A Study on The Ornamental Properties of a Syrian Liturgic Manuscript

Yıl 2019, Sayı: 43, 150 - 159, 26.10.2019

Betül Coşkun Çelik

https://doi.org/10.32547/ataunigsed.588766

Öz

The city of Midyat which is located in the Tigris part of the South eastern
Anatolia Region within the borders of Mardin Province, is an ancient city which
has churches and monasteries. The subject of the study is to analyze the Syriac
serto calligraphy dated to the 1800s in terms of decoration recorded in the
archives of Mor Barsavmo Church in Midyat with the number BMCM-00020. As it can
be seen in the hagiographic works, this is also a book in which Fanqito tells
saints and the miracles of saints and includes poems and hymns. This work is a
prayer and hymn book dedicated to St. Mor Dodo, the Metropolitan of Tigrit.

In this study, firstly brief information is given about Mor Barsavmo Church
and the methods are explained. In the light of the findings of the research,
the ornamental pages of the manuscript written in Syriac have been examined one
by one, detailed drawings of each have been made and the text content of the
foils with ornaments are summarized. The consecutive geometric decoration
compositions in the manuscript are composed of double, triple, quadruple
blacks, weaves, and especially crossings. These are analyzed in terms of
periodical manuscript forms. As a result of the research, it has been understood
that the participants agree on the fact that unauthorized copying is mostly a
crime and also a moral issue. However, even though they are teachers and artist
candidates in the field of art, the results indicate that they have been
copying without authorization. It is also understood from the answers that they
do not have enough information about the supervision and criminal
responsibility of this illegal act.

Anahtar Kelimeler

Midyat, Mor Barsavmo Church, Manuscript, Ornament

Süryanca Liturjik Bir Elyazmasının Süsleme Özellikleri Üzerine İnceleme

Öz

Mardin il sınırları içinde, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Dicle bölümünde
yer alan Midyat şehri; kilise ve manastırların bulunduğu kadim şehirlerdendir.
Çalışma konusu, Midyat’ta yer alan Mor Barsavmo Kilisesi arşivine BMCM-00020
numarası ile kayıtlı, yaklaşık 1800’lü yıllara tarihlendirilen Süryanca serto
hatla yazılmış el yazmasının süsleme açısından incelenmesini kapsamaktadır.
Hagiografik eserlerde görüleceği üzere, bu Fanqito’da da, aziz ve azizelerin
mucizelerinin anlatıldığı, şiir ve ilahilerinin yer aldığı bir kitaptır. Bu
eser, Tigrit Metropoliti Aziz Mor Dodo’ya adanmış bir dua ve ilahi kitabıdır.

Çalışmada öncelikle kısaca Mor Barsavmo Kilisesi hakkında bilgiler
verilmiş, metod ve yöntemler açıklanmıştır. Ardından, araştırmanın bulguları
ışığında, Süryanca kaleme alınmış (yazılmış) el yazmasının süslemeli sayfaları
tek tek incelenmiş, her birinin ayrıntılı çizimleri yapılmış ve süslemelerin
bulunduğu varakların metin içeriklerinin özetle nelerden bahsettiğine
değinilmiştir. El yazmasında yer alan birbirini takip eden geometrik bezeme
kompozisyonlar, ikili, üçlü, dörtlü zencerekler, örgüler, özellikle geçmelerden
oluşmaktadır. Bunlar, dönemsel yazma eser formları özelinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Midyat, Mor Barsavmo Kilisesi, El yazması, Süsleme

Kaynakça

• Akyüz, G. (2005). Tüm yönleriyle Süryaniler. Mardin: Mardin Anadolu Ofset Yayıncılık.
• Alav, Z. (2011). Antalya müzesi’nde yer alan el yazması Kur-an’ı Kerimlerin süsleme özellikleri (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Yök tez veri tabanından erişildi (Tez no: 287906).
• Avşar, L. (2010). Antik Yunan seramiklerdeki haç ve çarkıfelek simgeleri ve bunların Avrasya, Anadolu ve Mezopotamya kültürlerindeki muhtemel kaynakları. Mukaddime: Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(11), 115-141.
• Bilge, Y. (2001). Geçmişten günümüze Süryaniler. İstanbul: Zvi-Geyik Yayınları.
• Doğru, M. H. (1995). Selçuklulardan yirminci yüzyıla kadar tezhipte, ciltte ve mimaride kullanılmış zencerekler üzerine motiflerin kökenlerine ilişkin bir araştırma (Sanatta Yeterlik Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul. Yök tez veri tabanından erişildi (Tez no: 42366).
• Durak, N. (2005). (Süryani Ortodoks kilisesi) Süryaniler ve Süryanilik Cilt 1. Ankara: Orient Yayınları.
• Erginer, G. (2007). Etno-kültürel sınırlar Tur Abdin Süryanileri örneğinde. Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu, Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri.
• Gümüştekin, N. (2011). Anadolu ve diğer kültürlerde işaret ve simgelerde anlam. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(11), 103-117.
• Harvey, S. A. (2011). “Hagiography”, The Gorgias encyclopedic dictionary of the Syriac heritage. Piscataway, NJ: Gorgias Press.
• İş, A.V. (2006). Dinler ve diller kenti Midyat. İstanbul: Nadir Kitap.
• Kara, N. (2009). Türkiye’de yazma eser kataloglama çalışmaları: Türkiye yazmaları toplu kataloğu projesi (Tüyatok) örneği (Uzmanlık Tezi). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Keser, E. (2002). Tur Abdin Süryani Ortodoks mimarisi. İstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Keskin, E., & Zenbilci, İ. K. (2017). Ortaçağ’da Bizans El Yazmalarında Görülen Örgü Kompozisyonları. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 1137-1158. doi: https://doi.org/10.17218/hititsosbil.332586
• Koluman, A. (2001). Ortodoğu’da Süryanilik. Ankara: ASAM Yayıncılık.
• Labarre, A. (1994). Kitabın tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Malouf, A. (1998). Arapların gözüyle Haçlı Seferleri. İstanbul: Telos Yayınları.
• Mülayim, S. (1983). Türk süsleme sanatında Arabesk problemi. Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, 2(2), 62-85.
• Odabaş, H. (2011). Osmanlı yazma esreleri ve Türkiye’de yazma eser kütüphaneciliği. Bilig, 56, 143-164. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/10760/19238
• Özkeçeci, İ., & Özkeçeci, B. Ş. (2007). Türk sanatında tezhip. İstanbul: Seçil Ofset Yayıncılık.
• Palmer, A. N. (1990). Monk and Mason on the Tigris Frontier: the early history of Tur `Abdin. Cambridge University Press.
• Takahashi, H. (2011). “Midyat/Matiate”, The Gorgias encyclopedic dictionary of the Syriac heritage. Piscataway, NJ: Gorgias Press.
• Wilson, T. (1896). The Swastika, the earliest known symbol, and ıts migration. USA, Washington: D.C Press.