Rehberlik ve Araştırma Merkezleri Rehberlik Hizmetleri Bölümünün İşlevselliğinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 54 Sayı: 1, 225 - 268, 01.04.2021

Serap Nazlı , Semra Kiye , Orhan Yoncalık , Aslı Aşçıoğlu Önal Nesime Can , Elif Gülçin Çelik Ateş

https://doi.org/10.30964/auebfd.645542

Cited By: 1

Öz

Okul Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik (PDR) hizmetlerinde 70 yıllık geçmişi bulunan Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nin (RAM) önemli bir konumu vardır. 2018-2019 Eğitim- Öğretim yılında RAM’ların sayısı 240 olmuştur. RAM’lar iki ana bölümde (Rehberlik Hizmetleri Bölümü ve Özel Eğitim Hizmetleri Bölümü) hizmet sunmaktadır. Bu araştırmanın amacı, RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümü’nün yapısının işlevselliğini RAM’larda görev yapmakta olan rehber öğretmenlerin algılarına göre araştırmaktır. Araştırma karma modelde yürütülmüştür. RAM’larda görev yapan gönüllü 231 rehber öğretmenden nicel, 27 rehber öğretmenden nitel veri toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümü Durum Tespiti Anketi ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen nicel verilerin sıklık ve yüzdeleri hesaplanmış, nitel veriler ise tematik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümü’nde görev yapan rehber öğretmenlere göre RAM’ların mevcut yapısı ile sorumlu oldukları bölgenin gereksinim ve isteklerini karşılayamadığı, “özel eğitim merkezi” olarak algılandığı, RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümü’nün işlevsel olmadığı, nicelik-nitelik olarak yeterli personel atanmadığı, personel yetersizliğine karşın Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) verdiği 12 görevden yedisinin yerine getirildiği belirlenmiştir. RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümü ile okul rehberlik servisleri arasında orta düzeyde etkileşim bulunduğu, okullarda çalışan rehber öğretmenlerin RAM’lardan özel eğitim alanı ile ilgili destek isteminde bulundukları daha işlevsel RAM’lar için çalışanlara hizmet içi eğitim verilmesi, özlük haklarının iyileştirilmesi, nicelik-nitelik olarak personel sayısının artırılması ve RAM Rehberlik Hizmetleri Bölümü’nün görev tanımının yeniden düzenlenmesinin önerildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul psikolojik danışmanlığı, okul rehberlik hizmeti, rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi.

Teşekkür

Sayın Arş. Gör. Namık Kemal Haspolat ve Sayın Arş. Gör. Oğuzhan Çelik'e bu araştırmaya verdikleri destek için teşekkür ederiz.

Investigation of Functionality of Guidance and Research Centers Guidance Services Department

Öz

Guidance and Research Center (GRC), which has a history of 70 years, has an important position in School Psychological Counseling and Guidance services. The number of GRCs was 240 in the 2018-2019 academic year. GRCs provide services in two main sections (Guidance Services Section and Special Education Services Section). This research aims to investigate the functionality of the GRC Guidance services department according to the perceptions of the guide teachers working in the GRCs. The research was conducted in a mixed model. A questionnaire was applied to 231 counselors from 240 GRCs and 27 counselors were interviewed. GRC Guidance Services Department Assesment Questionnaire and semi-structured interview form were used as data collection tools. Frequency and percentages of the data were presented, and thematic analysis was conducted on the data. The results show that according to the guidance teachers working in the GRC the GRCs fall short in meeting the needs of the regions. In addition, the authorities perceive GRCs as special education rehabilitation centers. It was seen that the GRC Guidance services department suffers from a lack of staff but despite this, seven of the 12 job descriptions provided by the Ministry of National Education are fulfilled. Finally, in-service trainings, improvement of personal rights, increasing the number of personnel in terms of quantity and quality, and revising the mission statement of the GRC Guidance services departments are highly recommended.

Anahtar Kelimeler

Guidance and research centers, school counseling, school counseling services, guidance services assessment, school counselors

Kaynakça

• Aaron, L. (2004). Confusion regarding school counselor functions: School leadership impacts role clarity. Education. 124, 3, 552-559.
• Akçamete, G. (2001). Rehberlik Araştırma Merkezi Elemanlarının Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğine İlişkin Beceri ve Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Araştırma Raporu.
• Ametea, E.S., & Clark, M.A. (2005). Changing schools, changing counselors: a qualitative study of school administrators' conceptions of the school counselor role. Professional School Counseling. 9,1, 16-27.
• Başaran, M. (2008). İlköğretim okullarındaki yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinden beklentileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç- Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş.,Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Creswell, J. W. (2017). Eğitim Araştırmaları. Nitel ve nicel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. (Ed. Halil Ekşi, Çev.). İstanbul: EDAM Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2012)
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. (4th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Çetin, S (2016). İlkokul öğrencilerinin okul psikolojik danışma ve rehberlik servisine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Dollarhide, C.T. (2003). School counselors as program leaders: Applying leadership contexts to school counseling. Professional School Counseling. 6, 5, 304-308.Fitch, T.J., & Marshall, J.L. (2004). What counselors do in high-achieving schools: A study on the role of the school counselor. Professional School Counseling. 7,3,172-177.
• Gürbüz, S.F. ve Bozgeyikli, H. (2014). Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Rehberlik ve Psikolojik Danışmaya Yönelik Öz Yeterlik Algısının İncelenmesi. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi. 4, 6, 79-99.
• İçtüzer, E. ve Nazlı, S. (2018). Liselerde psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim ve Bilim Kongresi. 23-25 Mart, Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kağan, M. (2010). Ankara İlindeki Devlet ve Özel İlköğretim Okulları ile Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Rehber Öğretmenlerin İş Doyumlarının İncelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1, 39-55.
• Karaköse, B. ve Bozgeyikli, H. (2012). Örgütsel Bağlılık ve Çalışma Yaşamı Kalitesi Arasındaki İlişki: Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Çalışan Personel Üzerine Bir Çalışma. Emek ve Toplum Dergisi. 1, 2, 164-180.
• Kepçeoğlu, M. (1988). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. 3. Baskı, Ankara:Kadıoğlu Matbaası.
• Koç, Z. (1998). Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde Görev Yapan Rehber Öğretmenlerin İş Doyumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kuzgun,Y. (1988). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: OSYM Yayınları 9.
• Lee, C.C. (2005). Urban school counseling: Context, characteristics, and competencies. Professional School Counseling. 8, 3, 184-188.
• Mesleki Yeterlik Kurulu (2017a). Psikolojik Danışman, Seviye 6. Resmi Gazete, 1.11.2017-30227 (Mükerrer).
• Mesleki Yeterlik Kurulu (2017b). Okul Psikolojik Danışmanı, Seviye 7. Resmi Gazete, 1.11.2017-30227 (Mükerrer).
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1968). Rehberlik ve Araştırma Merkezi. Tebliğler Dergisi. Sayı: 1488.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi Gazete, Sayı: 26184.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Yönetmeliği. Sayı: 24376.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2017). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Yönetmeliği. Sayı: 30236.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018a). Rehberlik ve Araştırma Merkezi Kılavuzu. Özel Eğitim Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Rehberlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018b). RAMKEG Proje Tanımlama Belgesi. Özel Eğitim Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019a). Milli Eğitim Bakanlığı Öğretim Programlarını İzleme ve Değerlendirme Sitesi. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019b). Genel Müdürlüğümüz ile UNİCEF İşbirliğinde Yürütülmekte Olan RAMKEG projesi Kapsamında Uyum Eğitimleri Başladı. https://orgm.meb.gov.tr/www/icerik/1204 adresinden 25 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019c). 2023 Eğitim Vizyonu. https://2023vizyonu.meb.gov.tr adresinden 25 Ekim 2019 tarihinde alınmıştır.
• Myrick, R.D. (1997). Developmental Guidance and Counseling: A Practical Approach. Third edition, Minneapolis: Educational Media Corporation.
• Nazlı, S. (2007). Psikolojik Danışmanların Değişen Rollerini Algılayışları. BAÜ Sosyal Bilimler Dergisi. 10, 18, 1-17.
• Özak, H., Vural, M. ve Avcıoğlu, H. (2008). Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlerinin Gönderme, Tanılama, Yerleştirme, İzleme ve Değerlendirmeye İlişkin Görüş ve Önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8, 1, 189-206.
• Polat, C. (2007). İlköğretim okulları sekizinci sınıf öğrencilerinin okul psikolojik danışma ve rehberlik servisinden yararlanma düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Şahin, E. (2006). Ortaöğretim rehberlik çalışmalarının üniversitedeki alan seçimine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Şahin, C. ve Pehlivan, G. (2006). Kırşehir Rehberlik ve Araştırma Merkezi Özel Eğitim Bölümünde İncelenen Öğrencilerin Çeşitli Değişkenlere Göre Nitelikleri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 7, 1, 175-189.
• Tan, H. (2000). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. Ankara: Alkım Yayınevi.
• Terzi, Ş., Ergüner Tekinalp, B. ve Leuwerke, W. (2011). Psikolojik Danışmanların Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Modeline Dayalı Olarak Geliştirilen Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programını Değerlendirmeleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi. 1, 1, 51-60.
• Tiryakioğlu, Ö. (2009). Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlerinin Özel Eğitim Bölümünün Sorunlarını Algılamaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tuzgöl Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12, 23, 389-407.
• Vaismoradi, M., Turunen, H., & Bondas, T. (2013). Content analysis and thematic analysis: Implications for conducting a qualitative descriptive study. Nursing & health sciences, 15(3), 398-405.
• Yağcı, N. (2007). Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Rehber Öğretmenlerin Ortaögretim Öğrencilerinin Yönlendirilmesi Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Yeşilyaprak, B. (2009). Türkiye’de Psikolojik Danışma ve Rehberlik Alanının Geleceği: Yeni Açılımlar ve Öngörüler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42, 1, 193-213.