Orhan Pamuk’un Kafamda Bir Tuhaflık Romanında Yitirilmiş Değerler

Yıl 2020, Sayı: 67, 299 - 328, 31.01.2020

Yaşar Şimşek

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4180

Öz

Orhan Pamuk Türk romanının dünyaya tanıtılmasına önemli katkı sağlamış ve 2006 yılında “Nobel Edebiyat Ödülüne” layık görülmüştür. Pamuk, Türk edebiyatına kazandırdığı romanlarıyla hem kültürel hem de estetik anlamda dikkat çeken eserler ortaya koymuştur. 2014’ün son günlerinde yayımlanan romanı Kafamda Bir Tuhaflık da yazarın kültürel ve estetik birikimini gösteren bir eserdir. Ancak bu roman işlenen konu, mekânın ele alınışı ve yaşamlarına değinilen kahramanlar açısından önceki eserlerinden pek çok bakımdan ayrılmaktadır. Özellikle bu romanına değin daha çok eğitimli, kültürlü, Batılı ve İstanbul’daki burjuva çevresindeki hayatları anlatan Pamuk, Kafamda Bir Tuhaflık’ta ise sıradan, yoksul, eğitimsiz ve geleneksel bir duyarlıkla yaşamını sürdüren, taşradan İstanbul’a göç etmiş küçük hayatları ele alır. Yazar, toplumsal gerçekçilere yakın bir çizgide köyden şehre göç eden kesimleri kaybolmaya yüz tutan değerler bağlamında anlatır. Arka planda ise bu değerler çevresinde aile ve aile ilişkilerinin, önemini kaybetmiş mesleklerin, sevgi ve sadakat ölçülerinin küçük bir sorgulamasını yapar. Bu makalede, Kafamda Bir Tuhaflık romanı ahlaki, sosyal, siyasi, dinî, iktisadi, estetik, ilmî, millî ve hukuki değerlerin yitirilmesi bağlamında incelenecektir. Yazarın geleneksel-modern, köy-kent, maddiyat-maneviyat, iyi-kötü, fakir-zengin, saf-kurnaz karşıtlığı içinde anlattığı hayatlar/meseleler yitirilmiş ve yozlaşmış olgular üzerinden ortaya konulmaya çalışılacaktır. Kafamda Bir Tuhaflık, yapısal düzlemde oylumlu ve karmaşık bir eser olmasına karşın kaybolmaya yüz tutmuş değerleri hak, adalet, geçmişin yaşatılması ve insan olma bilinci bağlamında sorgulamasıyla dikkati çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Kafamda Bir Tuhaflık

Lost Values in The Novel A Strangeness in My Mind of Orhan Pamuk

Öz

Orhan Pamuk made an important contribution to the recognition of Turkish novel to the world and was considered worthy a Nobel Prize for Literature in 2006. Pamuk has published works that draw attention to both cultural and aesthetic sense with his novels in Turkish literature. The novel A Strangeness in My Mind, published in the last days of 2014, is a work showing the author’s cultural and aesthetic heritage. However, this novel is separated from his previous works in many ways such as subject handled, the way of handling place and heroes lives mentioned. Whereas Pamuk describes the lives of more educated, cultured, Western and bourgeois people in Istanbul, he deals with small lives of ordinary, poor, uneducated and living with a traditional sensitivity, emigrated from village to Istanbul in especially the novel A Strangeness in My Mind. The author describes people migrating from the village to the city in terms of values that seem to disappear in lineclosetosocialrealities. He questionned the family and the family relationship, professions lost their importance, the measures of love and trustiness in a background of the novel in terms of values. In this article, the novel A Strangeness in My Mind will be examined in the context of lost values from moral, social, political, religious, economic, aesthetic, scientific, national and legal. It will be tried to reveal the author’s writing about contrasts between traditional and modern, rural and urban, materialistic and spirituality, good and bad, poor and rich, naive and cunning in lives/matters through lost and degenerated facts. Although A Strangeness in My Mind is a massive and complex work in a structural way, it pays attention with questioning in terms of almost lost values, justice, perpetuating the past and the consciousness of being human.

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, A Strangeness in My Mind

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. (1975). Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları Andı, M. Fatih. (2004). Roman ve Hayat. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, Arık, Şahmurat. (2001). “Cumhuriyet Öncesi Türk Romanında Değerler Çatışması”. Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), 65/66/67, 294-302. Boynukara, Hasan. (1997). Modern Eleştiri Terimleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Budak, Ali. (2015). “Orhan Pamuk’un ‘Kafamda Bir Tuhaflık’ Romanı’nda Yerellik ve Geleneksellik”. Yeni Fikir, 15, 69-90. Demir, Fethi. (2016). “Orhan Pamuk’un Romancılık Kariyerinde Bir Geçiş Romanı: Benim Adım Kırmızı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (46), 86-99. Esen, Nüket. (2008). “Şehrin Suretleri: Anlatısal Odak Olarak İstanbul”. Orhan Pamuk’un Edebi Dünyası içinde. (Haz. Nüket Esen-Engin Kılıç). İstanbul: İletişim Yayınları. 265-272. Fichter, Joseph. (1996). Sosyoloji Nedir? (Çev. Nilgün Çelebi). Ankara: Atilla Kitabevi. Giddens, Anthony. (2012). Sosyoloji. (Çev. Cemal Güzel). İstanbul: Kırmızı Yayınları. Goldmann, Lucien. (2005). Roman Sosyolojisi. (Çev. Ayberk Erkay). Ankara: Birleşik Yayınevi. Gülsoy, Murat. (Şubat 2015). “Kafamda Bir Tuhaflık: Peki Ama Nedir Bu Tuhaflık?”. T24. https://t24.com.tr/k24/yazi/kafamda-bir-tuhaflik-peki-ama-nedir-bu-tuhaflik,24 (Son Erişim Tarihi: 15.02.2019) Gündüz, Osman. (2016). “Çağdaş Türk Romanının Sorunları ve Romanda Yeni Açılımlar”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5 (2), 784-800. Güngör, Erol. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Gürbilek, Nurdan. (2014). Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları. Heimsoeth, Heinz. (1986). Immanuel Kant’ın Felsefesi. (Çev. Takiyettin Mengüşoğlu). İstanbul: Remzi Kitabevi. Irzık, Sibel. (2008). “Orhan Pamuk’ta Temsil ve Siyaset”. Orhan Pamuk’un Edebi Dünyası içinde. (Haz. Nüket Esen-Engin Kılıç). İstanbul: İletişim Yayınları. 31-53. [Kabasakaloğlu], A. Galip. (2007). Tartışılan Roman. Ankara: Algı Yayın. Kagan, Momsej. (1993). Estetik ve Sanat Dersleri. (Çev. Aziz Çalışlar). Ankara: İmge Kitabevi. Karagöz, Beytullah. (2018). “Emin Özdemir’in Çocuk Kitaplarına Değerler Eğitimi Bağlamında Bir Bakış: Bir Çözümleme Çalışması”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 63-85. Kula, Onur Bilge. (2016). “‘Kafamda Bir Tuhaflık’ Romanında Sosyal-Siyasal Ayrımlaşmanın Anlatılaştırımı”. Folklor/Edebiyat, 88, 9-22. Mengüşoğlu, Takiyetttin. (1997). Felsefeye Giriş. İstanbul: Remzi Kitabevi. Moran, Berna. (2003). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İstanbul: İletişim Yayınları. Moran, Berna. (2006). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. İstanbul: İletişim Yayınları. Parla, Jale. (2005). Don Kişottan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları. Parla, Jale. (Şubat 2015). “Tuhaflıklar Diyarında Tuhaf Bir Karakter: İstanbul ve Mevlut”. T24. http://t24.com.tr/k24/yazi/tuhafliklar-diyarinda-tuhaf-bir-karakter-istanbul-ve-mevlut, 23 (Son Erişim Tarihi: 12.02.2019) Pamuk, Orhan. (2011). Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: İletişim Yayınları. Pamuk, Orhan. (2014). Kafamda Bir Tuhaflık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Sarıkaya, Hasan. (2015). “‘Kafamda Bir Tuhaflık’ Romanında Mekânın Sosyolojik İşlevi”. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 52, 79-96. Serdar, Ali. (2008). Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Romanlarında Ahlak Sorunsalı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü. Seyhan, Azade. (2014). Modern Türk Romanı. (Çev. Erkan Irmak). İstanbul: İletişim Yayınları Seyyar, Ali. (2003). Ahlak Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Beta Yayınevi. Turna, Murat. (2011). 1980 Türk Romanında Değerlerin Çözülmesi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türkeş, A. Ömer. (1999). “Romanda Kentleşme: Gecekondudan Villakentlere”. Birikim, 123, 110-118. Ülken, Hilmi Ziya. (1964). Bilgi ve Değer. Ankara: Kürsü Yayınları. Ülken, Hilmi Ziya. (1968). Varlık ve Oluş. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.