Erken ve Geç Kuraklık İle Doğal Koşullar Uygulamalarının, Kuraklık Yönünden Öne Çıkan Bazı Ekmeklik Buğday Genotiplerinde Bitki Boyu, Başakta Tane Ağırlığı ve Protein Oranına Etkisinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 112 - 123, 17.12.2021

Telat Yıldırım , Enes Yakışır , Cevat Eser , Sait Çeri , Mehmet Şahin , Musa Türköz , Meltem Yaşar , Emel Ozer , İbrahim Kara , Şah İsmail Cerit

Öz

Konya, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yürütülen bu çalışmada, Tarla denemeleri ile kuraklık yönünden öne çıkan 25 Ekmeklik buğday genotipi (5 çeşit ve 20 hat) kullanılmıştır. Bu çalışma, son yıllarda başta yağış olmak üzere değişen iklim koşullarında erken ve geç kuraklık (Yağmur Korunağı altıda kontrollü) ve doğal koşullar uygulamalarının ekmeklik buğday genotiplerinde bitki boyu, başakta tane ağırlığı ve tane protein oranına etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür.
Kuraklık uygulamalarının ekmeklik buğday genotiplerinde bitki boyu, başakta tane ağırlığı ve tanede protein oranı üzerine etkileri önemli bulunmuştur. Erken kuraklık uygulamasındaki su stresi nedeniyle bitki boyunda önemli düşüşlere neden olmuştur. Genotiplerin ortalaması olarak, başakta tane ağırlığı Erken Kuraklıkta 1,44 g iken, Geç Kuraklık uygulamasından 1,34 g elde edilmiştir. Protein oranı bakımından ise en yüksek 16,92 % ile Geç Kuraklık uygulamasından elde edilmiştir. Genotipler tüm kuraklık uygulamalarında bitki boyu, başakta tane ağırlığı ve tanede protein oranı bakımından önemli farklılıklar göstermişlerdir. Genel değerlendirme sonucunda 10 nolu genotip tescile sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday,, kuraklık, bitki boyu, başakta tane ağırlığı, tane protein oranı

Destekleyen Kurum

TAGEM- Bahri Dağdaş Uluslararası Araştırma Enstütüsü

Kaynakça

• Anonim, (2017). Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 15 Eylül 2017).
• Abayomi, Y. A., Wright D. (1999). Effects of water stress on growth and yield of spring wheat (Triticum aestivum L.) cultivars. Trop. Agric., 76, 120-125, Anonymous, (2014). JMP11, JSL Syntax Reference. SAS Institute. ISBN:978-1-62959-560-3.
• Ayrancı, R., Aydoğan, S. (2011). Orta Anadolu’da farklı kuraklık tiplerinde ekmeklik buğday genotiplerinin verim, fizyolojik, morfolojik ve kalite özellikleri yönüyle tepkileri ile ıslahta kullanılabilecek uygun parametrelerin belirlenmesi. TUBITAK 1002 Projesi. (Proje No: 109O822).
• Baric, M., Keresa, S., Sarcevic, H., Jercic, I.H., Horvat, D., et al. (2005). Influence of drought during the grain filling period to the yield and quality of winter wheat (T. aestivum L.). 3th International Congress Flour-Bread,
• Blum, A., Golan, G., Mayer, J., Sinmena, B., Shpiler, L. Bura, J. (1989a). The drought response of landraces of wheat from the northern Negev Desert in Israel. Euphytica, 43, 87-96.
• Cline, W. R. (2007). Global warming and agriculture: impact estimates by country (Washinton: Center for Global Development and Peterson Institute for International Economics).
• Çekiç, C. (2007). Kurağa dayanıklı buğday (Triticum aestivum L.) ıslahında seleksiyon kriteri olabilecek fizyolojik parametrelerin araştırılması. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Day, A.D., Intalap, S. (1970). Some effects of soil moisture on the growth of wheat. Agron. J., 62, 27-29.
• Dencic, S., Kastori, R., Kobiljski, B., Duggan, B. (2000). Evaluation of grain yield and its components in wheat cultivars and landraces under near optimal and drought conditions. Euphytica, 113, 43-52.
• FAO, (2006). World agriculture: towards 2030/2050, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.
• Gupta, N.K., Gupta, S., Kumar, A. (2001). Effect of water stress on physiological attributes and their relationship with growth and yield of wheat cultivars at different stages. Crop Science, 41, 1390-1395.
• İyigün, C., Türkeş, M., Batmaz, İ., Yozgatlıgil, C., Gazi, V. P., Koç, E. K., Öztürk, M. Z. (2013). Clustering current climate regions of Turkey by using a multivariate statistical method. Theoretical and applied climatology. Su Yönetimi Genel Müdürlüğü. DOI 10.1007/s00704-012-0823-7 (Kuraklık Yönetimi, İklim Değişikliğine Uyum ve Taşkın Yönetim Planlarının Hazırlanması Hizmet İçi Eğitim Programı. 2-5 Aralık 2013, Afyonkarahisar).
• Jamal, M., Nazir, M.S., Shah, S.H., Ahmed, N. (1996). Verietal response of wheat to water stres at different growth stages. III. Effect on grain yield, straw yield, harvest index and protein content in grain. Rachis, 15(1/2), 38-45.
• Kalaycı, M., Aydın, M., Özbek, V., Çekiç, C., Ekiz, H., Yılmaz, A, Çakmak, İ., Keser, M., Altay, F., Kınacı, E. ve Dayıoğlu, R. (1998). Determination of drought resistant wheat genotypes and related morphological and physiological parameters under Central Anatolian conditions. TÜBİTAK Projesi Sonuç Raporu. 62 s.
• Kımurto, P.K., Kınyua, M.G., Njoroge, J.M. (2003). Response of bread wheat genotypes to drought simulation under a mobile rain shelter in Kenya. African Crop Science Journal, 11, 225-234.
• Kızılaslan, H. (2004). Dünya’da ve Türkiye’de buğday üretimi ve uygulanan politikaların karşılaştırılması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2), 23-38.
• Köken, E., Duygu, M.B., Kirmencioğlu, B., Aras, M. (2015). Essential tools to establish a comprehensive drought management plain: Konya closed basin as a case study. XVth World Water Congress, 25-29 May, Edinburg, Scotland.
• Munir, M., Chowdhry, M.A., Malik, T.A. (2007). Correlation studies among yield and its components in bread wheat under drought conditions. International J. of Agriculture & Biology, 9(2), 287-290.
• Noorka, I.R., Rehman, S., Haidry, J.R., Khaliq, I., Tabassum, S., Mueen-ud-dın, G. (2009). Effect of water stres on physıco-chemical properties of wheat (Triticum aestivum L.). Pak. J. Bot., 41(6), 2917-2924.
• Öztürk A. (1999). Kuraklığın kışlık buğdayın gelişmesi ve verimine etkisi. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 23, 531-540, TÜBITAK.
• Öztürk, A., Aydın, F. (2004). Effect of water stress at various growth stages on some quality characteristics of winter wheat. J. Agronomy & Crop Science, 190, 93-99.
• Resmi Gazete, (2008). Tarımsal Kuraklık Yönetiminin Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik. 2 Mart 2008 Pazar, Sayı: 26804.
• Richards, R. A. (1992). The effect of dwarfing genes in spring wheat in dry environments. I. Agronomic characteristics. Australian Journal of Agricultural Research, 43(3), 517 -527.
• Robertson, M. J., Giunta, M. J. (1994). Responses of spring wheat exposed to preanthesis water stress. Aust. J. Agric. Res. 45, 19-35,
• Soylu, S., Sade, B. (2012). İklim değişikliğinin tarımsal ürünlere etkisi üzerine bir araştırma projesi. Proje No; TR51/12/TD/01/020. Konya.
• Shamsi, K., Petrosyan, M., Noor-Mohammadi, G., Haghparast, R. (2010). Evaluation of grain yield and its components in three bread wheat cultivars under drought stres. J. of Animal & Plant Sci., 9(1), 1117-1121.
• Taner, S., Çeri, S., Kaya, Y., Akçura, M., Ayrancı, R., Özer, E. (2004). Bazı ekmeklik buğday (T. aestivum L.) genotiplerinin Orta Anadolu Bölgesi kuru koşullarında dane verimi stabilitesi, Bitkisel Araştırma Dergisi, 2, 21-46.
• Yağmur, M., Kaydan, D. (2008). Kışlık buğdayda tane verimi, verim ögeleri ve fenolojik dönemler arasındaki ilişkiler. HR. Ü. Z. F.Dergisi, 12(4), 9-18.
• Zadoks, J.C.,Chang, T.T, Konzak, C.F. (1974). A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research, 14: 415-421.