Freeganizmin Sürdürülebilirliğe Etkisine Dair Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 443 - 450, 05.07.2024

Birengül Şalkamoğlu , Serkan Çalışkan

Öz

İnsanlar var oluşlarından bugüne devamlı tüketen varlıklar olmuşlardır. Günümüz şartlarında toplumların odağında da yine tüketim yer almaktadır. Zamanla bu tüketim anlayışı farklılaşmıştır. Temel ihtiyaçların dışında gösteriş, haz, statü, kimlik ve itibar gibi faktörlerin de dâhil olmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. Bu çalışma gastronomide yeni trendler arasında yer alan freeganizm akımını konu edinmektedir. Freeganizm, aşırı tüketim karşıtı bir eylem olarak ortaya çıkmıştır. Çalışmanın amacı, freeganizmin bir gıda akımı olmanın dışında taşıdığı anlamların kendin yap akımı ile ilişkilendirilerek ortaya konulmasıdır. Çalışmada freeganizm, kendin yap ve minimalizm kavramları ve bu kavramların anlamsal ilişkisi betimsel analiz aracılığıyla incelenmiştir. Bu amaca yönelik konunun gastronomi ile ilişkisinin yanı sıra sürdürülebilir bir yaşamı teşvik ederek, ikinci el eşya kullanımı ve sadeleşme hareketi ile ilişkisi ele alınmıştır. Çalışmada freeganizmin yalnızca bir gıda akımı olup olmadığı sorusuna yanıt aranmaya çalışılmıştır. Çalışma sonucunda freeganizmin son yıllarda yaygınlaşma gösterdiği ve birbirinde farklı olarak tanımlanan “freeganizm” ve “kendin yap” akımlarının ortak bir noktada buluşabildiğine değinilmiştir. Freeganizm felsefesi ve kendin yap hareketi arasında ideolojik ve eylemsel benzerlikler saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Freeganizm, tüketim, sürdürülebilirlik, minimalizm, gıda

A Review on the Impact of Freeganism on Sustainability

Öz

Humans have constantly been consuming beings since their existence. In today's conditions, consumption is again at the centre of society. Over time, this understanding of consumption has differentiated. Apart from basic needs, it has gained a new dimension, including factors such as show, pleasure, status, identity and reputation. This study focuses on the freeganism movement, which is among the new trends in gastronomy. Freeganism has emerged as an action against excessive consumption. The study aims to reveal the meanings of freeganism beyond being a food trend by associating it with the do it yourself (DIY) movement. The study examined the concepts of freeganism, DIY and minimalism and their semantic relationship through descriptive analysis. For this purpose, in addition to the relationship of the subject with gastronomy, its relationship with the use of second-hand goods and the simplification movement by promoting a sustainable life was discussed. The study tried to answer whether freeganism is only a food trend. As a result of the study, it was mentioned that freeganism has become widespread in recent years and that "freeganism" and "do-it-yourself" movements, defined as different from each other, can meet at a common point. Ideological and operational similarities were found between the philosophy of freeganism and the DIY movement.

Anahtar Kelimeler

Freeganism, consumption, sustainability, minimalism, food

Kaynakça

• Aday, M., Aday, S. (2021). Gıda kayıp ve israfının azaltılmasında gıda bankacılığı. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 291–¬¬310.
• Aksoy, M., Solunoğlu, A. (2015). Gıda İsrafı ve "Freegan Food Akımı". M. Akif Çukurçayır, A. Başoda, Ş. Ünüvar, M. Sağır, M. Çiçekdağı, S. Büyükipekçi (Ed.), I.Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators içinde (s. 28–30). Aybil Yayınları.
• Atkinson, P. (2006). Do it yourself: Democracy and design. Journal of Design History, 19(1), 1–10.
• Barnard, A. (2016). Freegans: Diving into the wealth of food waste in America. University of Minnesota Press.
• Bateson, J. E. (1985). Self-service consumer: An exploratory study. Journal of Retailing, 61(3), 49–76.
• Çavuş, O. (2021). Gıda israfının önlenmesinde teknolojinin gücü: Dijital uygulamalar. Journal of New Tourism Trends, 2(1), 83–96.
• Dabholkar, P. (1996). Consumer evaluations of new technology–based self‐service options. International Journal of Research in Marketing, 13, 29–51.
• Demir, S. T. (2020). Tüketimcilik karşıtı küresel insiyatif ve manifestolar: gerekler, gerekçeler, gerçeklikler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 185–205.
• Doğan Sözüer, Z., Dönmez Yavuz, G. (2023). Eşitlikçi bir tasarım hareketi olarak ‘kendin yap’ ve modaya yönelik uygulamalar. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (29), 99–114.
• Edwards, F., Mercer, D. (2012). Food waste in Australia: the freegan response. The Sociological Review, 60(2), 174–191.
• Ekincek, S., Şenol, G. (2023). Gastronomi ve mutfak sanatları bölümlerindeki gıda israfı eğitiminin değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(3), 501–520.
• Gierszewska, G., Seretny, M. (2019). Sustainable behavior – the need of change in consumer and business attitudes and behavior. Foundations of Management, 11(1), 197–208.
• Karmanov, M. V., Davletshina, L. A. (2023). Freegans: features and possibilities of research. Bulletin of the University, Theoretical and Scientific and Methodological Journal, 8(4) 201–207.
• Kükrer, M. (2021). Minimalizm anlamlı bir yaşam mı: Dünyada ve Türkiye’de minimalist pratikler. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 32, 321–340.
• Lamey, A. (2023). Is there a freegan challenge to veganism? New Omnivorism and Strict Veganism (s. 35–51). Routledge.
• Milburn, J., Fischer, B. (2021). The freegan challenge to veganism. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 34(3), 6–19.
• Narter, Ç. (2024). Kullanıcıyı üretim sürecine dâhil eden bir ürün tasarım stratejisi olarak ‘kendin yap’(DIY): Mobilya tasarımlarından bir bakış. Online Journal of Art and Design, 12(2), 158–163.
• Obrador, P. (2020). A Freegan pop-up café: Embedding critical hospitalities into the curriculum. Hospitality & Society, 10(1), 87–106.
• Özçelik, A., Kaplan, A. (2021, 15-18 August). Multiple lives of the products: An investigation of products’ journey in freecycle community. E. Brandt, T. Markussen, E. Berglund, G. Julier, P.Linde (Eds.), Nordes 2021: Matters of Scale içinde. https://doi.org/10.21606/nordes.2021.16
• Pentina, I., Amos, C. (2011). The Freegan phenomenon: Anti‐consumption or consumer resistance? European Journal of Marketing, 45(11/12), 1768–1778.
• Soler, U., Michalek, T. (2020). Foodsaving towards social responsibility? Roczniki Nauk Społecznych, 47(2), 69–85.
• Songür, A., Çakıroğlu, F. (2016). Gıda kayıpları ve atık yönetimi. Türkiye Klinikleri Beslenme ve Diyetetik-Özel Konular, 2(3), 21–26.
• Taş, S. (2020). Tüketim karşıtı yaşam tarzları: Freeganizm, gönüllü sadelik ve minimalizm. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, (6), 38–64.
• Tekiner, İ. H., Mercan, N. N., Kahraman, A., Özel, M. (2021). Dünya ve Türkiye’de gıda israfı ve kaybına genel bir bakış. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 123–128.
• Türkiye İsrafı Önleme Vakfı. (2024) 2023 yılı israf raporu. https://www.tgmp.net/eyayin/israf_raporu_2023.html
• UN Enviroment Program. (2021). Food waste index report 2021. https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/35280/FoodWaste.pdf
• Vidra, A., Bujdosó, Z. (2020). Motivations and attitudes: An empirical study on DIY (Do-It-Yourself) consumers in Hungary. Sustainability, 12(2), 2–20.
• Yurt, İ. (2023). İsraf ve tüketime bir tepki: Çöpteki hazine “freegan food”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(1), 729–742.