Nakshbandia and Sect of Meshur Jusup Kopeyuli

Yıl 2020, Sayı: 68, 37 - 51, 31.05.2020

Moldır Ilgısheva

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4311

Öz

The Nakshibendia sect which has been established by Muhammed Bahaeddin Nakshibend (1318 -1389) is the populest Sunni sect in the İslamic World since 14 centry. This sect has become populated near Buhara specially among Turkish Uzbek, Tataria, Kazakhs and Turkmen like as the biggest Turkish community. The Naqshbandi, which combines both the sacred and the zahiric systems, has gained great popularity among the Sufis. With the administration of Abu Yamişkub Yûsuf Hemedanî, who was considered as the founder ancestor of the two sects, the Naqshbandiah sect with Yeseviahyah order was adopted in Central Asia and expanded its influence more rapidly. The fundamental distinction between these two sects lies in the invocation method.
Meshur Jusup Kopeyulı (1858-1931) is one of the most prominent figures of the Naqshbandi order in this land. During his religious education, he was taught by different professors and he also served as a missionary in order to spread the religion of İslam. From the mystical aspect of all the works he wrote, we can see from his behavior in social life that the poet undoubtedly holds the path of the Naqshbandi sect.

Anahtar Kelimeler

Sect, Nakshibendia, Kazakh Poet Meshur Jusup Kopeyulı

Nakşibendilik Tarikatı ve Tarikat Mensubu Meşhur Jüsip Köpeyuli

Öz

Muhammed Bahaeddin Nakşibend (1318 -1389) tarafından kurulan Nakşibendiyye tarikatı 14. yy’den günümüze kadar İslâm dünyasında çok tutulmuş ve en yaygın Sünnî tarikatı olarak tanınmıştır. Buhara civarında ortaya çıkan bu tarikat özellikle Türkler (Özbekler, Tatarlar, Kazaklar ve Türkmenler gibi tüm büyük Türk halkları) arasında çok yaygınlaşmıştır. Нem bâtınî hem de zahirî sistemleri birleştiren Nakşibendilik, sûfîler arasında büyük rağbet görmüştür. İki tarikatın da kurucu atası sayılan Ebû Ya’kub Yûsuf Нemedanî’nin yönetmesiyle Yesevîyye tarikatıyla birlikte Nakşibendiyye tarikatı da Orta Asya topraklarında benimsenmiş ve daha hızlı olarak nüfuzunu genişletmiştir. Aynı kökenli olan bu iki tarikat arasındaki temel ayrım zikir metoduna dayanmaktadır.
Kazak mutasavvıf şairi, evliya Meşhur Jüsip Köpeyuli (1858-1931) Nakşibendiyye tarikatının bu topraklardaki en tanınmış şahsiyetlerinden biridir. Dini eğitimi sırasında farklı hocalardan ders gören şair, aynı zamanda İslâm dinini yaymak amacıyla hizmet etmiştir. Kaleme aldığı bütün eserlerinin tasavvufi yönü ile sosyal hayatındaki davranışlarından şairin Nakşibendilik tarikatı yolunu tuttuğunu görebiliyoruz.
Anahtar Kelimeler: Tarikat, Nakşibendî, Kazak şairi Мeşhur Jüsiр Köрeyulı

Anahtar Kelimeler

Tarikat, Nakşibendî, Kazak şairi Мeşhur Jüsiр Köрeyulı

Kaynakça

• Algar, Hamid. (2007). Nakşibendîlik. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Arın, Erlan. (2013). Meşhur Jüsip Eserleri, (2.cilt), Pavlodar: EKO Yayınları
• Elmalılı, M. Hamdi Yazır. (2015). Haz. Öztürk Abdülvehhab, Kur’an-ı Kerim Türkçe Meali, İstanbul: Kahraman Yayınları.
• Kadırov, Zaynuddin (2014). Kazakistan’da Nakşibendiyye tarikatı (Yüksek lisans tezi), Almatı: Nur Mübarek Üniversitesi.
• Köpeyuli, Meşhur Jüsip. (2008). İman, Pavlodar: Eko.
• Margulan, Alkey, Meşhur Jüsip Köpeev. (1940). Almatı: Kazak Edebiyatı.
• Pazılov, Aset (2007). Meşhur Jüsip Köpeyuli’nin Tarihi Mirası, Karagandı: Karagandı Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
• Pazılov, Aset (2012). Meşhur Jüsip ve Dini Kanunlar, Ekibastuz: PrimaLux Yayınları.
• Pala, İskender. (2015). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Tosun, Necdet. (2015). Bahâeddîn Nakşbend (Hayatı, Görüşleri, Tarikatı), İstanbul: İnsan Yayınları.
• Yılmaz, H. Kâmil. (2018). Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar. İstanbul: Ensar Yayınları.
• Üstüner, Kaplan. (2007). Divan Şiirinde Tasavvuf. Ankara: Birleşik Yayınları.
• Weismann, Itzchak. (2015). Çev. Kelkitli İrfan. Nakşibendilik-Dünya Çapında Bir Sûfî Geleneğin Sünnî Tutum ve Faal Tavrı. İstanbul: Litera Yayınları.