KİŞİ ÖRGÜT UYUMUNUN İŞ PERFORMANSI ÜZERİNE ETKİSİ: MUTLULUĞUN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2019, Cilt: 33 Sayı: 1, 283 - 302, 07.02.2019

Mihriban Cindiloğlu Demirer

Öz

Çalışmanın
amacı, kişi-örgüt uyumunun iş performansı üzerindeki etkisini ve mutluluğun bu
iki değişken arasında aracılık rolünü belirlemektir. Araştırmanın örneklemini,
Hitit Üniversitesi’nde görev yapan toplam 193 idari personel oluşturmaktadır.
Analizler sonucunda, kişi-örgüt uyumunun iş performansı ve mutluluk ile anlamlı
ve pozitif bir ilişki içinde olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda iş performansı
ile mutluluk arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Mutluluğun
kişi-örgüt uyumu ve iş performansı arasındaki ilişki üzerinde aracılık
etkisinin olup olmadığını belirlemek amacıyla, yapısal eşitlik modeli ile
analiz yapılmıştır. Bu analiz sonucunda mutluluğun kişi-örgüt uyumu ve iş
performansı arasında kısmi aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişi-Örgüt Uyumu, İş Performansı, Mutluluk, Yapısal Eşitlik Modellemesi

Kaynakça

• Aktaş, M. (2007), “Algılanan Kişi-Örgüt Uyumu, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Eğilimi İlişkisi: Bireycilik ve Toplulukçuluğun Biçimleyici Etkisi”, XV. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya Üniversitesi, ss.832-834.
• Alparaslan, A. M. (2016), “Emek İşçilerinde Fazladan Rol Davranışının Öncülü: İş Tatmini Mi İşyerinde Mutluluk Mu?”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), ss.201-213.
• Andrew, S. S. (2011), “The Differentiating Quotient for Happiness at Work”, S.M.I.L.E.S, https://www.happiestminds.com/, ss.1-13.
• Argyle, M., Martin, M. & Crossland, J. (1989), Happiness as a Function of Personality and Social Encounters. In J. P. Forgas & J. M. Innes (Eds.), Recent advances in Social Psychology: An International Perspective, New York: Elsevier North-Holland, ss.189- 203.
• Baron, M. R. & Kenny, A. D. (1986), “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), ss.1173-1182.
• Bayramlık, H., Bayık, M. E. ve Güney, G. (2015), “Kişi-Örgüt Uyumunun İş Tatmini Üzerine Etkisi: Ankara İlinde İş Makineleri Sektörü İşgörenleri Üzerinde Bir Uygulama’’, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 25(2), ss.1-28.
• Behram, N. K. ve Dinç, E. (2014), “Algılanan Kişi-Örgüt Uyumunun Kişilerarası Çatışma ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), ss.115-124.
• Begenirbaş M. ve Turgut, E. (2014), “İş Performansının Sağlanmasında Çalışanın Duygusal Emeğinin ve Örgütte Güven Algısının Etkileri”, İş-Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16 (3), ss.131-149.
• Bingöl, D. (2013), İnsan Kaynakları Yönetimi, Beta, İstanbul.
• Bretz, D. R. & Timothy A. J. (1992), “The Relationship Between Person-Organizational Fit and Career Success”, (CAHRS Working Paper #92-11). Ithaca, NY: Cornell University, School of Industrial and Labor Relations, Center for Advanced Human Resource Studies.
• Bretz, D. R. & Timothy A. J. (1994), “Person–Organization Fit And The Theory Of Work Adeidjustment: Implications For Satisfaction, Tenure, And Career Success”. Journal of Vocational Behavior, 44(1), ss.32-54.
• Cable M. D. & Timothy A. J. (1994). “Pay-Preferences and Job Search Decisions: A Person-Organization Fit Perspective”, Personel Psychology, 47, ss.317-349.
• Cable M. D. & Timothy A. J. (1996), “Person-Organization Fit, Job Choice Decisions and Organizational Entry”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 67(3), ss.294-311.
• Cross, R., & Cummings, J. (2004) “Tie and Network Correlates of Individual Performance in Knowledge Intensive Work,” Academy of Management Journal 47(6), ss.928-937.
• Chatman, A. J. (1989). “Improving Interactional Organizational Research: A Model of Person-Organization Fit”, Academy of Management Review, 14(3), ss.333-349.
• Csikszentmihalyi, M. (1999), “If We Are So Rich, Why Aren't We Happy?”, American Psychologist Copyright 1999 by the American Psychological Association, 54 (10), ss.821-827.
• Cooman, R. D.; Gieter, S. D.; Pepermans, R.; Hermans, S.; Bois, C. D., Caers, R. & Jegers, M. (2009), “Person–Organization Fit: Testing Socialization And Attraction–Selection–Attrition Hypotheses”, Journal of Vocational Behavior, 74, ss.102-107.
• Çalışkan, A. (2018), “Dönüşümcü Liderliğin İş Performansına Etkisi: Lider Üye Etkileşimi Ve Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), ss.104-140.
• Çalışkan, K. (2010), Mutluluk, İçinde: Kurumlarda İyilik de Var, Edt: Güler İslamoğlu, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Çokluk, Ö.; Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2014), Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları, Pegem Akademi, Ankara.Çöl, G. (2008.) “Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), ss.35-46.
• Diener, E. (2000), “Subjective Well-Being, The Science of Happiness and a Proposal for a National Index”, American Psychologist Copyright 2000 by the American Psychological Association, 55(1), ss.34-43 DOI: 10.1037//0003-066X.55.1.34.
• Diener, E.; Eunkook S., & Shigehiro O., (1997), “Recent Findings on Subjective Well-Being”, Indian Journal of Clinical Psychology, 24(1), s. 25.
• Diener, E. (1994), “Assessing Subjective Well-Being: Progress and Opportunities”. Social Indicators Research, 31(2), ss.103-157.
• Doğan, T. ve Sapmaz, F. (2012). “Oxford Mutluluk Ölçeği Türkçe Formunun Psikometrik Özelliklerinin Üniversite Öğrencilerinde İncelenmesi”. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 25, ss.297-304.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, FelsefeYöntem-Analiz, Seçkin, Ankara.
• Fan, P. (2018), “Person–Organization Fit, Work–Family Balance, And Work Attitude: The Moderated Mediating Effect Of Supervisor Support”, Social Behavior And Personality, 46(6), 995-1010.
• Fried, Y., and Ferris, G. R. (1987). “The Validity of the Job Characteristics Model: A Review and Meta-Analysis,” Personnel Psychology, 40(2), ss.287-322.
• Gürbüz, S. (2014), Örgütsel Davranış, İçinde “Kişi-Çevre Uyumu, Örgütsel Sosyalizayon ve İş Dizaynı Uygulamaları, Edt. Ünal Sığrı ve Sait Gürbüz, ss.175-215. Beta, İstanbul.
• Hills P, & Argyle M. (2002), “The Oxford Happiness Questionnaire: A Compact Scale For The Measurement Of Psychological Well-Being”, Personality and Individual Differences, 33, ss.1073–1082.
• Hitit Üniversitesi, Personel Daire Başkanlığı, (2017), Yılı Birim Faaliyet Raporu. http://cdn.hitit.edu.tr/personel/files/921_1801191705609.pdf. Erişim Tarihi. 10.01.2018.
• Ivancevich, J. M. & Matteson, M. T. (1996), Organizational Behavior and Management, 4th ed., International Student ed., Chicago: Irwin.
• Kılıç, K. C. (2010). “Bireysel Ve Örgütsel Değerler Arasındaki Uyumun Çalışanların İş Davranışlarına Etkileri Üzerine Ampirik Bir Çalışma”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), ss.20-35.
• Kılıç, K. C. ve Yener, D. (2015), “Birey-Örgüt ve Birey-İş Uyumunun Çalışanların İş Tutumlarına Etkisi: Adana İlinde Bankacılık Sektöründe Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), ss.161-174.
• Kırık, A. M. ve Sönmez, M. (2017), “İletişim ve Mutluluk İlişkisinin İncelenmesi”, İNİF E-DERGİ, 2(1), ss.15-26.
• Kirkman, B. L. & Rosen, B. (1999), “Beyond Self-Management: Antecedents and Consequences of Team Empowerment”, Academy of Management Journal, 42(1), ss.58-74.
• Khaola, P. P. & Sebotsa, T. (2015), “Person-Organisation Fit, Organisational Commitment And Organisational Citizenship Behaviour”, Danish Journal of Management and Business Sciences, ss.67-74.
• Latif, H.; Majoka, M. I. & Khan, M. I. (2017), “Emotional Intelligence And Job Performance Of High School Female Teachers”, Pakistan Journal Of Psychological Research, 32(2), ss.333-351.
• Lauver, J. K. & Kristof-Brown, A. (2001), “Distinguishing between Employees’ Perceptions of Person–Job and Person–Organization Fit”, Journal of Vocational Behavior, 59, ss.454–470.
• Lievens, F.; Decaesteker, C.; Coetsier, P. & Geirnaert, J. (2001), “Organizational Attractiveness for Prospective Applicants: A Person-Organization Fit Perspective”, Applied Psychology: An International Review, 50, ss.30-51.
• Lu, B.; Guo, X.; Luo, N. & Chen, G. (2015), “Corporate Blogging And Job Performance: Effects Of Work-Related And Nonwork-Related Participation”, Journal Of Management Information Systems, 32(4), ss.285-314.
• Maçoşoğlu, B. ve Kaya, A. (2018), “Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ile Örgütsel Mutluluk Düzeyleri Arasındaki İlişki: Şanlıurfa İli Örneği”, Harran Education Journal, 3(1), ss.52-70.
• Menges, I. J.; Tussing, V. D.; Wihler, A. & Grant, M. A (2017), “When Job Performance Is All Relative: How Famıly Motivation Energizes Effort And Compensates For Intrinsic Motivation”, Academy of Management Journal, 60(2), ss.695-719.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011), Yapısal Eşitlik Modellemesi AMOS Uygulamaları, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Netemeyer G. R., James S. B., Darly O. M. & McMurrian R. (1997), “An Investigation Into The Antecedents Of Organizational Citizenship Behaviours in A Personal Selling Context”, Journal of Marketing, 61(3), ss.85-98.
• Mehra, A., Kilduff, M., & Brass, D. J. (2001). “The Social Networks of High and Low Self Monitors: Implications for Workplace Performance,” Administrative Science Quarterly, 46(1), ss.121-146.
• Meyer, P. J., Tracy D. H., Gill H. & Toplonytsky L. (2010). “Person–Organization (Culture) Fit And Employee Commitment Under Conditions Of Organizational Change: A Longitudinal Study”, Journal of Vocational Behavior, 76, ss.458-473.
• Motowidlo, S. J. (2003). Job performance. In W. C. Borman, D. R. Ilgen & R. J. Klimoski (Eds.), Handbook of psychology: Industrial and organizational psychology, 12, pp. 39-53. New York, NY: Wiley.
• Myers, G. D. ve Diener, E. (1995), “Who Is Happy?”, Psychological Science, 6(1), ss.10-19.
• Ostroff, C. & Rothausen, T. J. (1997), “The Moderating Effect Of Tenure in Person-Environment Fit: A Field Study in Educational Organizations”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 70, ss.173-188.
• Öcel, H. (2013), “Örgüt Kimliğinin Gücü, Algılanan Örgütsel Prestij ve Kişi-Örgüt Uyumu ile Bağlamsal Performans Arasındaki İlişkiler: Örgütsel Bağlılığın Aracı Rolü”, Türk Psikoloji Dergisi, 28(71), ss.37-53.
• Park, I., H.; Monnot, J. M.; Jacob, C. A. and Wagner, H. S. (2011), “Moderators of the Relationship Between Person-Job Fit and Subjective Well-Being Among Asian Employees”, International Journal of Stress Management, 18(1), ss.67–87.
• Polatcı, S. (2011), Psikolojik Sermayenin Performans Üzerindeki Etkisinde İş Aile Yayılımı Ve Psikolojik İyi Oluşun Rolü, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri.
• Polatcı, S. ve Cindiloğlu, M. (2013), “Kişi-Örgüt Uyumunun Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi: Duygusal Bağlılığın Aracılık Rolü”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), ss.299-318.
• Sasua, J. M. & Porto, J. B. (2015). “Happiness at Work: Organizational Values and Person-Organization Fit Impact”, Paidéia, 25(61), ss.211-220.Schneider, B. (1987), “The People Make The Place”, Personnel Psychology, 40, ss.437-453.
• Schneider, C. S. (1988), “National vs. Corporate Culture: Implications for Human Resource Management”, Human Resource Management, 27(2), ss.231-246.
• Seligman, E. P. M. (1998), Learned Optimism, Pocket Books, New York.
• Shafique, I.; Kalyar, M. N. & Ahmad, B. (2018), “The Nexus Of Ethical Leadership, Job Performance, And Turnover Intention: The Mediating Role Of Job Satisfaction”, Interdisciplinary Description Of Complex Systems 16(1), ss.71-87.
• Sigler, T. H. & Pearson, C. M. (2000), “Creating An Empowering Culture: Examining The Relationship Between Organizational Culture and Perceptions of Empowerment”, Journal of Quality Management, 5, ss.27-52.
• Sykes, T. A. & Venkatesh, V. (2017), “Explaining Post-Implementation Employee System Use And Job Performance: Impacts Of The Content And Source Of Social Network Ties”, Mis Quarterly, 41(3), pp. 917-936.
• Sparrowe, R. T., Liden, R. C., Wayne, S. J., & Kraimer, M. L. (2001). “Social Networks and the Performance of Individuals and Groups,” Academy of Management Journal, 44(2), pp. 316-325.
• Tett, R. P., and Burnett, D. D. (2003). “A Personality Trait-Based Interactionist Model of Job Performance,” Journal of Applied Psychology, 88(3), pp. 500-517.
• Tom, R. Victor (1971), “The Role Of Personality And Organizational Images In The Recruiting Process”. Organizational Behavior and Human Performance, 6(5), 573-592.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010a), “Örgütsel Özdeşleşme ve Kontrol Algılamalarının, Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti ve İş Performansına Etkileri”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), ss.163-180.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010b), “Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi”, Yönetim Ve Ekonomi, 17(2), ss.183-206.
• Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2012), “İş Tatmini-Kişi-Örgüt Uyumu ve Amire Güven-Kişi-Örgüt Uyumu İlişkisinde Dağıtım Adaletinin Düzenleyici Rolü”, İş, Güç, Endüstrü İlişkileri Ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(2), ss.57-78.
• Yahyagil, Y. M. (2005). “Birey ve Organizasyon Uyumu ve Çalışanların İş Tutumlarına Etkisi”, Öneri, 6(24), ss.137-149.
• Yasım K. Y. ve Aksay, K. (2016), “Yöneticiye Duyulan Güven ve Kişi- Örgüt Uyumunun İş Tatmini Üzerindeki Etkisinin Kamu Çalışanları Örneğinde İncelenmesi”, 1. Uluslararası İşletmecilik Kongresi, Giresun Üniversitesi.
• Zhao, H. (2009) “The Effects of Personal-Organization Fit and Organizational Citizenship Behaviort on Contextual Performance:An Empirical Research”. Chinese Journal Of Management, 6(3), ss.342-347.
• Štreimikienė, D. & Grundey, D. (2009), “Life Satisfaction And Happiness – The Factors In Work Performance”, Economics & Sociology, 2(1), ss.9-26.
• Waszkowska, M.; Jacukowicz, A.; Drabek, M. & Merecz-Kot D. (2017), “Effort–Reward Balance As A Mediator Of The Relationship Between Supplementary Person–Organızation Fit And Perceived Stress Among Middle-Level Managers”, International Journal Of Occupational Medicine And Environmental Health, 30(2), ss.305–312.
• Wright, A. T. & Cropanzano, R. (2000), “Psychological Well-Being and Job Satisfaction as Predictors of Job Performance”, Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), ss.84-94.
• Wu, C.-H.; Chen, I.-S. & Chen, J.-C. (2017), “A Study Into The Impact Of Employee Wellness And Job Satisfaction On Job Performance”, International Journal Of Organizational Innovation, 10(2), ss.252-269.