Investigation of Seasonal Agricultural Workers' Attitudes towards Employer Landowners in Terms of Language and Social Problems

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 2, 446 - 482

Bilgen Orhan , Adnan Kan

https://doi.org/10.33688/aucbd.1624406

Öz

This study examined the effect of various variables related to seasonal agricultural workers on the employer's attitude toward the workers. “Attitude Scale of Seasonal Agricultural Workers towards Employer Landowners” and a semi-structured questionnaire form were used to create the study data set conducted with seasonal migrant agricultural workers in Bursa/Yenişehir District. The study tested whether the dependent variable, attitude, varies according to the independent variables of nationality, daily spoken language, duration of working as a seasonal agricultural worker, and whether the worker or their close relatives have problems with the employer landowner. The Mann-Whitney U-test and Kruskal-Wallis H-test were used in this study via the SPSS-27 package. The analyses determined that all independent variables significantly affected the attitudes of seasonal agricultural workers towards the employer landowner.

Anahtar Kelimeler

seasonal agricultural work , employer-landowner , attitude , language , social problems

Mevsimlik Tarım İşçilerinin İşveren Toprak Sahiplerine Yönelik Tutumunun Dil ve Sosyal Sorunlar Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada, mevsimlik tarım işçilerine ilişkin çeşitli değişkenlerin işveren toprak sahiplerine yönelik tutumu üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışma grubunun belirlenmesinde uygun örneklem yönteminin kullanıldığı bu araştırma, Bursa/Yenişehir İlçesine mevsimlik göçle tarım işçileriyle yürütülmüştür. Araştırmada veri setinin oluşturulmasında “Mevsimlik Tarım İşçilerinin İşveren Toprak Sahiplerine Yönelik Tutum Ölçeği”yle yarı yapılandırılmış anket formu kullanılmıştır. Çalışmada, bağımlı değişken tutumun bağımsız değişkenler uyruk, günlük konuşma dili, mevsimlik tarım işçisi olarak çalışma süresiyle mevsimlik tarım işçisinin kendisinin ve/veya yakın çevresinin işveren toprak sahibiyle sorun yaşama durumuna göre değişip değişmediği test edilmiştir. Belirlenen bu etmenler, ölçeğin tamamı ve alt bileşenleri olan güvensizlik, çatışma, sosyal iletişim ve işbirliği boyutları ayrı başlıklar halinde ele alınarak incelenmiştir. Nicel araştırma yaklaşımlarından tarama araştırma deseninin benimsendiği bu çalışmada, SPSS-27 paketinden yararlanılarak Mann-Whitney U-testi ve Kruskal-Wallis H-testleriyle analizler yapılmıştır. Analiz sonuçlarında, ölçeğin tamamına ilişkin olarak mevsimlik tarım işçilerinin işveren toprak sahibine yönelik tutumları üzerinde belirlenen tüm bağımsız değişkenlerin anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

mevsimlik tarım işçiliği , işveren toprak sahibi , tutum , dil , sosyal sorunlar

Kaynakça

• Ajzen, I. (2001). Nature and operation of attitudes. Annual Review of Psychology, 52(1), 27–58. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.27
• Allport, G. W. (1954). The nature of prejudice. London: Addison-Wesley.
• Anastasi, A. (1976). Psychological testing (4nd Edition). London: MacMillan.
• Ankaralı, H., Pasin, Ö., Karacan, B., Tokar, M., Künüroğlu, M., Çaça, M., Özislam, M. E., Şahingöz, N. B. (2017). Üniversite öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara bakış açısı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 122-132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzcesbed/issue/31504/345145 adresinden edinilmiştir.
• Aslan, S., İnci, R. (2020). Mevsimlik tarım işçilerinin yaşadığı sağlık sorunları ve hemşirelik bakımı. Anatolian Journal of Health Research, 1(1), 25-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/anatoljhr/issue/79948/1369326 adresinden edinilmiştir.
• Bakioğlu, A., Artar, F., İzmir, H. (2018). Ankara’daki Suriyelilerin mültecilik deneyimleri göç, gündelik yaşam, geçim deneyimleri ve sosyal dışlanma. Ankara: Sosyoloji Derneği. 20.12.2024 tarihinde https://sosyolojidernegi.org.tr/s/2300/i/Multecilikdeneyimleri.pdf adresinden edinilmiştir.
• Baş, G. (2023). Tutum-davranış ilişkisi ve ideolojik asimetri: Güneydoğu Bölgesindeki Türk, Arap ve Kürtlerin Suriyeli göçmenlere yönelik tutumları ve sosyal mesafe algıları. Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Bayramoğlu, Z., Bozdemir, M. (2019). Dış göçlerin mevsimlik tarım işçiliği üzerine etkilerinin değerlendirilmesi. Journal of the Institute of Science and Technology, 9(2), 1164-1176. https://doi.org/10.21597/jist.472631
• Benek, S., Ökten, Ş. (2011). Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam koşullarına ilişkin bir araştırma: Hilvan İlçesi (Şanlıurfa) örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 653 -676. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223387 adresinden edinilmiştir.
• Bilsborrow, R. E. (2002). Mıgratıon, populatıon change, and the rural envıronment. Environmental Change and Security Project Report, 8 (1). 69-94. https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/media/documents/publication/Report_8_BIlsborrow_article.pdf adresinden edinilmiştir.
• Can, A. (2023). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem.
• Castles, S. (2003). The international politics of forced migration. Society for International Deveopment, 46(3), 11-20. https://doi.org/10.1177/10116370030463003
• Castles S., Miller, M. (2008). Göçler çağı modern dünyada uluslararası göç hareketleri. (Çev. Bülent Uğur Bal, İbrahim Akbulut). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Cohen, R. (1996). (Ed.) Theories of migration (The ınternational library of studies on migration). Cheltenham: Edward Elgar.
• Corder, G. W., Foreman, D. I. (2014). Nonparametric statistic a step-by-step approach (2nd edition). New Jersey: Wiley.
• Çelik, K., Şimşek, Z., Yüce Tar, Y., Kırca Duman, Y. (2016). Gezici mevsimlik tarım işinde çalışan kadınların çalışma ve yaşam koşullarının irdelenmesi. World Bank Group, Washington, D.C. 24.12.2024 tarihinde https://documents1.worldbank.org/curated/en/577571479488978309/pdf/110377-WP-P146215-PUBLIC-TURKISH-kezban-celik-R.pdf adresinden edinilmiştir.
• Çınar, S. (2014). Öteki “proletarya” de-proletarizasyon ve mevsimlik tarım işçileri. Ankara: NotaBene.
• Çınar, S. (2016). Ataerkillik ekseninde işgücünün feminizasyonu: Mevsimlik tarım işçisi kadınlar. Melda Yaman, Saniye Dedeoğlu (Der.), Kapitalizm, ataerkillik ve kadın emeği neoliberal ve muhafazakâr dönem içinde (171-195). İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Çınar, S., Lordoğlu, K. (2010). Mevsimlik tarım işçiliğinde tekil bir analiz: Karasu fındık toplama işçileri. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 38, 23-33. 20.10.2024 tarihinde https://www.ttb.org.tr/MSG/dergi/38/msg38.pdf adresinden edinilmiştir.
• Çolakoğlu, C., Selek Öz, C. (2024). Yabancı işgücünün çalışma koşullarının düzgün iş boyutları bağlamında incelenmesi: Artvin-Hopa’daki Gürcistan uyruklu işgücü üzerine nitel bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 15(1), 85-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cider/issue/83041/1383284 adresinden edinilmiştir.
• Dedeoğlu, S. (2018). Tarımsal üretimde göçmen işçiler: Yoksulluk nöbetinden yoksulların rekabetine. Çalışma ve Toplum, 1(56), 37-68. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2576171 adresinden edinilmiştir.
• Dedeoğlu, S. (2023). Harvesting precarity: The regimes governing migrant labor in Türkiye’s agricultural sector. Asian and Pacific Migration Journal, 32(4), 704–724.https://doi.org/10.1177/01171968241228877
• Dedeoğlu, S., Sefa Bayraktar, S., Çetinkaya, Ö. (2019). Yoksulun umudu çocuk: Türkiye’de Suriyeli tarım işçisi çocuklar. Çalışma ve Toplum, 4(63), 2585-2610. 11.11.2024 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/pub/ct/issue/71830/1155518 adresinden edinilmiştir.
• Eagly, A. H., & Chaiken, S. (2007). The advantages of an inclusive definition of attitude. Social Cognition, 25 (5), 582–602. https://doi.org/10.1521/soco.2007.25.5.582
• Egemen, E. A. (2015). Mevsimlik tarım işçileri ve barınma sorunları. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Er, S., Gürbüz, İ., B. (2022). Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma hayatında karşılaştığı sorunlar; Bursa/Mudanya örneği. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 214-223. https://www.ibaness.org/bnejss/2022_08_special_issue/25_Er_and_Gurbuz.pdf adresinden edinilmiştir.
• Erbörü, N. (2014). Ankara ili Polatlı ilçesi Sarıoba köyündeki mevsimlik tarım işçilerinde iş kazası sıklığı ve ilişkili etmenler. Gazi Üniversitesi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Eşigül, A., Arslan, B. K., Gencer, A. Ş., Tosun, S., Korkmaz, S. S., Yıldırım, Ş. B. (2017). Bilgiden algıya: Türkiye’deki sığınmacı, göçmen ve mülteci algısı üzerine bir çalışma. Avrupa Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü - PS: EUROPE. 10.12.2024 tarihinde https://ps-europe.org/tr/wp-content/uploads/ 2017/07/Türkiyedeki-Sığınmacı-Göçmen-ve-Mülteci-Algısı-Üzerine-Bir-Çalışma.pdf adresinden edinilmiştir.
• Fereli, S., Aktaç, Ş., Güneş, F. E. (2016). Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma koşulları, beslenme durumları ve görülen sorunlar. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 36-47. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gsbdergi/issue/30888/334325 adresinden edinilmiştir.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd Edition). London. Sage. Fraenkel, J., R.,Wallen, N. E., Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th edition). New York: McGraw-Hill.
• Geçgin, E. (2009). Ankara-Polatlı örneğinde sosyal dışlanma açısından mevsimlik tarım işçiliği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 3-35. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000002
• Gönültaş, T., Aytaç, N., Akbaba, M. (2018). Mevsimlik tarım işçilerinin iş kazası ve işle ilgili hastalık geçirme durumlarının araştırılması. Sakarya Tıp Dergisi, 8(1), 117-126. https://doi.org/10.31832/smj.387645 Gülçubuk, B. (2012). Tarımda çocuk emeği sömürüsü ve toplumsal duyarlılık. Çalışma ve Toplum, 2(33), 75-94. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ct/issue/71798/1155226 adresinden edinilmiştir.
• İçduygu, A. (2015). Syrian refugees in Turkey: The long road ahead. Migration Policy İnstitute. 24.12.2024 tarihinde https://www.refworld.org/reference/countryrep/mpi/2015/en/105294 adresinden edinilmiştir.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Siyasal.
• Kaleci, H. (2007). Mevsimlik tarım işçilerinin sosyolojik analizi: Eskişehir örneği. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden ediniliştir.
• Kalkınma Atölyesi. (2016). Türkiye’de mevsimlik tarımsal üretimden mevcut durum raporu: Yabancı göçmen işçiler yoksulluk nöbetinden yoksulların rekabetine. (Raporu hazırlayan: Saniye Dedeoğlu). Altan matbaası. 10.10.2024 tarihinde https://www.ka.org.tr/dosyalar/file/Yayinlar/Cocuk-Haklari/Raporlar/TURKIYEDE-MEVSIMLIK-TARIMSAL-URETIMDE-YABANCI-GOCMEN-ISCILER-MEVCUT-DURUM-RAPORU.pdf adresinden alınmıştır.
• Kantar Davran, M., Sevinç, M. R., Özalp, B., Sevinç, G. (2018). Türkiye’de mevsimlik tarım işçiliği olgusunun toplumsal cinsiyet ve çocuk işçiler açısından değerlendirilmesi, Researcher Social Science Studies, 6(3), 295–316. https://dergipark.org.tr/tr/pub/researcher/issue/66631/1042639 adresinden edinilmiştir.
• Köroğlu, M. A. (2023). Sociocultural problems of seasonal migrant agricultural workers in Manisa region (Turkey): A qualitative study. Humanıtıes And Socıal Scıences Communıcatıons, 10 (327), s. 1-13. https://doi.org/10.1057/s41599-023-01832-6
• Krech, D., Crutchfıeld, R. S. (1994). Sosyal psikoloji. (Çev. Erol Güngör). Ankara: Ötüken.
• Kruskal, W. H., Wallis, W. A. (1952). Use of ranks in one-criterion variance analysis. Journal of the American Statistical Association, 47, 583–621. https://doi.org/10.2307/2280779
• Küçükkömürler, S., Sakallı-Uğurlu, N. (2017).Gruplar arası ilişkileri düzenlemede sosyal temas kuramları: Gruplar arası, yayılmacı ve hayali temas. Nesne, 5(9), 1-31. https://www.nesnedergisi.com/makale/pdf/1466592418.pdf adresinden edinilmiştir.
• Lordoğlu K., Etiler N. (2014), Batı Karadeniz Bölgesinde mevsimlik gezici tarım işçiliğinde çalışan çocuklar üzerine sınırlı bir araştırma, Çalışma ve Toplum, 2(41), 115-134. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ct/issue/71768/1154990 adresinden edinilmiştir.
• Mann, H. B., Whitney, D. R. (1947). On a test of whether one of two random variables is stochastically larger than the other. Annals of Mathematical Statistics, 18, 50–60. http://dx.doi.org/10.1214/aoms/1177730491
• Mertler, C. A., Vannatta, R.,A., Kristina N., LaVenia, K. N. (2022). Advanced and multivariate statistical methods practical application and interpretation (7th edition). New York: Roudledge.
• Orhan, B., Kan, A. (basım aşamasında). Mevsimlik tarım işçilerinin işveren toprak sahiplerine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi.
• Orhan, Ü. G., Albayrakoğlu, Ö., Adıgüzel, A. (2024). Göçmenlerin sosyokültürel uyumu ve yerel halkın göçmenlere yönelik tutumu. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 20-37. https://doi.org/10.55179/dusbed.1357525
• Öksüz, M., Özgür, E. M. (2021). Emeğin etnikleşmesi ve feminizasyonu: Çay tarımında kadın ve Gürcü emeği. Coğrafya Dergisi, 43, 55-75. https://doi.org/10.26650/JGEOG2021-845700
• Öksüz, M., Özgür, E. M. (2023). Çay tarımında Gürcülere karşı ayrımcılık ve mitler. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 43(2), 537-559. https://doi.org/10.26650/SJ.2023.43.2.0036-1
• Özbek, A. (2007). New actors of new poverty: The ‘other’ children of Çukurova. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Özbekmezci, Ş., Sahil, S. (2004). Mevsimlik tarım işçilerinin sosyal ekonomik ve barınma sorunlarının analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3), 261-274. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gazimmfd/issue/6661/88946 adresinden edinilmiştir.
• Padır, M. A. (2019). Suriyeli mülteciler bağlamında zenofobinin incelenmesi: Algılanan tehditler ve sosyal temasın rolü. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Pelek, D. (2010). Tarımda mevsimlik göçmen isçiler “Ordu ve Polatlı örnekleri”. Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp adresinden edinilmiştir.
• Petersen, W. (1958). A general typology of migration. American Sociological Review, 23(3), 256–266. https://doi.org/10.2307/2089239
• Pettigrew, T. F. (1998). Intergroup contact theory. Annual Review of Psychology, 49(1), 65–85. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.49.1.65
• Şimşek, Z., Koruk, İ. (2009). Çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinden biri; mevsimlik göçebe tarım işçiliği, Çalışma Ortamı Dergisi, 105,7-10. https://calismaortami.fisek.org.tr/wp-content/uploads/calisma_ortami105.pdf adresinden edinilmiştir.
• Şimşek, Z. (2012). Mevsimlik tarım işçilerinin ve ailelerinin ihtiyaçlarının belirlenmesi araştırması 2011: Nüfus, tarım işgücü göçü, yaşam koşulları, üreme sağlığı. (Hazırlayan: Zeynep Şimşek). Harran Üniversitesi, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA). 09.10.2024 tarihinden https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/17558 adresinden alınmıştır.
• Tabachnick, B. G., Fidel, L., S. (2013). Using multivariate statistics (6th edition). New Jersey: Pearson Education. Toksöz G. (2006). Uluslararası emek göçü. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Tümertekin, E., Özgüç, N. (2004). Beşeri coğrafya insan, kültür, mekân. İstanbul: Çantay.
• Tümtaş, M. S. (2020). Nöbetleşe dışlanma göç ve sosyal dışlanma döngüsü. İstanbul: İletişim.
• Uyan Semerci, P., Erdoğan, E., Kavak, S. (2014). Mevsimlik gezici tarım işçiliği 2014 araştırma raporu. Hayata Destek İnsani Yardım Derneği, İstanbul. 05.01.2024 tarihinde https://www.hayatadestek.org/wp-content/uploads/2021/09/mevsimlik-gezici-tarim-i%CC%87sciligi-2014-arastirma-raporu.pdf adresinden alınmıştır.
• Yıldırak, N.., Gülçubuk, B., Gün, S., Olhan, E., Kılıç, M. (2003). Türkiye’de gezici ve geçici kadın tarım işçilerinin çalışma ve yaşam koşulları ve sorunları. Ankara: Tarım-İş -Türkiye Orman-TOPRAKSU-Tarım Sanayi İşçileri Sendikası. 09.12.2024 tarihinde https://kutuphane.tarimorman.gov.tr/vufind/Record/14858 adresinden alınmıştır.
• Yıldırım, U., D. (2016). Tarımda trafik kazalarının ekonomi politiği ve mevsimlik tarım işçileri. Katkı Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 80-99. https://www.katki.savakademi.org/wp-content/uploads/2020/03/2_5.pdf adresinden edinilmiştir.
• Yiğit Özüdoğru, H., Kan, A. (2020). Halkın Suriyelilere yönelik tutumunun iletişim ve ilişki düzeyine göre incelenmesi. International Journal of Geography and Geography Education, (42), 244-262. https://doi.org/10.32003/igge.641401
• Yiğit Özüdoğru, H., Kan, A. (2021). Yerel halkın Suriyelilere yönelik tutumunu etkileyen demografik değişkenlerin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(50), 162-194./https://doi.org/10.21560/spcd.vi.630776
• YİTMV- Yenişehir İlçe Tarım Müdürlüğü Verileri. (2024).