Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlığı Becerilerindeki Zorlanma Düzeylerinin İncelenmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği

Yıl 2020, Sayı: 68, 583 - 599, 31.05.2020

Oğuzhan Sevim Ali Kavak

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4345

Öz

Bu çalışma ile öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı becerilerindeki zorlanma düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öğretmen adaylarının bilme, erişim, değerlendirme, kullanma ve etik/yasal konular aşamalarındaki zorlanma düzeylerinin nasıl oluştuğuna dair sorulara cevap aranmıştır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Bu doğrultuda ilgili literatürün taraması yapılarak araştırma kapsamında değerlendirilen bilgi, okuryazarlık ve çeşitleri, bilgi okuryazarlığı ve standartları ile ilgili konularda açıklamalarda bulunulmuştur. Veri toplama aracı olarak ise “Bilgi Okuryazarlığı Ölçeği” araştırma grubunda yer alan Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğretmen adaylarına uygulanmıştır. Bilgi okuryazarlığı becerileri bir bütün olarak değerlendirildiğinde öğretmen adaylarının zorlanma düzeylerinin ortalama seviyede olduğu görülmüştür. Çıkan bu sonuç öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı becerilerinin yüksek oranda gelişmediğini göstermiştir. Bu bağlamda öğretmen adaylarında bilgi okuryazarlığı becerilerinin gelişmesine yönelik daha üst seviyede eğitimlerin düzenlenmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen aday(lar)ı, bilgi okuryazarlığı becerileri, zorlanma düzeyi

The Investigation of The Difficulty Levels in Information Literacy Skills of Teacher Candidates: Atatürk University Example

Öz

In this study, it was aimed to determine the difficulty levels of pre-service teachers in terms of information literacy skills. For this purpose, questions were asked about how the level of learning in terms of the levels of learning, access, evaluation, use and ethical / legal issues. Descriptive survey model was used in this study. In this context, the related literature has been reviewed and explanations have been made about the information, literacy and types, information literacy and standards evaluated within the scope of the research. As a data collection tool, “The Information Literacy Scale” research group was applied to prospective teachers studying at Kâzım Karabekir Faculty of Education at Atatürk University. When the information literacy skills were evaluated as a whole, it was seen that the level of difficulty of the prospective teachers was at an average level. This result showed that the information literacy skills of the prospective teachers are not high. In this context, it is thought that teacher trainings should be organized at a higher level in order to improve information literacy skills.

Anahtar Kelimeler

Teacher candidate (s), information literacy skills, proficiency levels.

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24).
• Akkoyunlu, B. & Yılmaz, M. (2005). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyleri ile internet kullanım sıklıkları ve internet kullanım amaçları. Eğitim Araştırmaları, 19(5), 1-14.
• Aldemir, A. (2004). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeyleri üzerine bir araştırma: Sakarya Üniversitesi örneği (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 144222)
• American Library Association (ALA). (1989). American library association presidential committee on information literacy. Final report. [DX Reader version]. Retrieved from www.ala.org.
• Association of College and Research Libraries (ACRL). (2000). Information Literacy Competency Standarts for Higher Education [e-kitap sürümü]. https://books.google.com.tr adresinden edinilmiştir.
• Ata, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin web 2.0 teknolojilerini kullanım durumları ile bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 286488).
• Balcı, K. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık başarısı, bilgisayar öz yeterlik ve bilgi okuryazarlık öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 174211).
• Başaran, M. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlıklarının değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 163-177.
• Beile O'Neil, P. M. (2005). Development and validation of the beile test of ınformation literacy for education (Doctoral thesis). http://eprints.rclis.org/15856/ adresinden edinilmiştir.
• Bruce, C. (1997). Seven faces of ınformation literacy in higher education [e-kitap sürümü]. https://books.google.com.tr adresinden edinilmiştir.
• Cannon, T. H. (2007) Closing the Digital Divide: An Assessment of Urban Graduate Teacher Education Students’Knowledge of Information Literacy and Their Readiness To Integrate Information Literacy into Their Teaching (Doctoral thesis). https://www.researchgate.net adresinden edinilmiştir.
• Çakın, İ. (1998). Üniversitelerimizin bilgiye erişim ortamları: Genel değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 75, 37-67.
• Demiralay, R. (2008). Öğretmen Adaylarının Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanımları Açısından Bilgi Okuryazarlığı Öz-yeterlik Algılarının Değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 219051).
• Erdem, M. & Akkoyunlu, B. (2002). Bilgi okuryazarlığı becerileri ve bu becerilerin öğrencilere kazandırılması için düzenlenecek öğrenme ortamlarının özellikleri. Journal of Qafqaz University, 9, 125-132.
• Erdem, M. (2007). Self-efficacy levels of teachers in ınformation and computer literacy. World Applied Sciences Journal, 2(4), 399-405.
• Gülnar, M. (2016), Öğrencilerin bilgi okuryazarlığı özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 451835).
• Johnson, C. M. & O'English, L. (2004). Information literacy in pre-service teacher education: An annotated bibliography. Behavioral & Social Sciences Librarian, 22(1), 129-139.
• Kaptan, S. (2000). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Bilim Yayınları.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları
• Kaya, S. ve Durmuş, A. (2008, Mayıs). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve araştırma yaparken interneti kullanma düzeyleri. Uluslararası II. Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Kızıl, M. (2007). Yükseköğrenimde bilgi okuryazarlığı: Selçuk Üniversitesi örneği (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 218673).
• Kızılaslan, D. (2017). Bilgi okuryazarlığı ve üniversite kütüphaneleri: Bilgi okuryazarlığı planı hazırlama unsurları (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 215492).
• Kuhlthau, C. C., Maniotes, L. K., & Caspari, A. K. (2012). Guided ınquiry design: a framework for ınquiry in your school [e-kitap sürümü]. https://books.google.com.tr adresinden edinilmiştir.
• Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 81-88.
• Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmen adaylarına uygulanan bilgi okuryazarlığı programının etkililiği ve bilgi okuryazarlığı becerileri ile bilgisayar öz-yeterlik algısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 98-105.
• Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2003, Ağustos). Information literacy and teacher education: a study applied in Turkey. Poster IFLA 69th annual meeting, Berlin.
• Kurbanoğlu, S. & Akkoyunlu, B. (2007, Mayıs). Öğretmen eğitiminde bilgi okuryazarlığının önemi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu, Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi-Hacettepe Üniversitesi, Bakü.
• Miner, A. (1992). Impact and implications of a library-use integrated program. Reference Librarian, 17(24), 257-267.
• Nero, L. R. (1999) An assessment of ınformation literacy among graduating teacher education majors of four pennsylvania state system of higher education universities (Doctoral thesis). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ adresinden edinilmiştir.
• Ocak, G. (2008). Web tabanlı çoklu öğrenme ortamlarının öğrencilerin bilgi okuryazarlığı performansı üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 216430).
• Özel, N. (2013). Araştırma görevlilerine bilgi ve iletişim teknolojileri bağlamında bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 355810).
• Polat, C. (2005a). Üniversitelerde kütüphane merkezli bilgi okuryazarlığı programlarının geliştirilmesi: Hacettepe Üniversitesi örneği (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 160007).
• Polat, C. (2005b). Üniversite öğrencilerinin bilgi okuryazarlığı becerilerindeki zorlanma düzeyleri üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 19(4), 408-431.
• Saatçioğlu, Ö., Özmen, Ö. & Sürel Özer, P. (2003). Bilgi okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesinde kütüphanelerin rolü ve Dokuz Eylül Üniversitesi uygulaması. Bilgi Dünyası, 4(1), 45-63
• Şenyurt, Ö. (2018). Türk milli eğitim sisteminde bilgi okuryazarlığı gereksinimlerinin karşılanması (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 510509).
• Usluel, Y. K., (2007). Can ICT Usage Make a Difference on Student teachers’Information Literacy Self-efficacy. Library & Information Science Research, 29(1), 92-102.
• Wilson, K. (1997, Haziran). Information skills: Reflections and perceptions of student teachers and related professionals. Annual conference of the International Association of School Librarianship help in conjuction with the association teacher-librarianship, Kanada.
• Yasa, H. D. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile bilgi okuryazarlığı becerileri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 505477).