Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Sıkıntılarının Belirlenmesi Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 4, 1049 - 1070, 24.12.2023

Oylum Özgül

https://doi.org/10.18037/ausbd.1199646

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören üniversite öğrencilerinin kariyer gelişimlerinde yaşadıkları kariyer sıkıntılarına yönelik deneyimlerini incelemektir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik desende tasarlanmıştır. Araştırma verileri yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu üniversite 3. ve 4. sınıfta ve çeşitli bölümlerde öğrenim gören (19 kadın, 18 erkek) 37 öğrenciden oluşmuştur. Çalışmanın verileri odak grup görüşmesi yapılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde tematik analiz yöntemi kullanılmıştır. Üniversite öğrencilerinin kariyer sıkıntıları 3 tema altında toplanmıştır. Bu temalar, sektörel/meslekietmenler, gelecek kaygısı ve kariyerde engelleri keşfetme olarak belirlenmiştir. Bu çalışmanın üniversite öğrencilerinin kariyer gelişimi ile ilgili çalışmalara ve literartüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kariyer Sıkıntısı, Kariyer Stresi, Üniversite Öğrencileri, Tematik Analiz

Determining University Students’ Career Distress: A Qualitative Study

Öz

The purpose of this study is to examine the experiences of university juniors and seniors on the career distress they experience in their career development. The study design is the phenomenological design, one of the qualitative research designs. The study data were collected using a structured interview form. The study group was made up of 37 university juniors and seniors (19 females, 18 males) majoring in various fields. The data of the study were collected by means of focus group interviews. The thematic analysis method was utilized in data analysis. University students' career distress was grouped under three themes, namely sectoral/professional factors, future anxiety and discovering carrier barriers. It is presumed that this study will contribute to the career development of university students and the literature.

Anahtar Kelimeler

Career Distress, Career Stress, University Students, Thematic Analysis

Kaynakça

• Akpınar, B. (2013). Öğretmen adaylarının stres nedenleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(2), 147- 174. Erişim adresi: http://kalemacademy.com/
• Arslan, Ü. ve Bayraktar-Uyar, B. (2020). Do career decidedness and career distress influencepsychological and subjective wellbeing? The mediating role of mindfulness. International Journal of Contemporary Educational Research, 7(2), 271-280. doi:10.33200/ijcer.783328
• Aşcı, Ö., Hazar, G., Kılıç, E. ve Korkmaz, A. (2015). Üniversite öğrencilerinde stress nedenlerinin ve stresle başa çıkma biçimlerinin belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 213-232. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21661/504040
• Benton, S. A., Robertson, J. M., Tseng, W. C., Newton, F. B. ve Benton, S. L. (2003). Changes in counseling center client problems across 13 years. Professional Psychology: Research and Practice, 34(1), 66. https://doi.org/10.1037/0735-7028.34.1.66
• Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences. Boston, MA: Allyn & Bacon.
• Bordin, E. S. (1946). Diagnosis in counseling and psychotherapy. Educational and Psychological Measurement, 6(2), 169-184. https://doi.org/10.1037/10841-010
• Bowling, A. (2002). Research methods in health: Investigating health and health services. Philadelphia, PA: McGraw-Hill House.
• Boyatzis, R.E. (1998). Transforming qualitative information: thematic analysis and code development. London: Sage.
• Burke, P. J. (1991). Identity processes and social stress. American Sociological Review, 56, 836-849. https://doi.org/10.2307/2096259.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Ceyhan, A. A. (2004). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 91-101. Erişim adresi: https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/481/196722.pdf?sequence=1.
• Choi, B. Y., Park, H., Nam, S. K., Lee, J., Cho, D. ve Lee, S. M. (2011). The development and initial psychometric evaluation of the korean career stress inventory for college students. The Career Development Quarterly, 59(6), 559-572. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2011.tb00976.x
• Creed, P. A. ve Gagliardi, R. E. (2015). Career compromise, career distress, and perceptions of employability: The moderating roles of social capital and core self-evaluations. Journal of Career Assessment, 23, 20–34. https://doi.org/10.1177/1069072714523082
• Creed, P. A., Hood, M., Praskova, A. ve Makransky, G. (2016). The career distress scale: using Rasch's measurement theory to evaluate a brief measure of career distress. Journal of Career Assessment, 24, 732–746. https://doi.org/10.1177/1069072715616126
• Doğan, B. ve Eser, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yöntemleri: Nazilli MYO örneği. Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(4), 29-39. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejovoc/issue/5389/73083.
• Doğan, T. ve Çoban, A.E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 157-168. Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/581/68 adresinden elde edilmiştir.
• Durna, U. (2006). Üniversite öğrencilerinin stres düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 319-343. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2689/35361 adresinden elde edilmiştir.
• Erikson, E. (1968). Identity: Youth and crisis. Norton. Essel, G. ve Owusu, P. (2017). Causes of students’ stress, its effects on their academic success and stress management by students (Master's Thesis). Seınäjokı Unıversıty, Finland.
• Fouad, N. A., Guillen, A., Harris-Hodge, E., Henry, C., Novakovic, A., Terry, S., ve Kantamneni, N. (2006). Need, awareness, and use of career services for college students. Journal of Career Assessment, 14(4), 407-420. https://doi.org/10.1177/1069072706288928
• Gati, I., Krausz, M. ve Osipow, S. H. (1996). A taxonomy of difficulties in career decision making. Journal of Counseling Psychology, 43(4), 510–526. https://doi.org/10.1037/0022-0167.43.4.510
• Gibbs, A. (1997). Focus groups. Social research update, 19(8), 1-8. Erişim adresi: http://sru.soc.surrey.ac.uk/SRU19.html
• Gottfredson, L. S. (1981). Circumscription and compromise: A developmental theory of occupational aspirations, Journal of Counseling Psychology Monograph, 28(6), 545-579. https://doi.org/10.1037/0022-0167.28.6.545
• Guba, E. G. ve Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30(4), 233-252. https://doi.org/10.1007/BF02765185.
• Güldü, Ö. ve Kart, M. E. (2017). Kariyer planlaması sürecinde kariyer engelleri ve kariyer geleceği algılarının rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(2), 377-400. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002450.
• Günay, A. ve Çelik, R. (2019). Kariyer stresinin psikolojik iyi oluş ve iyimserlik değişkenleriyle yordanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 205-218. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe/issue/41368/558568
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürpınar, A. C., Emül, B. ve Siyez, D. (2021). Öğretmen adaylarında kariyer yetkinlik beklentisi ve mesleki sonuç beklentisi: Kariyer stresinin aracı rolü. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 220-237. https://doi.org/10.21733/ibad.852211
• Hall, D. T. (2002). Careers in and out of organizations. London: SAGE.
• Hamamcı, Z., Bacanlı, F. ve Doğan, H. (2013). İlköğretim ortaöğretim ve üniversite öğrencilerinin mesleki ve eğitsel kararlarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 284-299. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6158/82774
• Havighurst, R. J. (1972). Developmental tasks and education. Chicago: David McKay.
• Herr, E.L., Cramer, S. H. ve Niles, S. G. (2004). Career guidance and counseling through the life span (6th ed.). Boston: Pearson Education.
• Houser, J. (2015). Nursing research: Reading, using, and creating evidence (3rd ed.). Burlington: Jones ve Bartlett Learning.
• Holroyd, K. A., ve Lazarus, R. S. (1982). Stress, coping and somatic adaptation. S. Leab Goldberger, Handbook of stress: Theoretical and clinical aspects (s. 21-35) içinde. New York: Free Press.
• Işık, E. (2010). Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi temelli bir grup müdahalesinin üniversite öğrencilerinin kariyer kararı yetkinlik ve mesleki sonuç beklenti düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• İpçi, T. (2020). Kariyer koçluğu uygulamalarının üniversite öğrencilerinin kariyer kararı yetkinliği ve kariyer stresi düzeylerine etkisinin incelenmesi: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Johnson, M. K. ve Mortimer, J. T. (2002). Career choice and development. Introduction to theories of career development and choice. San Francisco: Jossey-Bass.
• Kara, F. M., Gürbüz, B., Küçük-Kılıç, S., ve Öncü, E. (2018). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının serbest zaman sıkılma algısı, yaşam doyumu ve sosyal bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Journal of Computer and Education Research, 6(12), 342- 357. https://doi.org/10.18009/jcer.466740.
• Kerpelman, J. L., Pittman, J. F. ve Lamke, L. K. (1997). Toward a microprocess perspective on adolescent identity development: An identity control theory approach. Journal of Adolescent Research, 12, 325-346. https://doi:10.1177/0743554897123002
• Kitzinger, J. (1994). The methodology of focus groups: the importance of interaction between research participants. Sociology of Health and Illness, 16(1), 103–121. https://doi.org/10.1111/1467-9566.ep11347023
• Kitzinger, J. (1995). Qualitative research: introducing focus groups. British Medical Journal, 311, 299–302. https://doi.org/10.1136/bmj.311.7000.299
• Korkmaz, O. ve Doğanülkü, H. A. (2021). Fear of COVID-19 and career distress: Mediating role of visions about the future. İş ve İnsan Dergisi, 9(1), 31-44. https://doi.org/10.18394/iid.984101
• Krueger, R. A. (2014). Focus groups: A practical guide for applied research. London: Sage Publications.
• Kurt, G. (2008). Gri ilişki çözümlemesi ve ridit çözümlemesi kullanılarak üniversite öğrencilerinin çeşitli kaygılarının değerlendirilmesi. Akademik Bakış, 14, 1-10. https://doi.org/10.30798/makuiibf.978524
• Larson, L. M., Toulouse, A. L., Ngumba, W. E., Fitzpatrick, L. A. ve Heppner, P. P. (1994). The development and validation of coping with career indecision. Journal of Career Assessment, 2, 91-110. https://doi.org/10.1177/106907279400200201
• Lent, R. W. ve Brown, S. D. (2013). Social cognitive model of career self-management: Toward a unifying view of adaptive career behavior across the life span. Journal of Counseling Psychology, 60(4), 557–568. https://doi.org/10.1037/a0033446
• Lent, R. W. (2004). Toward a unifying theoretical and practical perspective on well-being and psychological adjustment. Journal of Counseling Psychology, 51, 482-509. https://doi.org/10.1037/0022-0167.51.4.482
• Ma, C., Ganegoda, D. B., Chen, Z. X., Jiang, X. ve Dong, C. (2020). Effects of perceived overqualification on career distress and career planning: Mediating role of career identity and moderating role of leader humility. Human Resource Management, 59(6)521-536. https://doi.org/10.1002/hrm.22009
• Magee, W. ve St-Arnaud, S. (2012). Models of the joint structure of domain-related and global distress: Implications for the reconciliation of quality of life and mental health perspectives. Social Indicators Research, 105, 161-185. https://doi:10.1007/s11205-010-9771-8
• Maxwell, J. A. (2008). Designing a qualitative study. The SAGE handbook of applied social research methods, 2, 214-253. https://dx.doi.org/10.4135/9781483348858
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık (Özgün çalışma, 2009).
• Miller, M. J. ve Steven S.D. (2004). Counseling for career choice implications for improving interventions and working with diverse populations. S. D. Brown ve R. W. Lent (Eds), Career development and counseling: Putting theory and research to work. Career Development and Counseling: Putting Theory içinde (441-466). New York: Wiley.
• Muijs, D. (2004). Doing quantiative research in education with SPSS. London: SAGE.
• Multon, K. D., Heppner, M. J., Gysbers, N. C., Zook, C. ve Ellis-Kalton, C. A. (2001). Client psychological distress: An important factor in career counseling. Career Development Quarterly, 49, 324 335. https://doi.org/10.1002/j.21610045.2001.tb00960.x
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal araştırma yöntemleri, nitel ve nicel yaklaşımlar (Çev. Ö. Sedef) (2. bs.). İstanbul: Yayın Odası.
• Osipow, S. H. (1968). Theories of career development. A comparison of the theories. New York: Appleton-Century-Crofts.
• Özden, K., ve Berk, Ö. S. (2017). Kariyer stresi ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe’ ye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin sınanması. Psikoloji Çalışmaları, 37(1), 35–51. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/iupcd/issue/32435/29768 adresinden elde edilmiştir.
• Özen, Y. (2011). Kişisel sorumluluk bağlamında kariyer seçimini etkileyen sosyal psikolojik faktörler. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, (3), 81-96. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/eibd/issue/22683/242221 adresinden elde edilmiştir.
• Özkan, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin yılmazlık ve genel öz yeterlilik düzeylerinin kariyer stresini yordayıcılığı incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Petroff, L. L. (2008). Stress, adult attachment, and academic success among community college students. Lincoln: The University of Nebraska.
• Praskova, A. ve McPeake, L. (2022). Career goal discrepancy, career distress, and goal adjustment: Testing a dual moderated process model in young adults. Journal of Career Assessment, 30(4), 615-634. https://doi.org/10.1177/10690727211063372.
• Rochlen, A. B., Milburn, L. ve Hill, C. E. (2004). Examining the process and outcome of career counseling for different types of career counseling clients. Journal of Career Development, 30(4), 263-275. https://doi.org/10.1023/B:JOCD.0000025115.25272.66
• Rottinghaus, P. J., Jenkins, N. ve Jantzer, A. M. (2009). Relation of depression and affectivity to career counseling to career decision status and self-efficacy in college students. Journal of Career Assessment, 17, 271–285. https://doi.org/10.1177/10690727083304
• Saunders, D. E., Peterson, G. W., Sampson, J. P. ve Reardon, R. C. (2000). Relation of depression and dysfunctional career thinking to career indecision. Journal of Vocational Behavior, 56(2), 288–298. https://doi.org/10.1006/jvbe.1999.171.
• Savickas, M. L. (1997). Career adaptability: an integrative construct for life-span, life-space theory. The Career Development Quarterly, 45, 247-259. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.1997.tb00469.x
• Schneider, B. ve Stevenson, D. (1999). The ambitious generation: America’s teenagers, motivated but directionless. New Haven: Yale University Press.
• Schwatken, S. (2014). Incongruence and attitudes toward career counseling (Unpublished PhD thesis). Iowa State Univeristy, Iowa. https://dr.lib.iastate.edu/entities/publication/c719ba58-c63e-4830-9b48-726650799c09 adresinden elde edilmiştir. https://doi.org/10.31274/etd-180810-390.
• Seale, C. (1999). Quality in qualitative research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478. https://doi.org/10.1177/107780049900500402
• Skorikov, V. B. (2007). Adolescent career development and adjustment. V. B. Skorikov ve W. Patton (Ed.), Career development in childhood and adolescence (s. 237-254) içinde. The Netherlands: Sense Publishers.
• Stewart, D. W. ve Shamdasani, P. N. (1990). Focus Groups: Theory and Practice. Newbury Park, CA: SAGE.
• Super, D. E. (1980). A life-span, life-space approach to career development. Journal of Vocational Behavior, 16(3), 282–298. https://doi.org/10.1016/0001-8791(80)90056-1.
• Super, D. E., Savickas, M. L. ve Super, C. M. (1996). The life-span, life-space approach to careers. Career Choice and Development, 3, 121-178. https://doi.org/10.1016/0001-8791(80)90056-1
• Sürücü, M. (2011). Mesleki seçim hedeflerinin kariyer engelleri ve sosyal bilişsel değişkenler tarafından yordanmasına ilişkin bir model sınaması (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara. Şahin, İ. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmen istihdamı ve mesleki geleceklerine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1167-1184. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/118762/ adresinden elde edilmiştir.
• Şensoy, G. ve Siyez, D. M. (2019). The career distress scale: structure, concurrent and discriminant validity, and internal reliability in a Turkish sample. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 19(2), 203-216. doi:10.1007/s10775-018- 9376-3.
• Tokol, H., Yılmaz, M. G., Nalbantoğlu, B., Bolatbaş, B. K., Melek, E., Özel, F. ve Topuzoğlu, A. (2019). Marmara üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde stres ve kişilik özelliklerinin incelenmesi üzerine kesitsel bir çalışma. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 4(3), 322-330. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.561156.
• Ulaş, Ö. ve Özdemir, S. (2018). Üniversite son sınıf öğrencilerinde algılanan kariyer engellerinin yordayıcıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 672- 688. https://doi.10.16986/HUJE.2017033806.
• Vondracek, F. W. (1998). Career development: A lifespan perspective (Introduction to the special section). International Journal of Behavioral Development, 22(1), 1-6. https://doi.org/10.1080/016502598384487
• Whittemore, R., Chase, S. K. ve Mandle, C. L. (2001). Validity in qualitative research. Qualitative Health Research, 11(4), 522-537. https://doi.org/10.1177/104973201129119299.
• Williamson, E. G. (1939). Training and Selection of School Counselors. Journal of Counseling and Development, 18(1), 7-12. https://doi.org/10.1002/j.2164-5892.1939.tb02568.x
• Yemenici, A. D., Bozkurt, Ö. ve Özkara, M. (2020). Genç nesilde başarı odaklı motivasyon ve öz saygının kariyer stresi ile ilişkisi. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 4(1), 56-66. Erişim adresi: https://ijtebs.org/index.php/ijtebs/article/view/480 adresinden elde edilmiştir.
• Yılmaz, A. (2019). Öğretmen adaylarının kariyer streslerinin karma araştırma yaklaşımı ile incelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/tsbd/issue/44025/543152 adresinden elde edilmiştir.
• Yu, Y.E. ve Yong, Y.A. (2013). A study on the difference among college students’ department satisfaction and career maturity and influence on career stress. Journal of Dijital Converance, 11(12), 557-568. https://doi.org/10.14400/JDPM.2013.11.12.557