Kültür, Sınıf ve Statünün Göstergesi: Tabak

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 263 - 274, 29.06.2022

Oğuzhan Tınmaz Hakan Yılmaz

Öz

Yiyecekleri sofraya servis ederken ve yemek yerken kullandığımız işlevsel bir mutfak eşyası olan tabak, sahip olduğu görsel unsurlarla birlikte sofralarımızı süslemektedir. Zaman içinde tabakların yerine getirdiği bu temel işleve ilave olarak, bulundurduğu görsel ve nesnel unsurlarla birlikte farklı kültürlerden gelen, farklı statü ve sınıfa ait kişiler tarafından özdeşleşerek toplumun içinde hiyerarşik ayrışma ve tabakalaşma aracı görevini üstlendiği görülmektedir. Toplum tarafından özdeşleşme sonucu yüklenen anlamlar, tabağı mutfak eşyası olmanın ötesine geçirerek bir iletişim aracına dönüştürmüştür. Toplum içinde oluşan kültürün ürünü olan bu anlamlar, iletişim sürecinin bir parçası olarak insanların tercihlerini objelerle ilişkilendirmesine yol açmıştır. Tabağa yüklenen anlamı bulmaya yönelik hazırlanan bu çalışma, tarihsel süreçte kültürel açıdan tabağı ele alarak, sınıf ve statü çerçevesinde yüklenen anlam ile tüketim tercihlerinde ki paralelliğe dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gösterge, Kültür, Mutfak Kültürü, Sınıf, Statü, Tabak

Sign of Culture, Class and Status: Plate

Öz

While serving and eating the food, an item on the plate decorates our tables together with the kitchen utensils it has. In addition to the basic function that plates fulfill, it is seen that they are a hierarchical separation and stratification tool in the society by being identified by people from different cultures, belonging to different status and class, together with visual and objective elements. The meanings attributed by the society as a result of identification have transformed the plate into a communication tool by going beyond being a kitchen utensil. This meaning, which is the product of the culture formed in the society, has led people to associate their preferences with objects as a part of the communication process. This study, which is prepared to find the meaning attributed to the plate, deals with the plate in the culinary culture in history and draws attention to the parallelism of the meaning attributed by class and status and consumption preferences.

Anahtar Kelimeler

Sign, Culinary Culture, Culture, Class, Status, Plate

Kaynakça

• Arbuckle, L. (2008). 500 Plates & Chargers: İnnovative Expressions Of Function & Style. New York: Lark Crafts.
• Barthes, R. (2018). Göstergebilimsel Serüven. (Çev: M. Rifat ve S. Rifat) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Beşirli, H. (2017). Yemek Sosyolojisi: Yiyecek ve Mutfağa Sosyolojik Bakış. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Boston Tea Party Ships and Museum (2022). History of Chinese Porcelain in America and Europe. (https://www.bostonteapartyship.com/tea-blog/history-of-chinese-porcelain-america-europe)
• Botton, A. (2020). Statü Endişesi. (Çev. Ahu Sıla Bayer). İstanbul: Sel yayıncılık.
• Bourdieu, P. (2017). Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. (Çev: Derya Fırat ve Günce Berkkurt). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Civitello, L. (2008). Cuisine and Culture: A History of Food and People. Canada: Wiley.
• Clarkson, J. (2014). Food History Almanac Over 1,300 Years of World Culinary History, Culture, and Social Influence. UK: Rowman & Littlefield.
• Eco, U. (2019). Ortaçağı Düşlemek. (Çev: Şadan Karadeniz). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Ertan, G. ve Sansarcı, E. (2017). Görsel Sanatlarda Anlam ve Algı. İstanbul: Alternatif Yayıncılık.
• Flandrin, J.L., Montanari, M. (1999). Food: A Culinary History From Antiquity To The Present. New York: Columbia University Press.
• Goody, J. (2013). Yemek, Mutfak, Sınıf: Karşılaştırmalı Sosyoloji Çalışması. (Çev: Müge Günay Güran.). İstanbul: Pirhan yayıncılık.
• Guiraud, P. (2016). Göstergebilim. (Çev: M. Yalçın) Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Haviland, W. A., Prins, H. E. L., Walrath, D., Mcbride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Hutton, E. (2020). The Encyclopedia of Kitchen Tools: Essential Items For The Heart of Your Home And How to Use Them. New York: Black Dog & Leventhal Publishers.
• Kartarı, A. (2016). Kültür, Farklılık ve İletişim: Kültürlerarası İletişimin Kavramsal Dayanakları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koçak, R. (2018). Türk Sofra Düzeni. İçinde: Gürsoy Naskali, E. (Edt.), Kap Kacak Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Kottak, C.P. (2016). Antropoloji: İnsan Çeşitliliğinin Önemi. (Çev: Derya Atamtürk). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Levenda, R.H. ve Schultz (2019). Kültürel Antropoloji: Temel Kavramlar. (Çev: Dilek İşler ve Onur Hayırlı). Ankara: Doğubatı Yayınları.
• Mary Işın, P. (2017). Osmanlı Mutfak Sözlüğü. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Megep. (2007). Seramik ve Cam Teknolojisi: Sır Hazırlama. Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
• Montagné, P. (2005). Larousse Gastronomique. (Yayın Yönt.: Patrice Maubourguet; Derleyici: Joel Robuchon; Çev: Heval Bucak, Erol Üyepazarcı, Birsel Uzma, Eray Canberk) İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Özel, A. (2014). Estetik ve Temel Kuramları. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Pray Bober, P. (2014). Antikçağ ve Ortaçağda Sanat, Kültür ve Mutfak. (Çev: Ülkün Tansel). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Rebora, G. (2001). Culture of The Fork: A Brief History of Food In Europe. New York. Columbia University Press.
• Riegler, S. (2011). Dish: 813 Colorful, Wonderful, Dinner Plates. New York: Artisan Books.
• Riesman, D. (2016). Yalnız Kalabalık: Amerikan Toplumsal Karakterinin Değişimi Üzerine Bir İnceleme. (Çev: Yeşim Erdem). Ankara: Heretik Basın Yayın.
• Rogers, M. (1986). Pots & Pans: a Colloquium on Precious Metals and Ceramics in the Muslim, Chinese, and Graeco-Roman Worlds. (Bölüm: Plate and its Substitutes in Ottoman Inventories). Oxford: Oxford University Press.
• Schweigger, S. (2014). Sultanlar Kentine Yolculuk 1578-1581. (Çev: Türkis Noyan). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Silva, G. G. (2003). International Dictionary of Gastronomy. New York: Hippocrene Books.
• Singer, A. (2015). Haydi Sofraya!: Mutfak Penceresinden Osmanlı Tarihi. (Çev: Pelin Tünaydın). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Smith, A. F. (2007). The Oxford Companion to American Food and Drink. New York: Oxford University Press.Inc.
• Soysal, S. (2011). Kalaylı Kaplarda Alaylı Yemekler: Türk Mutfağında Bakır Kaplar. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Toussaint-Samat, M. (2009). A History of Foods. Chichester: Wiley-Blackwell.
• Turner, B. S. (2000). Statü. (Çev: Kemal İnal). Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Ünsal, A. (2020). İktidarların Sofrası: Yemek, Siyaset ve Simgesellik. İstanbul: Everest Yayınları.
• Weber, M. (2011). Sosyoloji Yazıları. (Çev: Taha Parla). İstanbul: Deniz Yayınları.
• Wood, K. A. (1999). Tableware in Clay From Studio and Workshop. Marlborough: The Crowood Press.