Üniversite Öğrencilerinde Kişiler Arası Duygu Düzenlemenin Yordayıcıları Olarak Öz Denetim ve Temel Psikolojik İhtiyaç Doyumu

Yıl 2021, Sayı: 51, 327 - 344, 30.06.2021

Samiye Ogan Fatma Selda Öz Soysal

https://doi.org/10.53444/deubefd.871905

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı; üniversite öğrencilerinin öz denetim ve temel psikolojik ihtiyaç doyum düzeylerinin, kişiler arası duygu düzenlemelerini yordama gücünü belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi’nin farklı bölümlerinde öğrenimlerine devam eden 246’sı kadın (%60,2) ve 162’si (%39,8) erkek olmak üzere toplam 408 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Katılımcıların yaşları 18-26 yaş ( = 21.13) arasında değişiklik göstermektedir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişilerarası Duygu Düzenleme Ölçeği, Öz Denetim Ölçeği, İhtiyaç Doyumu Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde, aşamalı regresyon (stepwise) analiz yöntemi kullanılmıştır. Aşamalı regresyon analizi sonucunda elde edilen bulgular, öz denetimin ve temel psikolojik ihtiyaç doyumunun kişiler arası duygu düzenlemeye ilişkin varyansın %42.9’unu açıkladığını ortaya koymaktadır. Analiz sonuçları incelendiğinde, kişilerarası duygu düzenleme değişkeninin en güçlü yordayıcısının İhtiyaç Doyumu Ölçeği’nin alt boyutu olan ilişkili olma değişkeni olduğu, bu değişkenini sırasıyla öz denetim, yeterlik ve özerklik değişkenlerinin izlediği gözlemlenmektedir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular ilgili alan yazında tartışılmış, araştırmaya ve uygulamaya yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kişiler arası duygu düzenleme, öz denetim, temel psikolojik ihtiyaç doyumu, üniversite öğrencileri

Kaynakça

• Akbağ, M. ve Ümmet, D. (2017). Predictive role of grit and basic psychological needs satisfaction on subjetive well-being for young adults. Journal of Education and Practice, 8(26), 127-135.
• Akkuş Çutuk, Z. (2020). Üniversite öğrencilerinde özdenetim ile internet bağımlılığı ilişkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 854-863.
• Altın, M. (2017). Amatör düzeyde futbol oynayan sporcuların bilişsel duygu düzenleme ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Andersen, S. (2000). Fundamental human needs: making social cognition relevant. Psychological Inquiry, 11(4), 269-276.
• Anniko, M. K., Boersma, K. ve Tillfors, M. (2018). Investigating the mediating role of cognitive emotion regulation in the development of adolescent emotional problems. Nordic Psychology, 70(1), 3-16.
• Ayseli, C. (2019). Temel psikolojik ihtiyaçlar ve kendini bağışlama: duygu düzenleme güçlüğü, suçluluk ve utanç duygularının aracılık rollerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Bacanlı, H. ve Cihangir-Çankaya, Z. (2003). İhtiyaç Doyumu Ölçeği Uyarlama Çalışması. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri. Malatya, İnönü Üniversitesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Baumeister, R. F. (2002). Yielding to temptation: Self-control failure, impulsive purchasing, and consumer behaviour. Journal of Consumer Research, 28(4), 670-676.
• Baumeister, R. F. ve Alquist, J. L. (2009). Is there a downside to good self-control?. Self and Identity, 8(2-3), 115-130.
• Bosse, T. Pontier, M. ve Treur, J. (2010). A compuational model based on gross' emotion regulation theory. Cognitive Systems Research, 11(3), 211–230.
• Chacón-Cuberos, R., Olmedo-Moreno, E. M., Lara-Sánchez, A. J., Zurita-Ortega, F. ve Castro-Sánchez, M. (2019). Basic psychological needs, emotional regulation and academic stress in university students: a structural model according to branch of knowledge. Studies in Higher Education, 1–15. doi:10.1080/03075079.2019.1686610
• Chen, B., Vansteenkiste, M., Beyers, W., Boone, L., Deci, E. L., Van der Kaap Deeder, J., ve diğerleri. (2015). Basic psychological need satisfaction, need frustration, and need strength across four cultures. Motivation and Emotion, 39(2), 216–236.
• Chew, B. H., Zain, A. M. ve Hassan, F. (2015). The relationship between the social management of emotional ıntelligence and academic performance among medical students. Psychology, Health & Medicine 20(2), 198–204. doi:10.1080/ 13548506.2014.913797
• Chirkov, V. I., Ryan, R. M., Kim, Y. ve Kaplan, U. (2003). Differentiating autonomy from individualism and independence: A self-determination theory perspective on internalization of cultural orientations and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(1), 97-110.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009a). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz-belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 23-31.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009b). Öğretmen adaylarında temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve iyi olma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 691-711.
• Coan, J. (2011). The social regulation of emotion. Decety, J. ve Cacioppo, J. T. (Ed). Handbook of social neuroscience içinde (s. 614–623). New York: Oxford University Press.
• Çelikkaleli, Ö. ve Gündoğdu, M. (2005). Eğitim fakültesi öğrencilerinin psikolojik ihtiyaçları. Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 43-53.
• Çivitçi, A. (2012). Üniversite öğrencilerinde genel yaşam doyumu ve psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkiler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 21(2), 321-336.
• Debrot, A., Schoebi, D., Perrez, M. ve Horn, A. B. (2013). Touch as an interpersonal emotion regulation process in couples’ daily lives: The mediating role of psychological intimacy. Personality and Social Psychology Bulletin, 39(10), 1373–1385. doi:10.1177/0146167213497592
• Deci, E. ve Ryan, R. (1985a). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
• Deci E., Ryan, R. (1985b). The general causality orientations scale: self determination in personality. Journal Of Research In Personality, 19(2), 109-134.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self: Integration in personality. Dienstbier, R. (Ed.). Nebraska symposium on motivation: Perspectives on motivation içinde (s. 237–288). University of Nebraska Press.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: human needs and the self determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• DeLisi, M, Beaver, K.M., Vaughn, M.G., Trulson, C.R., Kosloski, A. E., Alan, J., ve diğerleri. (2010). Personality, gender, and self-control theory revisited: results from a sample of institutionalized juvenile delinquents. Applied Psychology in Criminal Justice, 6(1), 31- 46.
• Dingle, G.A., Neves, D. D. C., Alhadad, S. S. ve Hides, L. (2018). Individual and interpersonal emotion regulation among adults with substance use disorders and matched controls. British Journal of Clinical Psychology, 57(2), 186–202. doi:10.1111/bjc.12168
• Dixon Gordon, K. L., Haliczer, L. A., Conkey, L. C. ve Whalen, D. J. (2018). Difficulties In Interpersonal Emotion Regulation: Initial Development And Validation Of A SelfReport Measure. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 40(3), 528– 549.
• Dixon Gordon, K. L., Whalen, D. J., Scott, L. N., Cummins, N. D. ve Stepp, S. D. (2016). The main and interactive effects of maternal interpersonalemotion regulation and negative affect on adolescent girls’borderline personality disorder symptoms. Cognitive Therapy and Research, 40(3), 381-393.
• Duyan, V., Gülden, Ç. ve Gelbal, S. (2012). Öz-denetim ölçeği-ÖDÖ: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 25-38.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A., Guthrie, I. K. ve Reiser, M. (2000). Dispositional emotionality and regulation: Their role in predicting quality of social functioning. Journal of Personality and Social Psychology, 78(1), 136–157.
• Emery, A. A., Heath, N. L. ve Mills, D. J. (2015). Basic psychological need satisfaction, emotion dysregulation, and non-suicidal self-ınjury engagement in young adults: An application of self-determination theory. Journal of Youth and Adolescence, 45(3), 612–623.
• English, T. ve John, O. P. (2013). Understanding the social effects of emotion regulation: The mediating role of authenticity for individual differences in suppression. Emotion, 13(2), 314 –329.
• Evers, C. (2018). Emotion regulation and self-control: Implications for health behaviors and wellbeing. de Ridder, D., Adriaanse, M. ve Fujita, K. (Ed.). Routledge international handbooks. The Routledge international handbook of self-control in health and well-being içinde (s. 317–329). Routledge/Taylor & Francis Group.
• Fischer, J. L., Forthun, L. F., Pidcock, B. W. ve Dowd, D. A. (2007). Parent relationships, emotion regulation, psychosocial maturity and college student alcohol use problems. Journal of Youth and Adolescence, 36(7), 912–926. doi:10.1007/s10964-006-9126-6
• Friese, M. ve Hofmann, W. (2009). Control me or I will control you: impulses, trait self-control, and the guidance of behavior. Journal of Research in Personality, 43(5), 795–805.
• Gailliot, M. T., Baumeister, R. F., DeWall, C. N., Maner, J. K., Plant, E. A., Tice, D. M., ve diğerleri. (2007). Self-control relies on glucose as a limited energy source: Willpower is more than a metaphor. Journal of Personality and Social Psychology, 92(2), 325-336. doi: 10.1037/0022-3514.92.2.325
• Garnefski, N. ve Kraaij, V. (2006). Relationships between cognitive emotion regulation strategies and depressive symptoms: A comparative study of five specific samples. Personality and Individual Differences, 40(8), 1659–1669.
• Glasser, W. (1965). Reality therapy. New York: Harper & Row Publisher.
• Glasser, W. (1992). The quality school: managing students without coercion. New York: Harperperennial.
• Goleman, D. (2000). İşbaşında Duygusal Zeka. (Çev. H. Balkara). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gökdağ, G., Sorias, O., Kıran, S. ve Ger, S. (2019). Kişilerarası duygu düzenleme ölçeğinin türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 30(1), 57-66.
• Gross, J. J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of General Psychology, 2(3), 271-99.
• Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status and future prospects. Psychological Inquiry, 26(1), 1-26.
• Gross, J. J. ve John, O. P. (2003). Individual differences ın two emotion regulation processes: ımplications for affect, relationships and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362.
• Gündoğdu R. ve Yavuzer, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 115-131.
• Harvey, V.S. ve Retter, K. (2002). Variation of gender differences between children and adolsecents on the four basic psychological needs. International Journal of Reality Therapy, 21(2), 33-36.
• Hofmann, S. G., Carpenter, J. K. ve Curtiss, J. (2016). Interpersonal emotion regulation questionnaire (IERQ): Scale development and psychometric characteristics. Monographs of the Society for Research in Child Development, 40(3), 341-56.
• Horn, A. B. ve Maercker, A. (2016). Intra- and interpersonal emotion regulation and adjustment symptoms in couples: The role of co-brooding and co-reappraisal. BMC Psychology, 4(1), 51.
• Inglewed, D., Markland, D. ve Sheppard, K. (2004). Personality and self determination of exercise behavior. Personality and Individual Differences, 36(8), 1921- 1932.
• Jenkins, S. (2003). Gender and self- determination in sexual motivation (Unpublished Doctoral Thesis). University of Rochester. Rochester.
• Johnson, J.A. ve Ostendorf, F. (1993). Clarification of the five-factor model with the abridged big five dimentional circumplex. Journal of Personality and Social Psychology, 3(63), 563-576.
• Karabacak, A. ve Demir, M. (2017). Özerklik, bağlanma stilleri, bilinçli farkındalık ve duygu düzenleme arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 412-431.
• Kızıltaş, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin öz denetim, stresle başa çıkma ve sosyal destek algıları ile alkol ve madde kullanma riskleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kim, N. S. ve Lee, K. E. (2012). Effects of self-control and life stress on smart phone addiction of university students. Journal of the Korea Society of Health Informatics and Statistics, 37(2), 72-83.
• La Guardia, J. G., Ryan, R. M., Couchman, C. ve Deci, E. L. (2000). Within-person variation in security of attachment: A self-determination theory perspective on attachment, need fulfillment, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 79(3), 367–384.
• Lopes, P. N., Nezlek, J. B., Extremera, N., Hertel, J., Ferna´ndez-Berrocal, P., Schu¨tz, A., ve diğerleri. (2011). Emotion regulation and the quality of social interaction: Does the ability to evaluate emotional situations and identify effective responses matter? Journal of Personality, 79(2), 429–467.
• Lopes, P. N., Salovey, P., Côté, S., Beers, M. ve Petty, R. E. (2005). Emotion regulation abilities and the quality of social interaction. Emotion, 5(1), 113-118. doi: 10.1037/1528-3542.5.1.113
• Lopes, P. N., Salovey, P. ve Straus, R. (2003). Emotional intelligence, personality, and the perceived quality of social relationships. Personality & Individual Differences, 35(3), 641–658.
• MacDonald, K. (1995). Evolution, the five- factor model and levels of personality. Journal of Personality, 63(3), 525-567.
• Marroquín, B. (2011). Interpersonal emotion regulation as a mechanism of social support in depression. Clinical Psychology Review, 31(8), 1276–1290.
• Mayer, J., Salovey, P. ve Caruso, D. (2000). Models of emotional ıntelligence. Handbook of ıntelligence. New York: Cambridge University Press.
• Monteiro, N. M., Balogun, S. K. ve Oratile, K. N. (2014). Managing stress: the influence of gender, age and emotion regulation on coping among university students in Botswana. International Journal of Adolescence and Youth, 19(2), 153–173.
• Niven, K., Garcia, D., van der Löwe, I., Holman, D. ve Mansell, W. (2015). Becoming popular: interpersonal emotion regulation predicts relationship formation in real life social networks. Frontiers in Psychology, 6, 1-11.
• Reis, H., Sheldon, K., Gable, S., Roscoe, J. ve Ryan, R. (2000). Daily well-being: the role of autonomy, competence and relatedness. Personality and Social Psychology Bulletin, 26(4), 419-435.
• Rosenbaum, M. (1980). A Schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings. Behavior Therapy, 11(1), 109–21.
• Rosenbaum, M. (1993). The three functions of self-control behaviour: redressive, reformative and experiential. Work ve Stress, 7(1), 33-46. doi:10.1080/02678379308257048
• Rothbaum, F., Weisz, J. R. ve Snyder, S. S. (1982). Changing the world and changing the self: A two-process model of perceived control. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 5–37.
• Ryan, R. (1995). Psychological needs and the facilitation of ıntegrative processess. Journal of Personality, 63(3), 397-428.
• Ryan, R. ve Deci, E. (2000). Self–determination theory and the facilitation of ıntrinsic motivation, social development and well- being. American Psychologist, 55(1), 68-78.
• Ryan, R. ve Deci, E. L. (2008). Self-determination theory and the role of basic psychological needs in personality and the organization of behavior. John, O. P., Robins, R. W. ve Pervin, L. A. (Ed.). Handbook of personality: Theory and research içinde (s. 654 – 678). New York: The Guilford Press.
• Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness (10rd ed.). New York: The Guilford Press.
• Ryan, R. M., La Guardia, J. G., Solky-Butzel, J., Chirkov, V. ve Kim, Y. (2005). On the interpersonal regulation of emotions: Emotional reliance across gender, relationships, and culture. Personal Relationships, 12(1), 146 –163.
• Ryan, R. M., Sheldon, K. M., Kasser, T. ve Deci, E. L. (1996). All goals are not created equal: an organizmic perspective on the nature of goals and their regulation. Gollwitzer, P. M. ve Bargh, J. A. (Ed.). The psychology of action: Linking cognition and motivation to behavior içinde (s. 7–26). New York: Guilford Press.
• Sapmaz, F., Doğan, T., Sapmaz, S., Temizel, S. ve Tel, F. D. (2012). Examining predictive role of psychological need satisfaction on happiness in terms of self-determination theory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 55, 861–868.
• Schimmack, U., Radhakrishnan, P., Oishi, S., Dzokoto, V. ve Ahadi, S. (2002). Culture, personality ve subjective well-being ıntegrating process models of lıfe satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 82(4), 582- 593.
• Sepetçi, M. (2019). Yetişkinlerde bilişsel duygu düzenleme, kişilerarası ilişki problemleri, sürekli öfke ve öfke ifade tarzları arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Shalchi, B. ve Shahna, E. M. (2018). Relationship of family functioning, satisfaction of basic psychological needs and depression considering the mediatory role of emotion regulation difficulty. Hormozgan Medical Journal, 22(1), 52-61.
• Sheldon, K. M., Elliot, A. J., Kim, Y. ve Kasser, T. (2001). What is satisfying about satisfying events? Testing 10 candidate psychological needs. Journal of Personality and Social Psychology, 80(2), 325-333.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. M. Baloğlu). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tamminen, K. A., Gaudreau, P., McEwen, C. E. ve Crocker, P. E. (2016). Interpersonal emotion regulation among adolescent athletes: A Bayesian multilevel model predicting sport enjoyment and commitment. Journal of Sport & Exercise Psychology, 38(6), 541-555. doi:10.1123/jsep.2015-0189
• Tangney, J.P., Baumeister, R. F. ve Boone, A. L. (2004). High self-control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal of Personality, 72(2), 272- 322.
• Tatnell, R., Kelada, L., Hasking, P. ve Martin, G. (2014). Longitudinal Analysis Of Adolescent NSSI: The Role Of Intrapersonal and Interpersonal Factors. Journal of Abnormal Child Psychology, 42(6), 885-896.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definiton. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59(2), 25-52.
• Tice, D. M ve Bratslavsky, E. (2000). Giving in to feel good: The place of emotion regulation in the context of general self-control. Psychological Inquiry, 11(3), 149-159. doi: 10.1207/S15327965PLI1103_03
• Ural, O., Güven, G., Sezer, T., Azkeskin, K. E. ve Yılmaz, E. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların bağlanma biçimleri ile sosyal yetkinlik ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1, 589-598.
• Uyar, M. (2019). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerin psikolojik iyi oluş düzeylerini yordamada bağlanma tarzları ve bilişsel duygu düzenlemenin rolünün incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Vansteenkiste, M., Ryan, R. M. ve Soenens, B. (2020). Basic psychological need theory: Advancements, critical themes, and future directions. Motivation and Emotion, 44(2), 1–31.
• Verhofstadt, N. (2017). Control Yourself!: The Relationships between Self-Control, Emotion Regulation Strategies, and Social Interaction Anxiety (Master Thesis). Tilburg University Social and Behavioural Sciences. Tilburg.
• Wenzel, M., Rowland, Z. ve Kubiak, T. (2020). How mindfulness shapes the situational use of emotion regulation strategies in daily life. Cognition and Emotion, 34(5), 1–15.
• Williams, G., Gagne, M., Ryan, R. Ve Deci, E. (2002). Facilitating autonomous motivation for smoking cessation. Health Psychology, 21(1), 40-50.
• Williams, G., Minicucci, D., Koudıes, R., Levesque, C., Chirkov, V., Ryan, R., ve diğerleri. (2001). Self determination, smoking, diet and health. Health Education Research, 17(5), 512-521.
• Williams, W. C., Morelli, S. A., Ong, D. C. ve Zaki, J. (2018). Interpersonal emotion regulation: Implications for affiliation, perceived support, relationships, and well-being. Journal Of Personality And Social Psychology, 115(2), 224-254. doi:10.1037/pspi0000132
• Yarkın, E. (2014). Temel psikolojik ihtiyaçların karşılanma düzeyinin ilişki doyum ve yaşam doyum düzeyine katkısının incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Zaki, J. (2020). Integrating empathy and interpersonal emotion regulation. Annual Review of Psychology, 4(71), 517–540.
• Zaki, J. ve Williams, W. C. (2013). Interpersonal emotion regulation. Emotion, 13(5), 803–810.