Addressing Intellectual Stagnation in Light of the Prophetic Tradition

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 130 - 154, 30.06.2025

Ayman Aldoorı

https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1640634

Öz

Intellectual stagnation among some scholars has become a significant barrier hindering adaptation to updated matters faced by the Muslims today. This study highlights the importance of referring to the Prophetic tradition (Sunnah) to understand its stance on intellectual rigidity. The study identifies three main causes of stagnation: (1) the belief that reformism in the religion contradicts Islamic teachings that I countered by evidences extracted from the Sunnah supporting renewal; (2) blind imitation leading to superstition, moral deviation, and innovation; and (3) ignorance of Shariah’s objectives, which are crucial for a correct understanding of the Sunnah and the overarching goals of Islamic rulings. Additionally, the study outlines the Prophetic approach to overcoming intellectual rigidity, including the parameters such as learning from other civilizations in ways compatible with Islamic law, utilizing the expertise of specialists for the benefit of Islam, aligning with the customs of other faiths to facilitate missionary work, endorsing independent reasoning in the absence of explicit texts, encouraging free expression through advice.

Anahtar Kelimeler

Hadith , Intellectual Stagnation , Reformism , Independent Reasoning (Ijtihād) , The Prophetic Method.

Nebevî Sünnet Işığında Fikrî Durgunlukla Mücadele

Öz

Fikrî durgunluk Müslümanların yaşadığı yenilikler konusunda bazı âlimlerin eskiden beri önlerinde gördüğü engellerdendir. Dolayısıyla Sünnet-i seniyye ışığında yeniliği ve fikrî donuklaşmayı ele almak gerekmektedirBu çalışma fikrî durgunluk ve sebeplerini, sünnetin bu sebepler hakkındaki tavrını ve hükmünü ele alan bir çalışmadır. Fikrî durgunluk bu çalışmada üç temel neden etrafında ele alınmıştır. Bu nedenlerden ilki yeniliğin -tecdid- şer’î öğretiler ile çeliştiği iddiasıdır, ancak nebevî sünnetten delilleri zikrederek bu iddiayı ele aldım. Sahibini bidat, hurafeler fikrî ve ahlâki sapkınlıklara sürükleyen körü körüne taklit ise ikinci sebep olarak zikredilebilir. Üçüncüsü ise şeriatın maksadını, şer’î hükümlerde ve sahih sünnette yatan gizli, ulvi mânaları ıskalamak bu hataya düşmeye sebep olan etkenlerdir. Ayrıca bu çalışmanın ikinci kısmında nebevî metodun fikrî donuklaşmayla nasıl mücadele ettiğini, şerî hükümlerin muhalifi olamadığı müddetçe diğer medeniyetlerden nasıl istifade edildiğini, İslam’ın ve Müslümanların faydasına olacak tecrübelerden nasıl destek alınacağını, diğer din ve düşüncelerin bazı âdetlerinin davet başlığı altında kolaylaştırmak adına nasıl kabul edileceği, nassın olmadığı yerde içtihadın kabulü, düşünce özgürlüğü, başkalarının düşüncelerine saygı gibi parametreler de analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis , Fikrî Durgunluk , Yenilik , Nebevî Metot , İçtihad

Kaynakça

• Abu Dawood, Sulayman bin Ash'ath al-Sijistani - Sunan Abu Dawood, edited by Shu'aib al-Arna'ut - Muhammad Kamil Qara'balli, Beirut: Dar al-Risala al-'Alamiya, 1430 /2009.
• Al-Ayni, Mahmood bin Ahmad Badr al-Din - Umdat al-Qari Sharh Sahih al-Bukhari, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, n.d.
• Al-Birmawi, Shams ad-Din Muhammad bin Abdul Da'im - Al-Lama' al-Sabih bi-Sharh al-Jami' al-Sahih, Syria: Dar Al-Nawadir, 1433 /2012.
• Al-Bukhari, Muhammad bin Ismail - Al-Jami' Al-Musnad Al-Sahih, edited by Muhammad Zuhair bin Nasser, Beirut: Dar Tawq al-Najat, 1422 /2001.
• Al-Dani, Uthman bin Sa'id Abu Amr - Al-Risala al-Wafiya li-Madhhab Ahl al-Sunna fi al-A'tiqadat wa Usul al-Diyanat, Kuwait: Dar al-Imam Ahmad, 1421 /2000.
• Al-Hakim, Muhammad bin Abdullah al-Naysaburi - Al-Mustadrak Ala al-Sahihayn, Beirut: Dar al-Risala al-'Alamiya, 1440 /2018.
• Al-Majdi, Muhammad Abdul Ghani - Injah al-Hajah Sharh Sunan Ibn Majah, Karachi: Qadeemi Kutub Khana, n.d.
• Al-Nawawi, Yahya bin Sharaf - Al-Minhaj Sharh Sahih Muslim bin al-Hajjaj, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, 1392 /1972.
• Al-Qari, Ali bin Sultan Muhammad al-Mulla - Mirqat al-Mafatih Sharh Mishkat al-Masabih, Beirut: Dar al-Fikr, 1422 /2002.
• Al-Qurtubi, Abu Abbas Ahmad bin Umar bin Ibrahim - Al-Mufhim Lima Ashkala min Talkhis Kitab Muslim, Damascus: Dar Ibn Kathir, 1417 /1996.
• Al-Shanqiti, Muhammad al-Amin bin Muhammad al-Mukhtar - Adhwa' al-Bayan fi Idah al-Quran bi-l-Quran, Riyadh: Dar Atat al-Ilm, 1441 /2019.
• Al-Shatibi, Ibrahim bin Musa - Al-Muwafaqat, edited by Mashhoor bin Hasan al-Salman, Cairo: Dar Ibn 'Affan, 1417 /1997.
• Al-Shatibi, Ibrahim bin Musa bin Muhammad - Al-I'tisam, edited by Saleem bin Eid al-Hilali, Saudi Arabia: Dar Ibn 'Affan, 1412 /1992.
• Al-Shawkani, Muhammad bin Ali bin Muhammad bin Abdullah - Al-Sayl al-Jarar al-Mutadfiq 'ala Hudayiq al-Azhar, Beirut: Dar Ibn Hazm, n.d.
• Al-Shaybani, Ahmad bin Muhammad bin Hanbal - Musnad al-Imam Ahmad bin Hanbal, Beirut: Foundation for Resalah, 1421 /2001.
• Al-Taybi, Sharaf al-Din al-Husayn bin Abdullah - Sharh Mishkat al-Masabih, Mecca: Maktabat Nizar Mustafa al-Baz, n.d.
• Al-Tirmidhi, Muhammad bin Isa bin Sawra - Sunan al-Tirmidhi, Egypt: Matba'at Mustafa al-Babi al-Halabi, 1395 /1975.
• Al-Zuhayli, Muhammad Mustafa - Al-Wajiz fi Usul al-Fiqh al-Islami, Damascus: Dar al-Khayr for Printing, Publishing, and Distribution, 1427 /2006.
• Ibn Baṭṭāl, Ali bin Khalaf bin Abdul Malik - Sharh Sahih al-Bukhari, edited by Yasser bin Ibrahim, Riyadh: Maktabat al-Rushd, 1423 /2003.
• Ibn Hajar, Ahmad bin Ali bin Hajar al-Asqalani - Fath al-Bari Sharh Sahih al-Bukhari, Beirut: Dar al-Ma'arifah, 1379.
• Ibn Qayyim al-Jawziyya, Muhammad bin Abi Bakr - I'lam al-Muwaqqi'in 'an Rabb al-'Alamin, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya, 1411 /1991.
• Ibn Taymiyyah, Ahmad bin Abdul Halim - Majmu' al-Fatawa, Medina: King Fahd Complex for the Printing of the Quran, 1425 /2004.
• Muslim, Muslim bin al-Hajjaj al-Naysaburi - Al-Musnad al-Sahih al-Mukhtasar, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi, n.d.
• Wizārat al-Awqāf wa-al-Shuʼūn al-Islāmīyah, al-Mawsūʻah al-fiqhīyah, ṭ2, al-Kuwayt : Dār al-Salāsil, n.d..