Akran Farkındalığı Eğitiminin İnternet Bağımlılığı ve Siber Zorbalık Düzeyine Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 52, 692 - 706, 31.12.2021

Nükhet Hotar , Kadir Demir , Zekavet Topçu Kabasakal , Medine Yılmaz , Emel Kuruoğlu Kandemir , Gülçin Uyanık , Orkide Bakalım , İsmail Canoğlu , Tolga Günvar , Pınar Özer

https://doi.org/10.53444/deubefd.995045

Cited By: 2

Öz

Kişinin internet kullanımını denetleyememesi sonucu bilişsel kontrolü etkileyen olumsuz duyguların yaşanması ve bireyin günlük rutin aktivitelerindeki işlevselliğin bozulması olarak tanımlanan internet bağımlılığı, gençlerde yaygın olarak rastlanılan bir durumdur. Bu durum, gençlerin psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir. Akran Farkındalığı konusunda gerçekleştirilen çalışmalar, internet kullanımı konusunda farkındalık yaratabilmekte ve internet bağımlılığını önleyici niteliğe sahip olabilmektedir. İzmir Üniversiteleri Platformu 2019 Dokuz Eylül Üniversitesi Başkanlığı Dönemi, Sosyal Sorumluluk Projesi; Dijital Vatandaşlık: Bağımlı ve Zorba Olma, İnterneti Bilinçli ve Güvenli Kullan projesi kapsamında gerçekleştirilen bu araştırmada, akran farkındalığı eğitiminin üniversite öğrencilerinin internet bağımlılığı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini İzmir’deki sekiz üniversitede eğitim öğretim gören toplam 188 (140 kadın; 48 erkek) öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, araştırmacılar tarafından geliştirilen sosyo-demografik bilgiler ve internet kullanımı ile ilgili bilgilerin alındığı 33 maddelik anket ve 12 maddelik Young İnternet Bağımlılığı Testi- Kısa Formu (Young, 1998) ile toplanmıştır. Akran Farkındalığı Eğitimi Bilgi Ölçüm Anketi aracılığıyla Akran Farkındalığı Eğitiminin başlangıcında ve sonunda öğrencilerden veri toplanmıştır. Young İnternet Bağımlılığı Testi- Kısa Formu ile sadece ilgili eğitimin başlangıcında öğrencilerden veri toplanmıştır. Bulgular, 188 lisans öğrencisinin yaklaşık yüzde 50’sinin Young İnternet Bağımlılığı Testi ortalama puan üstünde olduğunu ve bu durumun bağımlılık göstergesi olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin yaş grupları ve gelir düzeylerine göre YİB ölçek puanları arasında anlamlı bir korelasyon yoktur (p>0,05). Öğrencilerin internet kullanım süresi (r=0.212, p<.01) ve sosyal medya kullanım sıklığı (r=0.238, p<.001) ile YİB ölçek puanları arasında düşük düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğrencilerin cinsiyete ve sosyal medya kullanım sıklıklarına göre YİB ölçek puanları arasında anlamlı bir fark bulunamazken, günlük internet kullanım sürelerine göre YİB ölçek puanlarının anlamlı bir farklılık gösterdiği, günlük 4-5 saat (p=0,05) ve 6 saat/üzeri (p=0,05) kullananların YİB ölçek puan ortalamalarının diğer saatlerde kullananlara göre daha fazla olduğu belirlenmiştir (p=0,05). Öğrencilerin eğitim sonrasında Akran Farkındalığı Eğitimi Bilgi Ölçüm Anketi puanlarında öntest sonuçlarına göre anlamlı bir artış olduğu belirlenmiştir (t(184)=-23.078, p<.001). Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde alanyazını ile örtüşen sonuçların elde edildiği, dijital vatandaşlık kazanımları açısından akran eğitimi yaklaşımının tüm öğrencilerin bilgi düzeyini arttırmada etkili olduğu görülmektedir. İnternet bağımlılığı ve siber zorbalık konularında akran eğitimi yaklaşımı ile daha büyük gruplardan oluşan öğrenci toplulukları ile işbirliği yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnternet bağımlılığı, siber zorbalık, sosyal medya, akran eğitimi, akran etkileşimi

Investigation of the Effect of Peer Awareness Training Activity on Internet Addiction and Cyberbullying Level

Öz

Internet addiction, which is defined as negative emotions affecting the cognitive control of an individual due to inability to limit their Internet use and the disruption of the functionality of daily activities performed by the individual, is commonly observed in young people and it negatively affects their psychological health. Studies carried out on peer awareness can improve understanding on Internet use and have a preventive effect on Internet addiction. In this study conducted as part of the İzmir Universities Platform Administration Era of Dokuz Eylül University (2019), Social Responsibility Project: Digital Citizenship: Do not Be an Addict and a Bully, Use the Internet Consciously and Safely, the effect of peer awareness training on Internet addiction among university students was examined. A total of 188 students (140 female; 48 male) studying in eight universities in İzmir constituted the sample of the study. The data of the study were collected via a 33-item survey including socio-demographic information and information on Internet use developed by the researchers and the 12-item Short Form of Young’s Internet Addiction (YIA) Test (Young, 1998). The data were collected from the students at the beginning and end of the Peer Awareness Training via the Peer Awareness Training Knowledge Measurement Survey. The Short Form of YIA Test was only employed to collect data from the students at the beginning of the training. The findings show that approximately 50% of the 188 undergraduate students had a score higher than the average score on the YIA Test and this is an indicator of addiction. There was no significant correlation between the YIA Test scores of students and their age groups or income levels (p>0.05). A low, positive, and significant correlation was found between Internet use duration (r=0.212, p<0.01) and the frequency of social media use of the students (r=0.238, p<0.001) and their YIA Test scores. No significant difference was found between the YIA Test scores according to sex and the frequency of social media use of the students, while it was found that the YIA Test scores showed a significant difference according to the daily Internet use time and it was determined that the mean scores of the YIA Test of those using the Internet 4-5 hours (p=0.05) and 6 hours or more per day (p=0.05) were higher than the scores of those who used it for other durations (p=0.05). There was a significant increase in the Peer Awareness Training Knowledge Measurement Survey scores of the students after the training compared to the pre-test results (t (184) = -23.078, p<0.001). When the results of the study are evaluated as a whole, it is observed that results match those in the literature and that a peer training approach is effective in increasing the knowledge level of all students in terms of the attainments of digital citizenship. It is recommended to collaborate with larger student organizations with a peer training approach on issues such as Internet addiction and cyber bullying.

Anahtar Kelimeler

Internet addiction, cyber bullying, social media, peer training, peer interaction

Kaynakça

• Ağırtaş, A., & Güler, Ç. (2020). Sosyal Medya Kullanan Üniversite Öğrencilerinin İnternet Bağımlılığı ve Sosyal Kaygı Durumlarının Değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 76-89.
• Arcan, K. & Yüce, Ç. B. (2016). İnternet Bağımlılığı ve İlişkili Psiko-Sosyal Değişkenler: Aleksitimi Açısından Bir Değerlendirme. Türk Psikoloji Dergisi, 31(77), 46-56.
• Ayas, T., & Horzum, M. B. (2016). İlköğretim öğrencilerinin internet bağımlılığı ve aile internet tutumu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 46-57.
• Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimdeki rolü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
• Bozoglan, B., Demirer, V., & Sahin, I. (2013). Loneliness, self‐esteem, and life satisfaction as predictors of Internet addiction: A cross‐sectional study among Turkish university students. Scandinavian Journal of Psychology, 54(4), 313-319. doi: 10.1111/sjop.12049
• Carbonell, X., Chamarro, A., Griffiths, M., Oberst, U., Cladellas, R., & Talarn, A. (2012). Problematic Internet and cell phone use in Spanish teenagers and young students. Anales de psicología, 28(3), 789-796.
• Caplan, S. E. (2002). Problematic Internet use and psychosocial well-being: development of a theory-based cognitive–behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18(5), 553-575.
• Chang, F. C., Chiu, C. H., Miao, N. F., Chen, P. H., Lee, C. M., Chiang, J. T., & Pan, Y. C. (2015). The relationship between parental mediation and Internet addiction among adolescents, and the association with cyberbullying and depression. Comprehensive psychiatry, 57, 21-28. doi: 10.1016/j.comppsych.2014.11.013
• Demir, K. (2018). Öğretmen adaylarının dijital akıcılıklarının incelenmesi (Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Erdoğan, Y. (2008). Exploring the relationships among Internet usage, Internet attitudes and loneliness of Turkish adolescents. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 2, 1-8.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42
• Esen, B. K., & Gündoğdu, M. (2010). The relationship between internet addiction, peer pressure and perceived social support among adolescents. The International Journal of Educational Researchers, 2(1), 29-36.
• Faryadi, Q. (2011). Cyber bullying and academic performance. International Journal Of Computational Engineering Research, 1(1), 23-30.
• Gezgin, D. M., & Kaplan-Akıllı, G. K. (2016). Investigation of High School Students’ Internet Addiction inThe Light of Various Variables. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 917-931. doi: 10.17860/mersinefd.282390.
• Gezgin, D. M., & Çuhadar, C. (2012). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrencilerinin siber zorbalığa ilişkin duyarlılık düzeylerinin incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 93-104.
• Griffiths, M.D., Davies, M.N.O. & Chappell, D. (2004). Demographic Factors and Playing Variables in Online Computer Gaming. Cyberpsychology & Behavior, 7(4), 479-487.
• Ha, Y. M., & Hwang, W. J. (2014). Gender differences in internet addiction associated with psychological health indicators among adolescents using a national web-based survey. International Journal of Mental Health and Addiction, 12(5), 660-669. doi: 10.1007/s11469- 014-9500-7
• Hills, P. & Argyle, M. (2003). Uses of the Internet and their relationships with individual differences in personality. Computers in Human Behavior, 19(1), 59-70.
• Hinduja, S & Patchin, J.W. (2010) Bullying, Cyberbullying, and Suicide, Archives of Suicide Research, 14:3, 206-221, DOI: 10.1080/13811118.2010.494133
• Holt, M. K., Vivolo-Kantor, A. M., Polanin, J. R., Holland, K. M., DeGue, S., Matjasko, J. L., ... & Reid, G. (2015). Bullying and suicidal ideation and behaviors: a meta-analysis. Pediatrics, 135(2), e496-e509.
• Horzum, M.B. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Bilgisayar Oyunu Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(159), 56-68.
• Hotar, N., Kabasakal, Z., Uyanık, G., Yılmaz, M., Kuruoğlu Kandemir, E., Demir, K., Bakalım, O., Canoğlu, İ., Günvar, T. & Süral Özer, P. (2021). Investigation of University Students' Internet Addiction Levels and Social Media Usage Characteristics: A Descriptive Study [Unpublished manuscript].
• Kanat, H.(2020) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Yeterlik Düzeyleri İle İnternet Bağimliliği Arasindaki İlişkinin İncelenmesi, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Hemşirelik Bilimi,Karabük üniversitesi.
• Kırnık, D., Susam, E., & Özbek, R.(2019) Öğretmen Adaylarının İnternet Bağımlılık Düzeyi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 976-986.
• Kiriakidis, S. P., & Kavoura, A. (2010). Cyberbullying: A review of the literature on harassment through the internet and other electronic means. Family & Community health, 33(2), 82-93.
• Ko, C. H., Yen, J. Y., Yen, C. F., Lin, H. C., & Yang, M. J. (2007). Factors predictive for incidence and remission of internet addiction in young adolescents: a prospective study. CyberPsychology & Behavior, 10(4), 545-551. doi: 10.1089/cpb.2007.9992
• Kutlu, M., Savcı, M., Demir, Y., & Aysan, F. (2016). Young İnternet Bağımlılığı Testi Kısa Formunun Türkçe uyarlaması: Üniversite öğrencileri ve ergenlerde geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17(1), 69-76.
• Kurtaran, G. T. (2008). İnternet bağımlılığını yordayan değişkenlerin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Musharraf, S., & Anis-ul-Haque, M. (2018). Cyberbullying in different participant roles: Exploring differences in psychopathology and well-being in university students. Pakistan Journal of Medical Research, 57(1), 33-39.
• Öztürk, O., Odabasioglu, G., Eraslan, D., Genc, Y., & Kalyoncu, O. A. (2007). Internet addiction: clinical aspects and treatment strategies. Bagimlilik Dergisi, 1(8), 36-41.
• Öztürk, F. O., Ekinci, M., Öztürk, Ö. & Canan, F. (2013). The Relationship of Affective Temperament and Emotional-Behavioral Difficulties to Internet Addiction in Turkish Teenagers. ISRN Psychiatry, 2013, 1-6.
• Pawlikowski M, Altstötter-Gleich C, Brand M. Validation and psychometric properties of a short version of Young’s Internet Addiction Test. Comput Human Behav 2013; 29(3):1212-1223.
• Schenk, A. M., & Fremouw, W. J. (2012). Prevalence, psychological impact, and coping of cyberbully victims among college students. Journal of School Violence, 11, 21-37. doi:10.1080/15388220.2011. 630310
• Shapira, N. A., Goldsmith, T. D., Keck, P. E., Khosla, U. M., & McElroy, S. L. (2000). Psychiatric features of individuals with problematic internet use. Journal of Affective Disorders, 57(1), 267- 272. doi: 10.1016/S0165-0327(99)00107-X
• Shek, D. T., Tang, V. M., & Lo, C. Y. (2009). Evaluation of an Internet addiction treatment program for Chinese adolescents in Hong Kong. Adolescence, 44(174).
• Simkova, B. & Cincera, J. (2004). Internet Addiction Disorder and Chatting in the Czech Republic, CyberPsychology & Behavior, 7(5), 536-539.
• Sinan, K. U. L. (2020). Dijital Okuryazarlik Ve Diğer Değişkenlerle İnternet Bağimliliği İlişkisinin İncelenmesi. Uluslararası Yönetim Bilişim Sistemleri ve Bilgisayar Bilimleri Dergisi, 4(1), 28-41.
• Sternberg, R. J. & Williams, W. M. (2002). Educational Psychology. Boston: Allyn and Bacon.
• Treuer, T., Fábián, Z., & Füredi, J. (2001). Internet addiction associated with features of impulse control disorder: is it a real psychiatric disorder?. Journal of Affective Disorders, 66(2), 283.
• Wang, L., Luo, J., Bai, Y., Kong, J., Luo, J., Gao, W., & Sun, X. (2013). Internet addiction of adolescents in China: Prevalence, predictors, and association with well-being. Addiction Research & Theory, 21(1), 62-69. doi: 10.3109/16066359.2012.690053
• Yang, Y., Li, P., Fu, X., & Kou, Y. (2016). Orientations to Happiness and Subjective Well-Being in Chinese Adolescents: The Roles of Prosocial Behavior and Internet Addictive Behavior. Journal of Happiness Studies, 1-16. doi: 10.1007/s10902-016-9794-1
• Yen, C. F., Chou, W. J., Liu, T. L., Ko, C. H., Yang, P., & Hu, H. F. (2014). Cyberbullying among male adolescents with attention-deficit/hyperactivity disorder: Prevalence, correlates, and association with poor mental health status. Research in developmental disabilities, 35(12), 3543-3553.
• Young, K. S. (1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyberpsychology & Behavior, 1(3), 237-244. doi: 10.1089/cpb.1998.1.237
• Yen, C. F., Ko, C. H., Yen, J. Y., Chang, Y. P., & Cheng, C. P. (2009). Multi‐dimensional discriminative factors for Internet addiction among adolescents regarding gender and age. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 63(3), 357-364. doi: 10.1111/j.1440-1819.2009.01969.x
• Young KS. Caught in the Net: How to Recognize the Signs of Internet Addiction and a Winning Strategy for Recovery. New York: John Wiley & Sons, 1998.
• Yilmaz, N., Elif, K., Erdem, R., & Alkan, A. (2020). Üniversite Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı İle Duygu Sağirliği İlişkisi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(13), 347-361.