5. Sınıf Matematik Öğretmenlerinin Programa Bağlılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 131 - 144, 19.12.2025

Kübra Yavaş , Senar Alkın-Şahin

https://doi.org/10.71272/debder.1819769

Öz

Öğretim programları, bireylerin toplumsal ve bilişsel gelişimini yönlendiren en temel politika araçlarından biridir. Günümüzün dijitalleşme ve 21. yüzyıl becerileri odaklı dönüşüm süreci, öğretim programlarının güncellenmesini zorunlu kılmıştır. Bu doğrultuda, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli”, eğitim sistemine bütüncül bir yaklaşım getirmeyi hedeflemektedir. Ancak, yeni programların başarısı yalnızca kuramsal içeriğine değil, aynı zamanda uygulayıcıların –özellikle öğretmenlerin– bu programlara ne ölçüde bağlı kaldığına da bağlıdır. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin 5. sınıf matematik öğretim programına yönelik bağlılıklarının çeşitli bireysel ve bağlamsal değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir.
Araştırma, tarama modeli ile yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma evrenini, 2024–2025 eğitim-öğretim yılında Kütahya ilinde görev yapan 180 matematik öğretmeni oluşturmuş, kayıp ve uç değerlerin ayıklanması sonucunda analizler 162 öğretmenin yanıtları ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, Burul (2018) tarafından geliştirilen “Öğretim Programına Bağlılık Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Veriler, betimsel istatistikler, bağımsız örneklemler için t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile incelenmiştir.
Öğretmenlerin programa bağlılık düzeyleri orta düzeyde bulunmuştur. Araştırmada programa bağlılık düzeyinin cinsiyet, öğrenim durumu, mesleki kıdem, ulusal veya uluslararası projelerde görev alma, sınıf mevcudu ve okulun sosyo-ekonomik düzeyi değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermediği saptanmıştır. Araştırmada sonuçlara bağlı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Programa Bağlılık , Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli , Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı , Öğretmen Algısı , Programın Uygulanması

Etik Beyan

Bu araştırma, bilimsel etik kurallarına uygun olarak yürütülmüştür.

Destekleyen Kurum

Bu araştırma için herhangi bir kurumdan finansal destek alınmamıştır.

AN INVESTIGATION OF FIFTH-GRADE MATHEMATICS TEACHERS’ CURRICULUM FIDELITY IN RELATION TO VARIOUS VARIABLES

Öz

Curricula are fundamental policy tools that guide the social and cognitive development of individuals. The ongoing transformation focused on digitalization and 21st-century skills has made curriculum renewal a necessity. In this context, the “Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli” developed by the Ministry of National Education aims to introduce a holistic approach to the education system. However, the success of such reforms depends not only on their theoretical design but also on teachers’ commitment to implementing them effectively.The present study aimed to examine teachers’ commitment to the 5th-grade mathematics curriculum in relation to various variables.
The study was conducted using a survey model. The target population consisted of 180 mathematics teachers working in Kütahya during the 2024–2025 academic year. After removing missing and extreme values, analyses were carried out with data from 162 teachers. Data were collected using the Curriculum Fidelity Scale developed by Burul (2018). Descriptive statistics, independent samples t-tests, and one-way ANOVA were used in data analysis.
Findings revealed that teachers’ commitment to the curriculum was moderate. No statistically significant differences were found across gender, education level, experience, participation in projects, class size, or school socioeconomic level. Several recommendations were made based on the results.

Anahtar Kelimeler

Curriculum Fidelity , The Century of Türkiye Education Model , Middle School Mathematics Curriculum , Teacher Perception , Program Implementation

Etik Beyan

This study was conducted in accordance with research and publication ethics.

Destekleyen Kurum

This research received no specific grant from any funding agency.

Kaynakça

• Altun, M. (2000). Eğitim fakülteleri ve ilköğretim öğretmenleri için matematik öğretimi (8. bs). Alfa Yayıncılık.
• Ananiadou, K., & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries (OECD Education Working Papers, No. 41). OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/218525261154
• Arslan, A., Ercan, O., & Tekbıyık, A. (2014). Fizik dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 44(201), 215–235.
• Arslan Çelik, F. M. (2020). Ortaokul düzeyi İngilizce öğretmenlerinin öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Aslan, M., & Çıkar, İ. (2017). 4. sınıf matematik öğretim programının Tyler’ın hedefe dayalı program değerlendirme modeline göre değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 172–196.
• Aslan, M., & Erden, R. Z. (2020). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 175–199. https://doi.org/10.33711/yyuefd.691525
• Aşçı, M., & Yıldırım, R. (2020). Öğretmen failliği ile öğretim programına bağlılık arasındaki ilişki: Yunus Emre ilçesi örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(Eğitim ve Toplum Özel Sayısı), 6126–6149. https://doi. org/10.26466/opus.806477
• Baykul, Y. (2003). İlköğretimde matematik öğretimi: 1–5. sınıflar için (7. bs). Pegem Yayıncılık.
• Biçer, F., & Ada, T. (2020). Matematik dersi öğretim programı üzerine meslek lisesi matematik öğretmenlerinin görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 543–582. https://doi.org/10.18039/ajesi.682059
• Bilen, N., & Çiltaş, A. (2015). Ortaokul matematik dersi beşinci sınıf öğretim programı’nın öğretmen görüşlerine göre matematiksel model ve modelleme açısından incelenmesi. E-Kafkas Journal of Educational Research, 2(2), 40–54.
• Burul, C. (2018). Öğretmenlerin eğitim programı tasarım yaklaşımı tercihlerinin öğretim programına bağlılıklarıyla olan ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Bümen, N. T., Çakar, E., & Yıldız, D. G. (2014). Curriculum fidelity and factors affecting fidelity in the Turkish context. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(1), 203-228. https://doi.org/10.12738/estp.2014.1.2020
• Çiftçi, Z. B., Akgün, L., & Deniz, D. (2013). Dokuzuncu sınıf matematik öğretim programı ile ilgili uygulamada karşılaşılan sorunlara yönelik öğretmen görüşleri ve çözüm önerileri. Anadolu Journal of Educational Sciences International,3(1), 1–21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ajesi/issue/18743
• Çiftci, O., & Tatar, E. (2015). Güncellenen ortaöğretim matematik öğretim programı hakkında öğretmen görüşleri. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 6(2), 285–298. https://doi.org/10.16949/turcomat.15375
• Çolak, İ., Yorulmaz, Y. İ., & Altınkurt, Y. (2017). Öğretmen özyeterlik inancı ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 20–32. https://doi.org/10.21666/muefd.319209
• Dane, A. V., & Schneider, B. H. (1998). Program integrity in primary and early secondary prevention: Are implementation effects out of control? Clinical Psychology Review, 18(1), 23–45. https://doi.org/10.1016/s0272-7358(97)00043-3
• Davis, D. L. (2014). Fidelity of implementation, teacher perspectives and child outcomes of a literacy intervention in a Head Start program: A mixed methods study [Yayımlanmamış doktora tezi]. University of Nebraska.
• Deniz, S., & Çaylı, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme ortamlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(2), 97–116.
• Desimone, L. M. (2009). Improving impact studies of teachers’ professional development: Toward better conceptualizations and measures. Educational Researcher, 38(3), 181–199. https://doi.org/10.3102/0013189X08331140
• Dhillon, S., Darrow, C., & Meyers, C. V. (2015). Introduction to implementation fidelity. İçinde C. V. Meyers & C. Brandt (Eds.), Implementation fidelity in education research: Designer and evaluator considerations (ss. 1–10). Routledge.
• Dikbayır, A., & Bümen, N. T. (2016). Dokuzuncu sınıf matematik dersi öğretim programına bağlılığın incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 6(11), 17–38.
• Doğuş, F. (2024). Kırsalda ve kent merkezinde görev yapan ortaokul öğretmenlerinin öğretim programına bağlılıkları: Bir durum çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ordu Üniversitesi.
• Doğuş, F., & Tabak, S. (2023). Investigation of the factors affecting the curriculum fidelity of teachers working at different types of schools. Pedagogical Perspective, 2(2), 136–157.
• Dusenbury, L., Brannigan, R., Falco, M., & Hansen, W. B. (2003). A review of research on fidelity of implementation: Implications for drug abuse prevention in school settings. Health Education Research, 18(2), 237–256. https://doi. org/10.1093/her/18.2.237
• Durukan, E. (2013). Öğretmen görüşleri açısından Türkçe dersi öğretim programı kazanımları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi,5(8).
• Epçaçan, C., & Erzen, M. (2008). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 182–202.
• Fullan, M. (2007). The new meaning of educational change. Teachers College Press.
• Gelmez-Burakgazi, S. (2019). Programa bağlılık: Kara kutuyu aralamak. Başkent University Journal of Education, 6(2), 236–249.
• George, D., & Mallery, P. (2001). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference 10.0 update (3. bs). Allyn &Bacon.
• Guskey, T. R. (2002). Professional development and teacher change. Teachers and Teaching, 8(3), 381–391. https://doi.org/10.1080/135406002100000512
• Gürbüz, Ç. (2020). Müzik öğretmenlerinin müzik dersi öğretim programına bağlılık düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Gürbüz, Ş. (2021). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlık düzeyleri ve öğretim programına bağlılık durumları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• İnan, C., & Özgen, K. (2008). Matematik öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sürecinde öğrencilere düşünme becerilerini kazandırmadaki yeterliliklerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,7(25), 39–54.
• Kabaoğlu, K. (2015). Predictors of the level of curriculum implementation in elementary mathematics education: Beliefs about mathematics and teacher self-efficacy beliefs [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Karakuyu, A., & Oğuz, A. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öğretim programlarına bağlılıkları. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(16), 85–103. https://doi.org/10.29129/inujgse.915003
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kırabalı, T. (2024). Öğretmenlerin bireysel yenilikçilik düzeylerinin ve öğretim programına bağlılıklarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Kurşunlu, E. (2014). Okulöncesi eğitim programının düşünme becerileri öğretimi açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• LaChausse, R. G., Clark, K. R., & Chapple, S. (2014). Beyond teacher training: The critical role of professional development in maintaining curriculum fidelity. Journal of Adolescent Health, 54(3), S53–S58. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2013.12.029
• Little, M. A., Sussman, S., Sun, P., & Rohrbach, L. A. (2013). The effects of implementation fidelity in the Towards No Drug Abuse dissemination trial. Health Education, 113(4), 281–296. https://doi.org/10.1108/09654281311329231
• Marsh, C. J., & Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues (4. bs). Merrill Prentice Hall.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1–8. sınıflar). http://mufredat.meb.gov. tr/Dosyalar/201813017165445 MATEMAT%C4%B0K%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20 2018v.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2023, Kasım 2). Milli Eğitim Bakanlığı öğretim programı değişikliği. https://www.meb.gov.tr/yeni- mufredat-gelecek-yildan-itibaren-kademeli-olarak-uygulanmaya-baslanacak/haber/31433/tr
• Ocak, G. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Opfer, V. D., & Pedder, D. (2011). Conceptualizing teacher professional learning. Review of Educational Research, 81(3), 376–407. https://doi.org/10.3102/0034654311413609
• Orbeyi, S., & Güven, B. (2013). Yeni ilköğretim matematik dersi öğretim programı’nın değerlendirme öğesine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4(1), 133–147.
• Özçelik, D. A. (1992). Eğitim programları ve öğretim. ÖSYM Yayınları.
• Öztürk-Akar, E. (2005). Lise biyoloji dersi öğretim programının uygulanmasında okul düzeyinde görülen farklılıklar. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 51–67.
• Pence, K. L., Justice, L. M., & Wiggins, A. K. (2008). Preschool teachers’ fidelity in implementing a comprehensive language-rich curriculum. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 39(3), 329–341. https://doi. org/10.1044/0161-1461(2008/031)
• Posner, G. J. (2004). Analyzing the curriculum (3. bs). McGraw-Hill.
• Razali, N. M., & Wah, Y. B. (2011). Power comparisons of Shapiro-Wilk, Kolmogorov-Smirnov, Lilliefors and Anderson-Darling tests. Journal of Statistical Modeling and Analytics, 2(1), 21–33.
• Ringwalt, C. L., Ennett, S., Johnson, R., Rohrbach, L. A., Simons-Rudolph, A., Vincus, A., & Thorne, J. (2003). Factors associated with fidelity to substance use prevention curriculum guides in the nation’s middle schools. Health Education & Behavior, 30(3), 375–391. https://doi.org/10.1177/1090198103030003010
• Sakallıoğlu, G. (2023). Öğretmenlerin öğretim programına bağlılık düzeylerinin ve bağlılıklarını etkileyen etkenlerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Süer, S., & Kınay, İ. (2022). Investigation of primary teachers’ curriculum fidelity. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 12(1), 191–214. https://doi.org/10.31704/ijocis.2022.009
• Tekalmaz, G. (2019). Revize edilen ortaöğretim matematik öğretim programı hakkında öğretmen görüşleri. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(1), 35–47. https://doi.org/10.33400/kuje.548562
• Uludağ Çınar, E. (2023). Ortaokul öğretmenlerinin öğretim programına bağlılıklarını yordayan değişkenlerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Ünüvar, S. H. (2023). The importance of educational management in acquiring 21st century skills. The Journal of Academic Social Resources, 8(47), 2269–2277. https://doi.org/10.29228/ASRJOURNAL.67977
• Yalçınkaya, Y. (2018). Yenilenen 9. sınıf matematik dersi öğretim programı hakkında öğretmen görüşleri. Journal of Education, Theory and Practical Research, 4(3), 100–110.
• Zengin, M. (2010). Yeni ilköğretim DKAB öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(22), 121–160. https://doi.org/10.17335/suifd.00182
• Zöğ, H. (2022). Öğretmenlerin öğretim programına bağlılıkları, eğitim felsefelerine yönelik eğilimleri ve öğretme öğrenme süreci yeterlilik algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.