Bilim-Teknoloji-Toplum Hakkındaki Görüşler ile Fen ve Teknoloji Okuryazarlığı Öz Yeterlik Algısı Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2016, Cilt: 10 Sayı: 1, 0 - 0, 26.06.2016

Fatma Önen Öztürk

https://doi.org/10.17522/nefefmed.87937

Öz

Araştırmanın amacı; farklı öğrenim türlerindeki fen bilgisi öğretmen adaylarının bilim-teknoloji-toplum hakkındaki görüşleri ile fen ve teknoloji okuryazarlığı öz yeterlik algılarının tespit edilmesidir. Araştırma nedensel karşılaştırma modelinde olup, 2012-2013 öğretim yılı bahar döneminde İstanbul’daki bir üniversitenin, ilköğretim bölümü fen bilgisi öğretmenliği ABD ikinci sınıfında öğrenim gören ve 28’er kişiden oluşan I. ve II. öğretim öğretmen adaylarıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri 5’li likert tipindeki 33 soruluk “fen ve teknoloji okuryazarlığına yönelik öz yeterlik algısı” ölçeği, 8 sorudan oluşan “bilim-teknoloji-toplum anketi” ve 8 sorudan oluşan görüşme sorularıyla toplanmıştır. Elde edilen veriler “bağımsız iki grup t-testi”, betimsel istatistik tekniği ve içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Araştırmada fen ve teknoloji okuryazarlığı öz yeterlik algısı öğrenim türleri açısından anlamlı bir farklılık göstermemekte, ancak ikinci öğretim öğrencilerinin ortalama puanlarının, birinci öğretime göre yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca I. öğretimde öğretmen adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlığı öz yeterlik algı düzeylerinin “orta düzeyde” II. öğretim öğretmen adaylarının ise “oldukça” yeterliyim seçeneği seviyesinde olduğu tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının bilim-teknoloji-toplum hakkındaki görüşlerinin ise öğrenim türüne göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda öneriler getirilmiştir.

Kaynakça

• Akbaş, A. & Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110
• Akkoyunlu, B. & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 11-20
• Akkoyunlu, B. & Orhan, F. (2003). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi (BÖTE) bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma öz yeterlik inancı ile demografik özellikleri arasındaki ilişki. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3), Article 11, 86-93.
• Aktağ, I. & Walter, J. (2005). Öğretmen adaylarının mesleki yeterlilik duygusu. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, III(4), 127-131.
• Aslan, O. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerin sınıf uygulamalarına yansımaları. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, S. & Boz, Y. (2010). Pre-service elementary science teachers’ science teaching efficacy beliefs and their sources. İlkoğretim Online, 9(2), 694-704. http://ilkogretim-online.org.tr adresinden edinilmiştir.
• Azar, A. (2010). Ortaöğretim fen bilimleri ve matematik öğretmeni adaylarının öz yeterlilik inançlar. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 235-252.
• Bozdoğan, A. E. & Öztürk, Ç. (2008). Coğrafya ile ilişkili fen konularının öğretimine yönelik öz-yeterlilik inanç ölçeğinin geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(2), 66-81.
• Cajas, F. (2001). The science/technology insteraction: implications for science literacy. Journal of Research in Science Teaching, 38 (7), 715-729.
• Caymaz, B. (2008). Fen ve teknoloji ve sınıf öğretmeni adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlığına ilişkin öz yeterlik algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı, Ankara.
• Çapri, B. & Çelikkaleli, Ö. (2008). Investigation of pre-service teachers’ attitudes towards teaching and professional self-efficacy beliefs according to their gender, programs, and faculties. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Çelikkaleli, Ö. & Akbaş, A. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen bilgisi dersine yönelik tutumlarını yordamada fen bilgisi öğretimi öz-yeterlik inançları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 21-34.
• Çınar, S. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin fen-teknoloji-toplum-çevre hakkındaki görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 349-363.
• Çoban, A. & Sanalan, A. (2002). Fen bilgisi öğretimi dersinde özgün deney tasarım sürecinin öğretmen adayının öz yeterlilik algısına etkisi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 1-10.
• DeBoer, G. E. (2000). Scientific literacy: another look at its historical and contemporary meanings and its relationship to science education reform. Journal of Research in Science Teaching, 37(6), 582-601.
• Dede, Y. (2008). Matematik öğretmenlerinin öğretimlerine yönelik öz yeterlik inançları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 741-757.
• Erdem, M, Yılmaz, A. & Akkoyunlu, B. (2008). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık öz yeterlik inançları ve epistemolojik inançları üzerine bir çalışma. ietc2008.home.anadolu.edu.tr/ietc2008/133.doc adresinden edinilmiştir.
• Evans, B. (2010, Ekim). Teacher quality, content knowledge, and self-efficacy in one mathematics teach for America cohort. Paper presented at the Annual Conference of the North Eastern Educational Research Association, Hartford, CT.
• Fırat Durdukoca, Ş. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi 10(10), 69-77.
• Graham, S., Harris, K. R., Fink, B. & MacArthur, C. A. (2001). Teacher efficacy in writing: A construct validation with primary grade teachers. Scientific Studies of Reading, 5, 177-202
• Izgar, H. & Dilmaç, B. (2008). Yönetici adayı öğretmenlerin öz yeterlik algıları ve epistemolojik inançlarının incelenmesi. http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/articles/2008/20/HIZGAR-DILMAC.PDF adresinden edinilmiştir.
• Kahyaoğlu, M. & Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15(1), 73-84
• Koray, Ö. (2003). Fen eğitiminde yaratıcı düşünmeye dayalı öğrenmenin öğrenme ürünlerine etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kurbanoğlu, S. (2004). Öz yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5(2), 137-152.
• Laugksch, L.C. (2000). Scientific literacy: A conceptual overview. Science Education, 84(1), 71-94.
• Martin, A. J. (2006).The relationship between teachers efficacys of student motivation and engagement and teachers’ enjoyment of and confidence in teaching. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 34, 73-93.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, (2013). PISA 2012 Ulusal ön raporu, Ankara.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd Edition). Thousand Oaks: Sage Publications.
• NRC (National Research Council). (1996). National Science Education Standarts. Washington, DC: National Academy Press.
• Önen, F. & Muşlu Kaygısız, G. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının 6-8. dönemler arasındaki fen öğretimine yönelik öz yeterlik inançları ve bu inanca ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2435-2453.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 277-306
• Özgen, K. & Bindak, R. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi,16(2), 517-528.
• Riggs, I. M., & Enochs, L.G. (1990).Toward the development of an elementary teacher’s science teaching efficacy belief instrument. Science Education, 74(6), 625-637.
• Saka,. M. (2011). Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik inançlarına göre pedagojik alan bilgilerindeki değişimin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Doktora Programı, İstanbul.
• Saracaloğlu, A. S., Yenice, N. & Özden, B. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlığına ilişkin öz yeterlik algıları ile fene yönelik tutumları arasındaki ilişki. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(1), 58-69.
• Sunar, S. & Geban, Ö. (2011). Turkish pre-service science teachers’ views on science-technology-society issues. Eurasian Journal Physics and Chemistry Education, January(special issue), 9-24.
• Şimşek, H. (1997). Pozitivizm ötesi paradigmatik dönüşüm ve eğitim yönetiminde kuram ve uygulamada yeni yaklaşımlar. Eğitim Yönetimi, 3(1), 97-109.
• Terzi, M. & Mirasyedioğlu, Ş. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiğe yönelik öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. TÜBAV Bilim, 2(2), 257-265.
• Toraman, S. & Aydın, H. (2013). Öğretmen adaylarının fen–teknoloji–toplum– çevre ilişkilendirmelerine yönelik görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 146–170
• Turgut, H. (2005). Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden “bilimin doğası” ve “bilim-toplum-teknoloji ilişkisi” boyutlarının gelişimine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uğraş, M. & Cil, E. (27-30 Haziran 2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen-teknoloji- toplum (FTT) hakkındaki görüşleri. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulmuş bildiri. Niğde Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Niğde. http://kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/dosyalar/tam_metin/pdf/2483-30_05_2012-22_48_02.pdf adresinden edinilmiştir.
• Uşak, M. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çiçekli bitkiler konusundaki pedagojik alan bilgileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı, Ankara.
• Ülper, H. & Bağcı, H. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine dönük öz yeterlik algıları. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 1115-1131
• Wertheim, C. & Leyser, Y. (2002). Efficacy beliefs background variables and differentiated instruction of Israeli prospective teachers. Journal of Educational Research, 96, 54-64
• Wong, T. & Lai, Y. (2006, November). Exploring factors affecting mathematics teaching effectiveness among pre-service primary mathematics student-teachers. Paper presented at the annual meeting of the Australian Association for Research in Education(AARE) Conference. Adelaide, South Australia.
• Yalvaç, B., Tekkaya, C., Çakıroğlu, J. & Kahyaoğlu, E. (2007). Turkish pre‐service science teachers’ views on science–technology–society issues. International Journal of Science Education, 29(3), 331-348
• Yılmaz, M. & Çimen, O. (2008). Biyoloji eğitimi tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin biyoloji öğretimi öz-yeterlik inanç düzeyleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V(I), 20-29.