîm. Menâhilü’l-‘irfân fi ulûmi'l-Kur'ân. thk. Ahmed b. Ali. 2 Cilt. Kahire: Daru'l-Hadis, 2001.