Life Science Lesson Belief Scale: Validity and Reliability Study

Yıl 2023, Sayı: 57, 1694 - 1715, 30.09.2023

Betül Akyürek Tay , Durdane Öztürk , Seda Ergül , Bayram Tay

https://doi.org/10.53444/deubefd.1282588

Öz

This study aims to develop a scale for determining life science lesson belief level of primary school students. The data has been collected from three different research groups. Research groups consist of 328 (EFA), 296 (CFA) and 61 (test-retest) students. The data were analyzed with SPSS 25.00 and Lisrel softwares. According to the data collected; exploratory factor analysis (EFA) suggests that the scale that was developed accounts for 55.03% of the total variance, one-factor structure has a 9.9% eigenvalue, the scale totally has a 18-question structure and one-factor structure. The 0.95 Cronbach Alpha internal consistency coefficient of the scale suggests a highly significant positive relationship between the test and retest. Confirmatory factor analysis (CFA) shows that chi-square conformity value (x2=255.35, sd=135, p=.00) of the scale structure is significant. It is also found that the x2 value, which changes depending on the size of the sampling, is 255.35 and the degree of freedom (df) is 135. The x2/df for the model fit is 1.89. It can be said that this value suggests an acceptable and excellent fit. It is concluded that RMSEA and AGFI values are acceptable, X2/sd, SRMR, RMR, NFI, NNFI, CFI, GFI, IFI, RFI values have excellent results. The belief scale that was developed in the study has been proven to be a valid and reliable scale for determining the life science lesson belief level of primary school second and third grader students.

Anahtar Kelimeler

Life science, scale development, belief, belief scale

Hayat Bilgisi Dersi İnanç Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilkokul öğrencilerinin hayat bilgisi dersine yönelik inanç düzeylerini belirleyebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. Araştırmanın verileri için üç farklı çalışma grubu oluşturulmuş ve çalışma gruplarında 328, 296 ve 61 öğrenci yer almıştır. Sırası ile veriler AFA, DFA ve test-tekrar test için kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonuçlarına göre; geliştirilen ölçek, toplam varyansın %55.03’ünü açıklamakta, tek faktörlü yapının %9.9 özdeğere sahip, ölçeğin toplam 18 soru ve tek faktörlü bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı 0.95 olarak hesaplanmıştır. Test ile tekrar testi arasında yüksek düzeyde, pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizine (DFA) göre ölçeğin yapısının ki-kare uyum değerinin (x2=255.35, sd=135, p=.00) anlamlı olduğu belirlenmiştir. Örneklem büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösteren x2 değerinin 255.35, serbestlik derecesinin (df) 135 olduğu tespit edilmiştir. Model uyumu için bakılan x2/df değeri 1.89 ve bu değerin makul ve mükemmel bir uyumu ifade ettiği görülmüştür. RMSEA ve AGFI değerlerinin kabul edilebilir, X2/sd, SRMR, RMR, NFI, NNFI, CFI, GFI, IFI, RFI değerlerinin mükemmel düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar geliştirilen ölçeğin, ilkokul öğrencilerinin hayat bilgisi dersine yönelik inanç düzeylerini belirleyebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hayat bilgisi, ölçek geliştirme, inanç, inanç ölçeği

Kaynakça

• Ajzen, I. (2001). Nature and operation of attitudes. Annual Review of Psychology, 52(1), 27-58.
• Aktaş, A., & Katrancı, Y. (2019, Nisan). Matematiğe yönelik inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Tam Metin]. Uluslararası Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Kongresi'nde sunulan bildiri, İzmir. Erişim adresi: http://2019.fmgtegitimikongresi.com/dosyalar/files/fmgtek_tam_metin.pdf
• Akyıldız, P., & Dede, Y. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adayları için matematiğin doğasına yönelik inanç ölçeği (MDYİÖ): Bir keşfedici karma desen çalışması. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 9(1), 69-98. https://doi.org/10.17984/adyuebd.539351
• Akyürek Tay, B., & Tay, B. (2009). Hayat bilgisi öğretiminde yapılandırmacılık. B. Tay (Ed.), Hayat bilgisi öğretimi içinde (ss. 50-69). Maya Akademi.
• Anderson, L. W. (1988). Attitudes and their measurement. In J. P. Keeves (Ed.), Educaitonal reseach, methodology and measurement: An international handbook. (pp. 421-426). Pergamon Press.
• Aşkan, A., Tay, B., & Öztürk, D. (2022). Hayat bilgisi dersi öğretim programlarında beceriler ve değerler. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Dergisi, 4(1), 44-77.
• Aydın, S., & Çelik, D. (2016). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik öğretmeye hazır olma hakkında inanışları: Ölçek uyarlama ve geçerleme çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(2), 469-510. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.280052
• Aypay, A. (2011). Epistemolojik inançlar ölçeğinin Türkiye uyarlaması ve öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 1-15.
• Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Nobel.
• Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Baydar, S. C. (2000). ODTÜ ve Gazi Üniversitesindeki hizmet öncesi matematik öğretmenlerinin matematiğin doğası ve öğretimi ile ilgili inançları (Tez no. 93161). [Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Baymur, A. F. (1937). Hayat bilgisi öğretimi. Devlet Basımevi.
• Baysal, Z. N. (2006). Hayat Bilgisi: toplumsal ve doğal yaşama bütüncül bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Hayat Bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi içinde (ss. 2-17). Pegem.
• Bektaş, M. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin hayat bilgisi öğretimine yönelik öz yeterlik algısı ölçeği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 175-183.
• Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat bilgisi öğretimi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Birgin, O. (2016). Matematik öğrenmeye ilişkin inanç ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Proceedings of 1st INES International Academic Research Congress (ss. 3663-3670). Pegem Akademi.
• Bloom, B. S. (2016). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme. (3. Baskı). (Çev. D. A. Özçelik,). Pegem Akademi.
• Bordens K. S., & Horowitz, I. A. (2008) Social psychology. Freeload.
• Bozdoğan, A. E., & Öztürk, Ç. (2008). Coğrafya ile ilişkili fen konularının öğretimine yönelik öz-yeterlilik inanç ölçeği'nin geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(2), 66-81.
• Büyükkaragöz, S. (1997). Program geliştirme kaynak metinler. Öz Eğitim.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, A. (2020). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi.
• Çiftçi, S. K., & Yıldız, P. (2020). Matematik inancı ölçeği: Yapı geçerliliği ve güvenirlik analizleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 56, 121-138.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Delice, A., Erden, S., Yılmaz, K., & Sevimli, E. (2016). Matematik inanç ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlanmasına yönelik geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 737-754.
• Demirtaş Şenel, G., & Buluç, B. (2023). Hayat bilgisi dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,43(1), 183-209.
• Deniz, L., & Koç, T. (2020). Development of the mathematics teaching self-efficacy belief scale. SDU International Journal of Educational Studies, 7(1), 82-98. http://dx.doi.org/10.33710/sduijes.639694
• DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications. SAGE.
• Enochs, L. G., & Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: A preservice elementary scale. School Science & Mathematics, 90, 694-706.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. SAGE.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
• Goldin, G. A. (2002). Affect, meta-affect, and mathematical belief structures. In G. Leder, E. Pehkonen & G. Törner (Eds.), Beliefs: A hidden variable in mathematics education? (pp. 59-72). Kluwer.
• Güllü, H., & Akçay, A. O. (2021). Sınıf öğretmenlerinin matematiğe ilişkin inançları: Ölçek uyarlama çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 363-375.
• Günşen, G., & Uyanık, G. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimi öz-yeterlik inancı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eurasian Journal of Teacher Education, 1(1), 1-24.
• Güven, B., Karataş, İ., Öztürk, Y., Arslan, S., & Gürsoy, K. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının okul öncesi matematik eğitimine ilişkin inançların belirlenmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. İlköğretim Online, 12(4), 969-980.
• Güven, B., & Ersoy, E. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretim I dersine ilişkin öz yeterlik algıları ve bilişsel tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 15-32.
• Hacıömeroğlu, G. (2011). Matematiksel problem çözmeye ilişkin inanç ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 119-132.
• Hacıömeroğlu, G. (2012). Matematik inanç ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlama çalışması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 175-184.
• Hancı-Yanar, B., & Bümen, N. T. (2012). İngilizce ile ilgili özyeterlik inancı ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 97-110.
• Hazır-Bıkmaz, F. (2004). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretiminde öz yeterlilik inancı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 161(2).
• Hazır-Bıkmaz, F. (2002). Fen öğretiminde öz-yeterlik inancı ölçeği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 1(2), 197-210.
• İlhan, M., & Çetin, B. (2013). The mathematics-oriented epistemological belief scale (MOEBS): Validity and reliability study. Journal of Theoretical Educational Science, 6(3), 359-388. http://dx.doi.org/10.5578/keg.5952
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). Yeni insan ve insanlar. Evrim.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil.
• Kandemir, M. A., & Gür, H. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin matematik hakkındaki inançlarını belirlemeye yönelik matematik inanç ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Education Sciences, 6(2), 1490-1511.
• Karabağ, G. (2009). Hayat bilgisi dersinin tarihçesi. B. Tay (Ed.), Hayat bilgisi öğretimi içinde (ss. 1-20). Maya Akademi.
• Karagöz, Y. (2021). SPSS-AMOS-META uygulamalı nicel-nitel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Nobel.
• Katrancı, Y., & Şengül, S. (2020). Matematik ve fen öğretiminde güven, bağlılık, işbirliği ve öğrenci düşüncesi inançları ölçeğinin uyarlama çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 10(1), 114-125.
• Kesici, A. (2022). Lise öğrencilerine yönelik geometri özyeterlik inancı ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 33-53. https://doi.org/10.37669/milliegitim.768727
• Kılıç, A. F. (2022). Ölçek geliştirme sürecinde açımlayıcı faktör analizi. M. Acar Güvendir & Y. Özer Özkan (Ed.), Tüm yönleriyle ölçek geliştirme süreci içinde (ss. 69-125) Pegem Akademi.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. The Guilford.
• Masal, E., & Takunyaci, M. (2012). The Turkish adaptation of mathematics belief scale: The validity and reliability study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 64,123-132.
• McLeod, D. B. (1992). Research on affect in mathematics education: A reconceptualization. Handbook of Research on Mathematics Teaching and Learning, 1, 575-596.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326 adresinden 03.04.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Mumcu, H. Y. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel muhakeme öz-yeterlik inançlarının incelenmesi: Bir ölçek geliştirme ve uygulama çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1239-1280. doi:http://dx.doi.org/10.29299/kefad.2019.20.03.007
• Oker, D., & Tay, B. (2020). Hayat bilgisi dersi tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve öğrencilerin hayat bilgisi dersine yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 10(2), 731-756. https:// doi.org/ 10.23863/kalem.2020.173
• Özçelik, D. A. (2010). Test hazırlama kılavuzu. Pegem Akademi.
• Öztürk, D., Akyürek Tay, B., Ergül, S., & Tay, B. (2023). Sosyal bilgiler dersi inanç ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet International Journal of Education, 12(1), 132-145. https://dx.doi.org/10.30703/cije.1176456
• Pajares, M. F. (1992). Teachers' beliefs and educational research: Cleaning up a messy construct. Review of Educational Research, 62(3), 307-332. https://doi.org/10.3102/00346543062003307
• Pallant, J. (2020). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS. Routledge.
• Price, L. R. (2017). Psychometric methods: Theory into practice. The Guilford.
• Purcu, S. S., & Berk, Ş. (2019). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretmen öz-yeterlik inancı ölçeği geliştirme çalışması. Turkish Studies – Educational Sciences, 14(2), 19-39. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.15190
• Robson, C., & McCartan, K. (2016). Real world research. A resource for users of social research methods in applied settings. Willey.
• Sağdıç, A., & Şahin, E. (2015). Sürdürülebilir kalkınma eğitimine yönelik inançlar: Ölçek geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 161-180.
• Sarıkaya, İ., Özgöl, M., & Yılar, R. (2017). Hayat bilgisi öğretimi tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 16(3), 992-1006. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330237
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Psychology.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve lisrel ile pratik veri analizi. Anı.
• Sönmez, V. (1999). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Milli Eğitim.
• Şahin, M., & Altıncelep, S. (2022). Fen bilimleri öğretmen adaylarına yönelik fen öğretimi öz yeterlik inancı ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 1290-1313. 10.51460/baebd.1214225
• Taner, A. H., & Örs, H. B. (1952). Özel öğretim metotları. Milli Eğitim.
• Tay, B. (2017). Hayat bilgisi: Hayatın bilgisi. B. Tay (Ed.), Etkinlik örnekleriyle hayat bilgisi öğretimi içinde (ss. 1-42). Pegem Akademi.
• Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği.
• Travers, R. M. W. (1982). Essentials of learning: The new cognitive learning for students of education. MacMillan.
• Uluçınar, U., Gündoğan, A., & Akar, C. (2020). Hayat bilgisi dersinde eğlenme düzeyini belirleme ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Tarih Okulu Dergisi, 13(47), 2564-2581. http://dx.doi.org/10.29228/Joh.39924
• Ünlü, M., & Ertekin, E. (2018). Ortaokul öğrencileri için geometriye yönelik inanç ölçeği geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 39-48. https://doi.org/10.24106/kefdergi.346334
• Yaman, S. (2016). Ortaokul öğrencileri için fen öğrenmeye yönelik öz-yeterlik inanç ölçeği uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 123-140.
• Yıldıran, D., Demirci, N., Tüysüz, M., Bektaş, O., & Geban, Ö. (2011). Adaptation of an epistemological belief instrument towards chemistry and chemistry lessons. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3718-3722.
• Yıldırım-Çayır, A. K. (2008). Development and validation of a scale for measuring students' mathematics-related beliefs (Tez no. 232470). [Yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi]. Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldız, G. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarına yönelik müzik eğitimi öz-yeterlik inancı ölçeğinin geliştirilmesi. IV. International Eurasian Educational Research Congress içinde (s. 1071-1073). Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Yılmaz, F. (2022). İlkokul öğrencilerinin hayat bilgisi dersi öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 23(3), 334-349. https://doi.org/10.12984/egeefd.1062965
• Yurtkoru, S., Çinko, M., & Durmuş, B. (2013). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta Basım.
• Zayimoğlu-Öztürk, F., & Coşkun, M. (2015). Hayat bilgisi dersine yönelik bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 239-251.