The Effect of Media on the Awareness of Secondary School Students on the Art of Paper Marbling Which is One of the Intangible Cultural Heritage Elements

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 54 - 64, 07.09.2022

Necati Özcan Ece Defne Uzak Aslı Subaşıoğlu Mustafa Agah Tekindal

https://doi.org/10.37215/bilar.1039421

Öz

Culture is the set of values that human societies have decided by controlling their correctness or
falsity for a long time in the world they live in, accepted with a common consciousness and transferred
from generation to generation by adopting them. The UNESCO Convention for the Protection of
Intangible Cultural Heritage, which was prepared to protect the intangible cultural heritage elements
that form an important part of the cultural memory and to which the Republic of Turkey became
a party in 2006, is based on the principle of preserving the ICH elements by keeping them alive.
The art of marbling, which was registered as The Turkish Paper Decoration Art on the UNESCO
Intangible Cultural Heritage of Humanity Representative List in 2014, is one of the living cultural
heritage elements of Turks from ancient times to the present. In this research, the assumption that
the media has an effect on keeping the art of marbling alive by transferring it as a cultural heritage
has been checked on the sample determined at the secondary school level. The aim of the study is
to determine the effect of the media on the awareness of the art of marbling in secondary school
students. In this research, first of all, the sources, which were gathered through a detailed literature
review, were analyzed by document analysis, which is a qualitative method. In the study, in which the
quantitative research method was also benefited, a questionnaire consisting of fifteen questions was
used as a data collection tool. The data were analyzed using Excel, Google Form, Jamovi programs
and applications, “rating”, “percentage”, “arithmetic mean”, “descriptive analysis” techniques and
were analyzed comparatively according to students’ grade levels and gender ratios. At the end of the
research, it has been determined that the media -especially video sharing platforms and social mediahas an important place in terms of cultural transfer, although schools maintain their importance in
the protection and transfer of intangible cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

ICH, Art of Paper Marbling, Intangible Cultural Heritage, Media

Somut Olmayan Kültürel Miras Unsurlarından Ebru Sanatının Ortaokul Öğrencilerindeki Farkındalık Durumunda Medyanın Etkisi

Öz

Kültür, insan topluluklarının yaşadıkları dünyada uzun zaman diliminde doğruluğunu veya
yanlışlığını denetleyerek karar verdikleri, ortak bilinçle kabullendikleri ve benimseyerek nesilden
nesle aktardıkları değerler bütünüdür. Kültürel belleğin önemli bir bölümünü oluşturan somut
olmayan kültürel miras unsurlarını koruma amacıyla hazırlanan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 2006’da
taraf olduğu UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, SOKÜM unsurlarını
yaşatarak koruma prensibine dayanmaktadır. 2014’te UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel
Mirası Temsili Listesi’ne Türk kâğıt süsleme sanatı olarak kaydedilmiş olan ebru sanatı, kadim
zamanlardan bugüne Türklerin yaşayan kültürel miras unsurlarından biridir. Bu araştırmada ebru
sanatının kültürel miras olarak aktarılarak yaşatılmasında medyanın etkisi olduğu varsayımı, ortaokul
düzeyinde belirlenen örneklem üzerinde denetlenmiştir. Çalışmanın amacı, ebru sanatının ortaokul
öğrencilerindeki farkındalık durumunda medyanın etkisini tespit etmektir. Araştırmada öncelikle
detaylı bir literatür taraması yapılarak elde edilen kaynaklar nitel bir yöntem olan doküman analizi
ile incelenmiştir. Nicel araştırma yönteminden de yararlanılan çalışmada veri toplama aracı olarak
on beş sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Veriler; Excel, Google Form, Jamovi program
ve uygulamalarıyla “oranlama”, “yüzde”, “aritmetik ortalama”, “betimsel analiz” teknikleriyle
incelenmiş; öğrencilerin sınıf düzeyleri, cinsiyet oranlarına göre karşılaştırmalı olarak analiz
edilmiştir. Araştırma sonunda somut olmayan kültürel mirasın korunması ve aktarılmasında okullar
önemini muhafaza etmekle birlikte medyanın -özellikle video paylaşım platformları ve sosyal medyakültür aktarımı açısından önemli yer edindiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

SOKÜM, Ebru Sanatı, Somut Olmayan Kültürel Miras, Medya

Kaynakça

• Aral, A. E. (2020). “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Eğitimi ve Kültürel Aktarımı: Türkiye Örneği”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara-Türkiye, 104.
• Barlas, N. (2021). “Siyasal İletişimde Dijitalleşme: 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Twitter Analizi”. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5 (3): 269-285.
• Bulur, N. (2021). “Covıd-19 Sürecinde Sosyal Medya Uygulamaları ve Karşı Gözetim Stratejileri: Nitel Bir Araştırma”. İletişim Çalışmaları Dergisi, 7 (3): 487-501.
• Ekici, M. (2008). “Geleneksel Kültürü Güncellemek Üzerine Bir Değerlendirme”. Millî Folklor (80): 33-38.
• Erdinç, Ü. (2011). “Ebru Sanatında Necmettin Okyay’ın Mehmet Hatip Efendi’den Öykünme İzleri”. Türk Sanatları Araştırmaları Dergisi, 1(1): 53-65.
• Gündüz Alptürker, İ., Gök, T., Alptürker, H. (2021). “Somut Olmayan Kültürel Miras Farkındalığının Bilinirlik ve Deneyimleme Açısından Değerlendirilmesi”. Millî Folklor (17): 16-31.
• Gündüz Alptürker, İ., Gök, T., Gürçayır, S. (2011). “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Üzerine Eleştirel Bir Okuma”. Millî Folklor 23 (92): 5-12.
• Muşkara, Ü. (2018).“Yeni Medyanın Kültürel Miras Konulu Uygulamaları”. Erdem, (73): 89-110.
• Oğuz, Ö. (2009a). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?: Geleneksel Yayınları. Ankara-Türkiye.
• Oğuz, Ö. (2009b). “Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği”. Millî Folklor, (82): 6-13.
• Oğuz, Ö. (2013). “Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras”. Millî Folklor, (100): 5-13.
• Ölçer Özünel, E. (2019).“Geleneğin Geleceği: Somut Olmayan Kültürel Miras Unsuru Olarak Âşıklık”. AH BV Edebiyat Fakültesi Dergisi, (1): 39-45.
• Pelit, E., Türkoğlu, T. (2019). “Somut Olmayan Kültürel Miras Değerlerinin Turizme Yansımaları Ebru Sanatı Üzerine Bir İnceleme”. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 101-118.
• Rza yeva, S. (2018). “Küreselleşme Kapsamında İletişim Teknolojileri ve Somut Olmayan Kültürel Miras İlişkisi”. Asya Studies-Academic Social Studies/Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(5): 45-55 Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/asya/issue/39487/416771 Son Erişim Tarihi: 19.06.2022.
• T.C . Kültür Bakanlığı. Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı. Erişim adresi: https://aregem.ktb.gov.tr/TR-202375/ ebru--turk-kagit-susleme-sanati.html Son erişim tarihi: 8.9.2021.
• T.C . Kültür ve Turizm Bakanlığı.(2014). UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Mirası Temsilî Listesi. Erişim adresi: https://bit.ly/3zJcAwa Son erişim tarihi: 28.9.2021.
• TD K. (2011). Güncel Türkçe Sözlük.Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/. Son erişim tarihi: 5.9.2021.
• Tüzel, B. (2020). “Covid-19 Salgını Sürecinde El Sanatları Geleneğı̇ Deneyimleri”. Millî Folklor, 16: 87-100. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/millifolklor/issue/56908/772585 Son Erişim Tarihi: 19.06.2022.
• Tüzel, B. (2022). “Ebru Sanatı Geleneğine İlişkin Netnografik Bir Analiz: YouTube’da Koruma ve Aktarım”. Millî Folklor, (133): 207-221. Erişim adresi: https://www.millifolklor.com/ Son Erişim Tarihi: 19.06.2022.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. (ty.). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. Erişim adresi: https://www.unesco.org.tr/Pages/158/177/S%C3%B6zle%C5%9Fmeler Son erişim tarihi: 19.06.2022.