Kur korumalı mevduat sistemi ve vergilemenin amaçları üzerine bir değerlendirme

Yıl 2023, , 44 - 56, 25.03.2023

Ahmet Köstekçi , Filiz Özbay

https://doi.org/10.58308/bemarej.1240921

Cited By: 2

Öz

Ekonomik, sosyal ve mali alandaki amaçların gerçekleştirilmesi noktasında para ve maliye politikaları en temel politikalardır. Para ve maliye politikası stratejileri ve bu stratejiler ekseninde kullanılan araçlar, güçlü bir makroekonomik, sosyal ve mali yapıyı tesis etme sürecinde önemli rol oynamaktadır. Vergi, harcama, bütçe ve borçlanma gibi mali araçlara sahip olan ve siyasi iktidar tarafından belirlenen maliye politikası ile ekonomik istikrarın sağlanması, iktisadi büyüme ve kalkınmanın gerçekleştirilmesi ve gelir dağılımında adaletin tesis edilmesi amaçlanmaktadır. Politika faizleri, açık piyasa işlemleri ve diğer birtakım araçlara sahip olan para politikası ise finansal istikrar, potansiyel büyüme ve fiyat istikrarı gibi amaçlara odaklanmaktadır. Makroekonomik amaçların gerçekleştirilmesi için tam bir eşgüdüm ve tutarlılık içerisinde yürütülmesi gereken bu politikalar, politika yapıcı ve uygulayıcılarının kararları ekseninde de şekillenmektedir. Bu anlamda iktisadi rasyonaliteden uzaklaşıldıkça bu politikalar çatışabildikleri gibi birbirlerinin etkinliğini de önemli ölçüde zayıflatmaktadır. Tüm ülkeler için önem arz eden bu durum, Covid-19 ve sonraki süreçte yeni ekonomi modeli kapmasında politika değişikliğine giden Türkiye için ön plana çıkan önemli bir tartışma konusu olmuştur. Bu çalışmada da söz konusu politika değişiklikleri sonucunda Türkiye’de yaşanan kur şoku nedeniyle bir çözüm olarak hayata geçirilen “Kur Korumalı Mevduat Sistemi” ile vergilemenin amaçları üzerine bir değerlendirme yapılması amaçlanmış ve bu amaç kapsamında döviz kurunu baskılamak için oluşturulan sistemin, vergilemenin amaçları bağlamında etkileri tartışılmıştır. Çalışmada ulaşılan genel görüş, kur korumalı mevduat uygulamasının vergilemenin amaçları ile çeliştiği yönündedir.

Anahtar Kelimeler

Kur Korumalı Mevduat Sistemi, Vergilemenin Amaçları, Türkiye, Para ve Maliye Politikası

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

An evaluation on the currency protected deposit system and the purposes of taxation

Öz

With regard to achieving economic, social, and financial goals, monetary and fiscal policies are the most fundamental policies. Monetary and fiscal policy strategies and the instruments utilized in their axis play an important role in the process of establishing a robust macroeconomic, social and fiscal structure. The fiscal policy which includes financial instruments such as taxes, expenditure, budget, and borrowing and which is determined by the political power, aims to ensure economic stability, achieve economic growth and development and establish justice in income distribution. As for monetary policy, which includes policy rates, open market operations, and several other instruments, it focuses on objectives such as financial stability, potential growth, and price stability. These policies which must be carried out in full coordination and consistency to achieve macroeconomic objectives are also shaped by the decisions of policymakers and implementers. In this sense, as we move away from economic rationality, these policies may not only conflict but also significantly undermine each other's effectiveness. This situation, which is important for all countries, has been a hot topic of discussion for Turkey which has altered its policies in the context of Covid-19 and the new economic model in the following period. This study aims to assess the purposes of taxation with the "Currency Protected Deposit System", which was put in place as a remedy for the exchange rate shock experienced in Turkey as a result of these policy changes, and within the scope of this purpose, the effects of the system created to suppress the exchange rate are discussed in the context of the purposes of taxation. The overall conclusion of the study is that the practice of currency protected deposits contradicts the purposes of taxation.

Anahtar Kelimeler

Currency Protected Deposiy System, Purposes of Taxation, Turkey, Monetary and Fiscal Policy

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Akbulak, Y. (2021). Dövize çevrilebilir mevduat hesaplarına dair mevzuat sürecine kısa bir bakış. https://legal.com.tr/blog/genel/dovize-cevrilebilir-mevduat-hesaplarina-dair-mevzuat-surecine-kisa-bir-bakis/.
• Akdoğan, A. (2017). Kamu maliyesi. Gazi Kitabevi.
• Altay, A. (2017). Kamu maliyesi teorisi, gelişimi, kapsamı. Seçkin Kitabevi.
• Boden, R. (2005). Taxation: An interdisciplinary approach to research. Margaret Lamb, Andrew, Lymer, Judith Freedman, Simon James (Ed.). Taxation research as social policy research (105-121). Oxford University Press, New York.
• Bozdoğan, M., & Erul, R. (2022). Yatırım amaçlı altın talebi ve kur korumalı mevduat sistemi çerçevesinde altın hesaplarından Türk lirası hesaplara dönüşüme sağlanan vergisel destekler. Vergi Dünyası Dergisi, 1(490), 20-37.
• Burgess, R., & Stern, N. (1993). Taxation and development. Journal of Economic Literature, 31(2), 762-830.
• Cansen, E. (2006). Faiz, enflasyon ilişkisi. https://www.hurriyet.com.tr/faiz-enflasyon-iliskisi-4794866.
• CFA Institute, (2022). Monetary and fiscal policies. https://www.cfainstitute.org/en/.
• Deliktaş, E. (2022). Kur korumalı vadeli mevduat/katılma hesaplarından elde edilecek kazançların vergilendirilmesi üzerine. https://vergialgi.com/.
• Demir, M. (2009). Türkiye’de kamu borçlarının gelişimi ve sürdürülebilirliği. Çizgi Kitabevi.
• Demircan, E. S. (2003). Vergilendirmenin ekonomik büyüme ve kalkınmaya etkisi̇. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21, 97-116.
• Eğilmez, M. (2012). Para politikası niçin maliye politikasına tercih ediliyor?, https://www.mahfiegilmez.com/.
• Eğilmez, M. (2014). Enflasyon ile faiz ilişkisi. https://www.mahfiegilmez.com/.
• Eğilmez, M. (2022a). Kur korumalı mevduat üzerine tartışmalar, kendime yazılar. https: // www.mahfiegilmez.com/2022/08/kur-korumal-mevduat-uzerine-tartsmalar.html.
• Eğilmez, M. (2022b). Yüksek kur ve yüksek enflasyonun nedenleri. https://www.mahfiegilmez.com/.
• Ejder, H. L., & Çaşkurlu, E. (2022). Vergilemede fonksiyon (amaç) analizi: Türkiye için 1975-2017 dönem değerlendirmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 123-140.
• Ertek, T. (2015). Temel ekonomi. Beta Yayınları.
• Foreks. (2022). KKM'ye Kasım'da bütçeden aktarım olmadı, 9 aylık maliyeti 91,6 milyar TL'de kaldı. https://foreks.com/.
• Friedman, M. (2013). The case for a negative income tax: A view from the right. Karl Widerquist, José A. Noguera, Yannick Vanderborght, & Jurgen De Wispelaere (Ed.). Basic Income An Anthology Of Contemporary Research (11-16). Blackwell Publishing.
• Gökçay, Ş. E. (2017). Türk vergi sisteminde vergi ödeme gücüne ulaşma teknikleri. Hayat Ekonomisi Dergisi, 4, 113-133.
• Göker, C. (2011). Yönlendirici vergilendirme. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 17(3-4), 11-30.
• Görmüş, Ş. (2022). Kur korumalı TL vadeli mevduat sistemi nedir?, https://haber.sakarya.edu.tr/uzmanina-sorduk-kur-korumali-tl-vadeli-mevduat-sistemi-nedir-h102191.html.
• Gülerci, A. F. (2022). Kur ve fiyat farkı korumalı banka hesapları ile fiziki altınların kaydileştirilmesine ilişkin düzenlemelerin hukuki açıdan değerlendirilmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 603-628.
• Hyman, D. N. (2011). Public finance: A contemporary application of theory to policy. Cengage Learning.
• Karaca, C. (2021). Kamu maliyesi. Ekin Yayınevi.
• Kılıç, Ö. (2018). Türkiye'de vergi adaleti. Akademik Bakış Dergisi, 66, 396-411.
• Kirmanoğlu, H. (2012). Kamu ekonomisi analizi. Beta Yayıncılık.
• Köstekçi, A., & Yıldız, F. (2019), Kamu borç yönetimi: Türkiye ve OECD ülke uygulamaları. Ekin Yayınevi.
• MoffitT, R. A. (2003). The negative ıncome tax and the evolution of U. S. welfare policy. Journal of Economic Perspectives, 17(3), 119-140. doi: 10.1257/089533003769204380
• Musgrave, R. A., & Musgrave, P. B. (1989). Public finance in theory and practice. Front Cover.
• Nadaroğlu, H. (1996). Kamu maliyesi teorisi. Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Öncel, M., Çağan, N., & Kumrulu, A. (1985). Vergi hukuku. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Paksoy, S., & Bakan, S. (2010). Türkiye'de uygulanan vergi politikaları ve ekonomik büyüme üzerine etkileri:(1980 sonrası). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 150-170.
• Pınar, A. (2012). Maliye politikası teori ve uygulama. Turhan Kitabevi.
• Sağbaş, İ. (2010). Vergi teorisi. Ece Matbaası.
• Sandalcı, İ., & Sandalcı, U. (2017). Ekstra fiskal amaçlar kapsamında vergi politikası rasyonalitesi. Fazlı Yıldız, & Güner Tuncer (Ed.). Güncel Gelişmeler Perspektifinden Kamu Maliyesinde Seçme Konular (223-252). Savaş Yayınevi.
• Saraçoğlu, F. (2016). Ücretlerin vergilendirilmesinde ayırma ilkesi uygulamasının değerlendirilmesi. İş ve Hayat Dergisi, 2(3), 41-55.
• Singh, D. (2014). Public finance. Laxmi Publications.
• Şen, H., & Sağbaş, İ. (2018). Vergi teorisi ve politikası. Barış Arıkan Yayınları.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022). https://www.hmb.gov.tr/duyuru/ekonominin-carklari-turk-lirasi-enstrumanlarla-donuyor.
• Togo, E. (2007). Coordinating public dept management with fiscal and monetary policies: An analytical framework. World Bank Policy Research Paper.
• Tuncer, S. (1972). Kamu maliyesi. Eskişehir İTİA Yayınları.
• Yayman, D. (2022). Kur korumalı mevduat hesabına tanınan vergi ayrıcalıklarının bütçeye etkileri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(2), 526-535. doi: 10.35379/cusosbil.1123959
• Yılmaz, B. E. (2022). TÜFE’ye geçişkenlik sonucunda sonbahar aylarında enflasyondaki tırmanış devam edecek. https://www.paraanaliz.com/.
• 7352 Sayılı Kanun (Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun) Sayı: 2022/3
• 2021/14 Sayılı Tebliğ (Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ) Sayı: 2021/14.