Öğretmen ve Veli Görüşlerine Göre Sınıf Öğretmenlerinin Tercih Edilme Nedenleri

Yıl 2022, Cilt: 55 Sayı: 1, 183 - 218, 31.03.2022

Sami Aydın , Serkan Ünsal

Öz

Bu araştırmanın amacı tercih edilen sınıf öğretmenlerinin; tercih edilme nedenlerini, eğitim- öğretim uygulamalarını ve mesleki gelişimlerini incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgubilim) deseninde yürütülmüştür. Araştırmada öğretmenler ve veliler olmak üzere iki çalışma grubu oluşturulmuştur. Öğretmenler ve veliler, amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin çalışma grubu, Kahramanmaraş’ta devlet okulunda görev yapan ve öğrencisi kura ile belirlenen 15 öğretmen seçilerek oluşturulmuştur. Velilerin çalışma grubunu tercih edilen sınıf öğretmenlerinin sınıfında öğrencisi olan 44 gönüllü veli oluşturmuştur. Veriler, öğretmenler için yarı yapılandırılmış görüşme formu ile veliler için açık uçlu anket formu kullanılarak elde edilmiş ve içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmada sınıf öğretmenlerinin; derslere planlı olarak girmeleri, etkinlik temelli ders işlemeleri, her öğrencisinin başarısını önemsemeleri, velilere ve öğrencilere ölçme değerlendirme sonuçları hakkında gerekli bildirimlerde bulunmaları, deneyimli olmaları, disiplinli olmaları tercih edilme nedenleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda sınıf öğretmenlerinin, iletişim ve işbirliği becerilerinin çok iyi düzeyde olması, mesleğini ve öğrencilerini sevmesi, fedakar, çalışkan, şefkatli olmaları tercih edilme nedenleri içerisinde yer almıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlar eğitim yöneticilerinin öğretmenlerin mesleki gelişimleri için hangi etkinliklere odaklanacakları konusunda yol gösterebilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik, sınıf öğretmenliği, sınıf öğretmeni özellikleri, öğretmenin kişisel ve mesleki nitelikleri, temel eğitim.

The Preferred Primary School Teachers: The Reasons for Being Preferred, Their Educational Practices, Their Personal and Professional Development

Öz

Bu araştırmanın amacı tercih edilen sınıf öğretmenlerinin; tercih edilme sebeplerini, eğitim öğretim uygulamalarını ve mesleki gelişimlerini incelemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgubilim) deseninde yürütülmüştür. Araştırmada öğretmenler ve veliler olmak üzere iki çalışma grubu oluşturulmuştur. Öğretmenler, amaçlı örnekleme türlerinden ölçüt örnekleme tekniği kullanılarak belirlenmiştir. Kahramanmaraş’ta devlet okulunda görev görev yapan ve öğrencisi kura ile belirlenen 15 gönüllü öğretmen seçilerek çalışmaya dahil edilmiştir. Veliler ise amaçlı örneklem türlerinden amaçlı tesadüfi örnekleme tekniği kullanılarak belirlenmiştir. Velilerin çalışma grubunu tercih edilen sınıf öğretmenlerin sınıfında öğrencisi olan 44 gönüllü veli oluşturmuştur. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ve açık uçlu anket formu kullanılarak elde edilmiş ve içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Araştırmada sınıf öğretmenlerinin derslere planlı olarak girmeleri, etkinlik temelli ders işlemeleri, her öğrencisinin başarısını önemsemeleri, velilere ve öğrencilere ölçme değerlendirme sonuçları hakkında gerekli bildirimlerde bulunmaları, tecrübeli/yetkin olmaları, disiplinli olmaları, tercih edilme sebepleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda sınıf öğretmenlerinin, iletişim ve işbirliği becerilerinin çok iyi düzeyde olması, mesleğini ve öğrencilerini sevmesi ve fedakâr, çalışkan, şefkatli olmaları tercih edilme sebepleri içerisinde yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik, sınıf öğretmeni, sınıf öğretmeninin önemi, öğretmen rolleri, temel eğitim

Kaynakça

• Ada, Ş. ve Akan, D. (2007). Değişim sürecinde etkili okullar. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 16, 344-373.
• Adres sahtekarlığında velilere ceza yağıyor. (2009). 21 Mart 2021 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/gundem/adres-sahtekarliginda-velilere-ceza-yagiyor-12937313 adresinden erişildi.
• Ağırman, N. ve Ercoşkun, M. H. (2017). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen yeterlik ve öğretmen liderlik düzeylerinin değerlendirilmesi. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 715-728.
• Akçadağ, T. (2017). Köyde bir öğretim lideri: Dilek Livaneli. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 263-292.
• Aldan-Karademir, Ç. ve Akgül, A. (2019). Öğretmenlerin etkili sosyal bilgiler öğretmeni algısı: nitel bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 17(3), 186-207. doi: 10.18026/cbayarsos.532411
• Aslanargun, E. (2007). Okul- aile birliği ve öğrenci başarısı üzerine bir tarama çalışma. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), 119–135.
• Babayiğit, Ö. (2018). Velilerin sınıf öğretmenlerine bakış açılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 42-58. doi: 10.31592/aeusbed.407100
• Balyer, A. (2016). Öğretmen liderler: öğretmen algıları üzerine nitel bir araştırma. Elementary Education Online, 15(2), 391-407. Brıght, N.H. (2011). Five habits of highly effective teachers. School Administrator, 9(68), 33-35.
• Boudersa, N. (2016). The ımportance of teachers' training programs and professional development in the algerian educational context: Toward Informed and Effective Teaching Practices. Expériences Pédagogiques.
• Boyacı, Z., Kılıç, A. ve Şahin, Ş. (2017). Bireylerin geleceğinin şekillenmesine sınıf öğretmenlerinin etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2), 701-718.
• Caena F. (2014). Teacher competence frameworks in europe: policy‐as‐discourse and policy‐as‐practice. European Journal of Educatıon, 49(3), 313-331.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisüsü Dergisi, 1(16), 103-119.
• Can, N., Yıldırım, N., Bedir, G. ve Atalmış, E.H. (2019). İdealist öğretmen ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 405-418. doi: 10.18026/cbayarsos.628634
• Corum, P. L. (2001). Exploring the experiences of successful novice teachers: ımplications for personnel hiring and development (Unpublished Doctoral Dissertation). University of Missouri, Columbia.
• Cottle, M. L. (2014). Teacher professionalism: a study of professionalism for religious educators in the seminary and ındtitutes department of the church educational system (Unpublished Doctoral Dissertation). Utah State University, Merrill-Cazier Library.
• Çalışkan, M., Işık, A. N. ve Saygın, Y. (2013). Öğretmen adaylarının ideal öğretmen algıları. İlköğretim Online, 12 (2), 575-584.
• Çeliköz, N. ve Çetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162.
• Çetin, A. (2017). Özel dersanelerden resmi okullara atanan ilköğretim fen bilimleri öğretmenleri üzerine bir durum çalışması (Doktora tezi). Çukurova Ünivesitesi, Adana.
• Çetin, A. ve Ünsal, S. (2020). Öğretmen algılarına göre fark oluşturan öğretmen. İnsan ve Toplum, 10(2), 35-64.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlilik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Devlet okulunda tecrübeli öğretmen için veliden para alındığı iddia edildi. (2017). 21 Mart 2021 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/gundem/devlet-okulunda-tecrubeli-ogretmen-icin-veliden-para-alindigi-iddia-edildi-40561946 adresiden erişildi.
• Doğan, T. ve Çoban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34 (153), 157-168.
• Doreen, S. ve Prıeur, D. (1996). Teacher professionalism and school leadership: an antitheis? Education,116(3), 393-396.
• Ekinci, A. (2010). Aday öğretmenlerin iş başında yetiştirilmesinde okul müdürlerinin rolü. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 63-77.
• Elma, C. ve Ergen, Y. (2016). Yeni mezun sınıf öğretmenlerinin sınıf öğretmeni yetiştirme programına ilişkin görüşleri. Kesit Akademi Dergisi, 2(4), 185-211.
• Eraslan, L. ve Çakıcı, D. (2011). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 427-438.
• Erol, M. ve Başaran, M. (2020). İlkokul öğrencileri sınıf öğretmeni değişimini nasıl algılıyor? Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(4), 1196-1213. doi: 10.14689/issn.2148-2624.8c.4s.6m
• Ersoy, A. F. (2019). Fenomenoloji. A. Saban ve A. Ersoy (Yay. haz.), Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (3. baskı, s. 81-138). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gutman, L. ve McLoyd, V. (2000). Parents’ management of their children’s education within the home, at school, and ın the community: an examination of African-American families living in poverty. Urban Review, 32(1), 1-24.
• Gültekin, M. (2020). Değişen toplumda eğitim ve öğretmen nitelikleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(11), 654-700. doi: 10.18039/ajesi.682130
• Gündüz, H. B. (2005). Bir meslek olarak öğretmenlik. D. Karslı (Yay. haz.), Öğretmenlik mesleğine giriş içinde (s. 29-55). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Hındman, J. L. (2004). The connection between qualities of effective teachers and selection ınterviews: the development of a teacher selection ınterview protocol (Unpublished doctoral dissertation). The College of William and Mary in Virginia, ProQuest Information and Learning Company.
• Hughes, J. ve Kwok, O. (2007). Influence of student-teacher and parent-teacher relationships on lower achieving readers engagement and achievement in the primary grades. Journal of Educational Psychology, 99(1), 39-51.
• Işıktaş, S. (2015). Öğretmen adaylarının iyi öğretmen olma ile ilgili görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 119-131.
• Karakelle, S. (2005). Öğretmenlerin etkili öğretmen tanımlarının etkili öğretmenlik boyutlarına göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 30(135), 1-10.
• Karaşahin, M. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okuma kültürlerinin değerlendirilmesi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Kaya, Z. (2014). Olumlu öğrenme ortamı oluşturma. Z. Kaya (Yay. haz.), Sınıf Yönetimi içinde (s. 115-148). Ankara: Pegem Akademi.
• Khan, F., Fauzee, M. S. ve Daud, Y. (2015). Significance of teachers and education in promoting national economic development: a case study of Pakistan. Asian Social Science, 11(12), 290-296.
• Koutrouba, K. (2012). A Profile of the effective teacher: Greek secondary education teachers’ perceptions. European Journal of Teacher Education, 35(3), 359-374.
• Lıncoln, Y. S. ve Guba, E. G. (1985). Naturalıstıc ınquıry. California: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği (2014, 26 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 29072). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140726-4.htm
• McDonald, F. (1975). Research on teaching and its implications for policy making: report on pimse ıı of the begining teacher evaluation study. NJ: Educalional Testing Service Princeton,.
• Milli eğitimden velilere ‘farklı ikametgah’ uyarısı (2018). 21 Mart 2021 tarihinde https://www.hurriyet.com.tr/egitim/milli-egitimden-velilere-farkli-ikametgah-uyarisi-40888386 adresinden erişildi.
• O. Mustapha, Haruna L. Rakiat, Okeke U. Henry, O. Success, Alwadood J. Ali, Olaoluwa A. Idatay, 2016. A Gıs approach to evaluation of accessibility to private primary schools in ilorin west local government area, Kwara State, Nigeria 2, 196-200.
• Okul kaydında yanlış adres bildirenlere ceza yağıyor. (2020). 21 Mart 2021 tarihinde https://www.memurlar.net/haber/918192/okul-kaydinda-yanlis-adres-bildirenlere-ceza.html adresinden erişildi.
• Özbay, M., Bağcı, H. ve Uyar, Y. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117-136.
• Özdemir, T. Y. (2018). Öğretmenlik mesleği ve Türkiye'de öğretmen yetiştirme. M. B. Ozan ve T. Y. Özdemir (Yay. haz.), Eğitim bilimine giriş içinde (s. 202-228). Ankara: Asos Yayınları.
• Özkan, M. ve Arslantaş, H. İ. (2013). Etkili öğretmen özellikleri üzerine sıralama yöntemiyle bir ölçekleme çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 311-330.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev.: M. Bütün ve S.B. Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sarıbaş, S. ve Babadağ, G. (2015). Temel eğitimin temel sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 18-34.
• Sarıtaş, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerine göre ideal öğretmen özellikleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlilikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Sementıs, G. L. (2000). Elementary school principals’ perceptions of the personal, professional and affective attributes that discriminate between effective and ıneffective elementry (Unpublished doctoral dissertation). University of Idaho.
• Şahin, A. (2011). Öğretmen algılarına göre etkili öğretmen davranışları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 239-259.
• Şimşek, C. ve Tuzluca, S. (2015). Yetişkinlerin düşünce hayatında olumlu iz bırakan öğretmenlerin ortak kişilik ve davranış özellikleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 131-141.
• Taşkaya, S. M. (2012). Nitelikli bir öğretmende bulunması gereken özelliklerin öğretmen adaylarının görüşlerine göre incelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(2), 283-298.
• Tedmem. (2018). Okullarda ders dışı etkinliklerin işlevleri. 21 Mart 2021 tarihinde https://tedmem.org/blog/okullarda-ders-disi-etkinliklerin-islevleri adresinden erişildi.
• Tok, H. ve Bozkurt, A. (2010). Sınıf öğretmenlerinin 1. 2. 3. sınıflar için ayrı ve 4. 5. sınıflar için ayrı yetiştirilmeleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 759 -778.
• Türkyılmaz, M. ve Kuş, Z. (2010). Sosyal bilgiler ve Türkçe öğretmeni adaylarının okuma durumları: (ilgi, alışkanlık ve okuma stratejilerini kullanım düzeyleri). Türk Kütüphaneciliği, 24(1), 11-32.
• Uibu, K. (2010). Teachers’ roles, instructional approaches and teaching practices in the socialcultural context (Doctoral thesis). Pedagogıcae Unıversıtatıs Tartuensıs Institute of Education, Faculty of Social Sciences and Education, University of Tartu, Estonia.
• Ünsal, S. (2015). Öğretmenlerin Mesleki İmajlarına İlişkin Görüşleri ve Mesleki İmaja Etki Eden Faktörler (Doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ünsal, S. ve Çetin, A. (2019). Eğitim paydaşları arasındaki ilişki. B.Oral, A. Çoban ve M. Bars (Yay. haz.), Eğitimde ahlak ve etik içinde (s. 121-134). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Özdemir, T. Y. (2018). Öğretmenlik mesleği ve Türkiye'de öğretmen yetiştirme. M. B. Ozan ve T. Y. Özdemir (Ed.), Eğitim bilimine giriş içinde (s. 202-228). Ankara: Asos Yayınları.
• Walker, R. J. (2010). 12 Characteristics of an effective teacher. Educatıonal Resources Informatıon Center (Erıc).
• Wrıght, S. P., Horn, S. P. ve Sanders, W. L. (1997). Teacher and classroom context effects on student achievement: ımplications for teacher evaluation. Journal of Personnel Evaluation in Education, 11, 57-67.
• Yanlış adres beyanı çocukları okuldan, velileri 875 liradan etti. (2014). 21 Mart 2021 tarihinde https://www.memurlar.net/haber/482659/yanlis-adres-beyani-cocuklari-okuldan-velileri-875-liradan-etti.html adresinden erişildi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. ve Öner, S. (2016). Etkili/başarılı sınıf öğretmenleri üzerine nitel bir analiz. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 135-155.