A BIBLIOGRAPHIC REVIEW OF ETHICAL VIOLATIONS IN THE FOOD AND BEVERAGE SECTOR

Yıl 2024, , 1507 - 1537, 12.12.2024

Emre Varol , Hasan Hüseyin Kara

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1519262

Öz

The food and beverage is a broad sector encompassing the production, processing, distribution, and provision of food and beverages to meet people’s both basic and luxury nutritional needs. In recent years, the food and beverage industry has become one of Turkey’s leading sectors in in terms of investment, production, and employment. However, as in every sector, some ethical violations can also be encountered within the food and beverage sector. According to literature review, the most common ethical violations involve issues related to quality standards, pricing, personnel, operations, customer problems, and religious ethics. These ethical violations can lead to an increase in employee and customer dissatisfaction, a decline in sales, a decrease in profit, loss of company reputation, customer loss, increased additional costs, and penalties imposed on businesses. To resolve ethical issues, measures such as fostering ethical awareness among businesses and employees, implementing transparent management practices, providing employee training, and conducting regulatory inspections should be taken. In this way, customer rights can be protected, business sustainability can be ensured, and employee rights and safety can be guaranteed. This review examines ethical violations in the food and beverage sector and proposes potential solutions

Anahtar Kelimeler

Ethics, Adulteration, Food and Beverage Industry, Food, Customer Dissatisfaction, Human Health

YİYECEK İÇECEK SEKTÖRÜNDEKİ ETİK İHLALLERİN BİBLİYOGRAFİK İNCELEMESİ

Öz

Yiyecek içecek sektörü, insanların zorunlu veya lüks beslenme ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yiyecek ve içeceklerin üretimini, işlenmesini, dağıtımı ve sunumunu kapsayan geniş bir sektördür. Yiyecek içecek sektörü son yıllarda yatırım, üretim ve sağladığı istihdam ile Türkiye'nin öncü sektörlerinden birisi haline gelmiştir. Ancak her sektörde olduğu gibi yiyecek içecek sektöründe de bazı etik ihlaller ile karşılaşılmaktadır. Yapılan literatür taramasına göre en çok karşılaşılan etik ihlal başlıkları; kalite standartları, fiyat, personel, işletme, müşteri problemleri ve dini etik ihlallerdir. Yapılan etik ihlaller, personel ve müşteri memnuniyetsizliğinde artışa, satışlarda düşüşe, kârda düşüşe, şirketin prestij kaybına, müşteri kaybına, ek maliyetlerde artışa ve işletmelerin ceza almalarına sebebiyet verebilmektedir. Etik sorunların çözümü için işletmeler ve çalışanlar için etik bilincinin oluşturulması, şeffaf yönetim anlayışı, çalışan eğitimleri, düzenleyici denetimler gibi önlemler alınması gerekmektedir. Bu sayede müşteri hakları korunabilir, işletmelerin sürdürülebilirliği sağlanabilir, çalışan hakları ve güvenlikleri teminat altına alınabilir. Yapılan derleme çalışması ile yiyecek- içecek sektöründeki etik ihlaller incelenmiş ve çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etik, Tağşiş, Yiyecek İçecek Sektörü, Gıda, Müşteri Memnuniyetsizliği, İnsan Sağlığı

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Akova, O. & Çalık, İ. (2013). Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Etik Algılamaları Üzerine Bir Araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 1.
• Aldemir, T. (2023). Doğal Afetler Sonrası Afetzedelerin Beslenmesi: 2023 Kahramanmaraş Depremi Örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 686-701.
• American Culinary Fedaration, (Tarih Yok). Code of Professional Ethics, https://www.acfchefs.org/ACF/Resources/Downloads/Default, (Erişim Tarihi:10/09/2024).
• Ay, C. & Kahraman, A. (2010) “Fiyatlandırmada Etik”, Pazarlamada Etik Yaklaşımlar, Ed. Canan Ay, Burak Kartal ve Sinan Nardalı Ankara, Detay Yayıncılık.
• Aydemir, D. A., Özen İ. A. & Buyruk. L., (2018). Artan Maliyetler Karşısında Otel Mutfaklarındaki Yeni Uygulamalar: Kapadokya Örneği. 4. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Sempozyumu.
• Baltalı, B. (2019). Sous-vide pişirme tekniği temel aktörlerinin farklı turizm işletmeleri bağlamında değerlendirilmesi: İstanbul örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Barutçu, M. (2023), Eksik gramajlı ekmek satan fırına ceza!, https://www.safakgazete.com/eksik-gramajli-ekmek-satan-firina-ceza, (Erişim Tarihi:04/06/2024).
• Baştürk, F. (2009). Ücret Tatmini ile Ücret Yönetiminde Örgütsel Adalet Algısı Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bayram, A. T. (2019). Türk Turizm Alan Yazınında Kadınlar Üzerine Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi Bıblıometrıc Analysıs Of Women Studıes On Turkısh Tourısm Lıterature. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 8 (2), 55-77.
• Bengül, S. & Güven, Ö. Z. (2019). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Fiziksel Ortam Kalitesi, Yiyecek Kalitesi ve Servis Kalitesinin Algılanan Değer, Müşteri Memnuniyeti ve Müşteri Bağlılığı Üzerindeki Etkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (42), 375-406. https://doi.org/10.31795/baunsobed.657536.
• Bolat, T. (2002). HACCP Sistemi ve Bir Fast Food işletmesi Uygulaması. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 13 (1), 63-83.
• Bucak, T. (2011). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Iso 22000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi (Ggys): Bir Literatür Taraması. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (1), 1-20.
• Canlı, Z. (2020), Konya'da hijyen koşullarına uymayan süt fabrikasına Bakanlıktan ceza, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/konyada-hijyen-kosullarina-uymayan-sut-fabrikasina-bakanliktan-ceza/2033259, (Erişim Tarihi:05/06/2024).
• Chow, I.H., Lau, V.P., Lo, T.W., Sha, Z. & Yun, H. (2007). Service Quality In Restaurant Operations In China: Decision- And Experiential-Oriented Perspectives. International Journal of Hospitality Management, 26 (3), 698–710.
• Çelik, M. & Şahingöz, S. A. (2018). İş yaşamında cinsiyet ayrımcılığı: Kadın aşçılar örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6 (Special Issue 3), 370-383.
• Çevik, S. & Sarıipek, S. (2020). Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü Önlisans Öğrencilerinin Turizm İşletmelerindeki Etik Problemlere Yönelik Algılamaları, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (4), 3887-3908.
• Dalkıranoğlu, T. & Çetinel, F. G. (2008). Konaklama işletmelerinde kadın ve erkek yöneticilerin cinsiyet ayrımcılığına karşı tutumlarının karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 277-297.
• Demir, M. (2009). Konaklama İşletmelerinde Duygusal Zeka, Örgütsel Sapma, Çalışma Yaşamı Kalitesi ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişkinin Analizi (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Demir, M. (2011). İş Yaşamında Ayrımcılık: Turizm Sektörü Örneği, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1).
• Doğdubay, M. & Karan, İ. (2015). Yiyecek-içecek işletmelerinde etik uygulamaların SWOT Analizi ile değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 3 (4), 24-32.
• Erbaş, N. (2011). Yiyecek içecek işletmelerinde çalışan personelin etik davranışlarının tespiti: Kayseri örneği. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Ercan, M. O. & Varol, E., (2021). Silivri İlçesinde Yer Alan Restoranların Tripadvisor Yorumlarının İçerik Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Uluslararası Turizmde Yükselen Eğilimler Kongresi.
• Esen, O., Atay, H. (2023). Otel İşletmelerinde Çalışanların İş Yaşam Kalitesini Etkileyen Boyutlar: Kuşadası Örneği, İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (4), 2823-2845.
• Giritlioğlu, İ., İpar, M. S. & Sevinç, R. (2016). Osmanlı ve Türk mutfağına yönelik faaliyet gösteren yiyecek içecek işletmelerinde müşteri şikayetlerinin incelenmesi: Antalya Bölgesi kapsamında bir araştırma. H. S. Fettahlıoğlu & A. Afşar (Ed.), 3rd International Congress on Social Sciences, China to Adriatic (27-30 Kasım 2016), Bildirileri İçinde (ss. 204-217). Adıyaman: Iksad Publications.
• Gül Öztürk, D. (2022). Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları: Yargıtay Kararları Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 1-17.
• Gündoğdu, E. (2021). Etnik restoran yöneticilerinin karşılaştıkları sorunlar: Nevşehir ve İzmir illeri örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Gürbüz, S., Çelikel Güngör, A., Arık Yüksel, T., İflazoğlu, N. & Toprak, L. (2023). Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Haccp Sisteminin Uygulanmasının Önündeki Engeller: Mardin Örneği (Barriers to Implementation of HACCP System in Food and Beverage Enterprises: The Case of Mardin). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7 (4), 2685–2700. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.494
• Güven, E. Ö. & Çay, A. (2020). Turizm İşletmelerinde Etik Dışı-Gayri Ahlaki Tüketici Davranışları. Journal of Academic Perspective on Social Studies, (1), 46-66.
• Güven, Z., ve Dönmez, F. G. (2023). Ayrımcılık, Türleri, Nedenleri ve Sonuçları: Otel Çalışanlarının Bakış Açısıyla Bir İnceleme. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 20 (2), 288-307.
• Hançer, M., Biçici, F. ve Tanrısevdi, A. (2007). Fiyat Sonu Yazım Stratejileri: Kafe ve Restoran Menü Fiyatlarının Öğrenci Algıları Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Nitel Bir Çalışma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18 (1), 21-32.
• Hight, S. K. & Park, J. Y. (2018). Substance use for restaurant servers: Causes and effects. International Journal of Hospitality Management, 68, 68-79.
• Hwang, J., Yoo, Y. & Kim, I. (2021). Dysfunctional Customer Behavior, Employee Service Sabotage, And Sustainability: Can Social Support Make A Difference?. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 18 (7), 3628.
• Imai, S. & Watanabe, T. (2014). Product Downsizing and Hidden Price Increases: Evidence from Japan's Deflationary Period. Asian Economic Policy Review, 9 (1), 69-89.
• İha.com.tr. (2013), Döner Salonlarına Denetim Isparta Belediyesi Zabıta Müdürlüğü Ekipleri Dönercilere Yönelik Hijyen ve Gramaj Denetimi Yaptı, https://www.iha.com.tr/isparta-haberleri/-548523, (Erişim Tarihi:04/06/2024).
• İlban, M. O. & Kaşli, M. (2009). Termal Turizmin Gelişmesini Etkileyen Sorunlari Belirlemeye Yönelik Gönen’de Bir Araştirma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9 (4).
• İlhan, M. N., Gözükara, M. G. & Aksu, E. (2017). Turizm Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği ile İlgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (2), 1-8.
• İlsay, S. (2020). Stratejik yönetim yaklaşımının menü planlamada uygulanabilirliği: Bir model önerisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İpar, M. S. & Esmer, Y. (2015). Turizm işletmelerinde etik uygulamaların önemi: kavramsal bir araştırma. 14. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 474-479.
• Josiam, B. M. & Monteiro, P. A. (2004). Tandoori tastes: Perceptions of Indian restaurants in America. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 16 (1), 18-26.
• Kabil, E. N. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin kadınların motivasyon ve verimliliği üzerindeki rolü: Mutfak departmanı çalışanları üzerine bir araştırma. Journal of New Tourism Trends, 3 (1), 70-85.
• Karakaş, A. & Aslan, A. (2022). Yiyecek içecek işletmelerindeki işgörenlerin dedikodu ve söylentiye ilişkin görüşleri. Turizmde Mimarlık ve Kültürel Miras II içinde (ss. 208-2016). Detay Yayıncılık.
• Kasar, H., Gokmen, S. & Çağlar, A. (2021). Farklı Pişirme Tekniklerinin Bazı Geleneksel Fırın Ürünlerinin Duyusal Kalitelerini Geliştirmede ve Besin Kayıplarını Azaltmada Kullanılabilirlikleri Üzerine Bir Araştırma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (28), 70-74.
• Kaşka, D. (2022). Mutfak çalışanı kadınlara yönelik ön yargılar ve cinsiyet ayrımcılığı (Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
• Kaya, İ. (2012). Otel işletmelerinde çalışma yaşamının kalitesini etkileyen faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Marmaris örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kincaid, C. S., Baloglu, S. & Corsun, D. (2008). Modeling ethics: The impact of management actions on restaurant workers’ ethical optimism. International Journal of hospitality management, 27 (3), 470-477. Kozak, M. A. & Güçlü, H. (2006). Turizmde Etik, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Liu, Y. & Jang, S. S. (2009). Perceptions of Chinese restaurants in the US: what affects customer satisfaction and behavioral intentions?. International journal of hospitality management, 28 (3), 338-348.
• Muncy, J.A. & Vitell, S. J. (1992). “Consumer Ethics: An Investigation of the Ethical Beliefs of the Final Consumer”, Journal of Business Research, 24, ss.297-311.
• Ölmez, M. (2023). Gastronomik Sunum Teknikleri. Gastronomi ve Mutfak Sanatları Temel Kavramlar ve Güncel Konular, Ed. Akmeşe, Kadriye Alev, Eğitim Yayınevi, 239-264.
• Özkanlı, O., Özer, A. & Uçuk, C. (2016). Ethics in gastronomy and culinary arts field, Global Journal on Humanites & Social Sciences, 3, 382-386
• Pelit, E., Baytok, A., Soybalı, H. H. & Kılıç, İ. (2017). Nepotizm algısında demografik özelliklerin rolü: Otel işletmeleri işgörenleri üzerinde bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 45-63.
• Pelit, E. & Gökçe, F. (2019). Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İşlevi Olarak İş Analizi ve Sorunlar: Kavramsal Bir Değerlendirme, Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(1):18-33.
• Pelit, E., Baytok, A., Soybalı, H. H. & Kılıç, İ. (2018). Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Nepotizm Algılarının Yöneticilerine Olan Güvene Etkisi: Afyonkarahisar’daki Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Journal Of Recreation And Tourism Research, 5 (1), 53-70.
• Resmi Gazete (2024), Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri No: 51), https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/04/20240427-16.htm, 04/07/2024 tarihinde erişilmiştir.
• Saad Andaleeb, S. & Conway, C. (2006), "Customer satisfaction in the restaurant industry: an examination of the transaction‐specific model", Journal of Services Marketing, 20 (1), 3-11. https://doi.org/10.1108/08876040610646536.
• Sarıca, V. (2020). Yiyecek içecek işletmelerinde gayri ahlaki (etik dışı) müşteri davranışları: Sakarya'da bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi.
• Sarıca, V., Güven, E. Ö. & Yılmazer, A. (2020a). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Etik Dışı Müşteri Davranışlarına Yönelik Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8 (4), 2703-2729.
• Sarıca, V., Güven, E. Ö. & Yılmazer, A. (2020b). Yiyecek İçecek İşletmelerinde Etik Dışı Müşteri Davranışlarının Yöneticiler Açısından İncelenmesi: Sakarya İlinde Bir Araştırma. Journal of New Tourism Trends, 1 (1), 22-39.
• Selvi, M. S. & Cavlak, N. (2022). Tüketicilere Yönelik Etik Dışı Fiyatlama Uygulamaları. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23 (2), 363-378.
• Şahin, B. (2011). Seyahat Acentalarının Pazarlama Faaliyetlerinde Etik Karar Verme Süreci: İstanbul Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Smolensky, E. & Kleiner, B. H. (2003). How to prevent sexual harassment in the workplace. Equality, Diversity and Inclusion: An International Journal, 22 (2), 59.
• Sormaz, Ü., Demirçivi, B. M. & Yeşiltaş, M. (2014). Dışarıya Yemek Hizmeti Veren (Catering) İşletmelerde Çalışanların İş Güvenliği Bilgilerinin Değerlendirilmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 61-76.
• Susskind, A. M. & Chan, E. K. (2000). How restaurant features affect check averages: a study of the Toronto restaurant market. The Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 41 (6), 56-63.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2021). Gıda ve İçecek Sektörü Raporu 2021, https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0111011413, 10/09/2024 tarihinde erişilmiştir.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2024a), Taklit veya Tağşiş Yapılan Gıdalar, https://guvenilirgida.tarimorman.gov.tr/gkd, (Erişim Tarihi:11/10/2024).
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2024b), Sağlığı Tehlikeye Düşürecek Gıdalar, https://guvenilirgida.tarimorman.gov.tr/gkd, (Erişim Tarihi:11/10/2024).
• Taştan, H. & Kızılcık, O. (2017). Kahramanmaraş’ta Bulunan Yiyecek İçecek İşletmelerine Yönelik Trıpadvısor.Com’da Paylaşılan Şikâyetlerin Sınıflandırılması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26 (1), 270-284.
• Tezbaşaran, E. (2019). Turizm sektöründe tüketici etiği sorunsalı Muğla ilinde bir uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir Katip Celebi Üniversitesi.
• Trthaber.com (2024), “81 ilde kafe ve restoranlara 'menü' denetimi”, https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/81-ilde-kafe-ve-restoranlara-menu-denetimi-852031.html, (Erişim Tarihi:26/06/2024).
• Tunçsiper, B. & İlban, M. O. (2006). Turizm işletme belgeli otel işletmelerinin pazarlama sorunları: Balıkesir ilinde bir alan araştırması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 225-244.
• Tutak, S. (2024). Gıdada KDV istismarını önleyecek düzenleme, ticarette haksız rekabetin de önüne geçecek, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/gidada-kdv-istismarini-onleyecek-duzenleme-ticarette-haksiz-rekabetin-de-onune-gececek/3205943, (Erişim Tarihi:04/07/2024).
• Türkay, O., Şengül, S., Şengül, B., Usta, S. (2018). Mutfak Çalışanları Gözünden Otel ve Lokantalarda Yiyecek Üretiminin Sorunları. In Tourısm Symposıum Proceedıng (p. 42-52).
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, (2023). Gıda Sektörü Derleme Raporu 2023.https://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2024/T%C3%BCrkiyeG%C4%B1daSekt%C3%B6rDerlemeRaporu.pdf, (Erişim Tarihi:10/09/2024).
• Türkmendağ, T., Erdem, B. & Akyürek, S. (2021). Güvenli Turizm Sertifikalı İşletmelerin Profilleri ve Sertifikaya Sahip Konaklama İşletmelerine Yönelik Çevrimiçi Misafir Yorumlarının Değerlendirilmesi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 455-476.
• Uçuk, C. (2017). Gastronomide tabak tasarım teknikleri ve yenilikçi sunum anlayışları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uyar, A. (2018). Satış geliştirme çabalarının tüketiciler açısından değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (C-IASOS Özel Sayısı), 22-35.
• Varinli, İ. (2004). Hizmet İşletmelerinde Çalışanların Etik Olmayan Davranışlara İlişkin Değerlendirmeleri Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Ege Academic Review, 4 (1), 44-53.
• Varol, E., Seçim, Y. & Kara, H. H. (2024). Helal Gastronomi: İstanbul Örnekli Bir Araştırma. In: Gençer, K. & Yazıt, H. (eds.), Gastronomi ve Mutfak Sanatları Üzerine Güncel Araştırmalar- I. Özgür Yayınları. DOI: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub400.c183.
• Yalım Kaya, S. & İlhan, S. (2018). Toplu Yemek (Hazır Yemek) Sektöründe Yaşanan Problemler ve Çözüm Önerileri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (Ek.1), 553-581
• Yeşiltaş, M., Arslan, Ö. E., & Temizkan, R. (2012). İşgören Seçiminde ve Örgüt İçi İş Yaşamında Siyasi Ayrımcılık: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 94-117.
• Yıldırım, E., Mert, K. (2019) Etik Dışı Fiyatlandırma Uygulamaları Karşısında Tüketicilerin Düşünce ve Davranışlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11 (4), 2876-2892.
• Yıldırım, T. & Özbay, G. (2019). Türkiye'de Faaliyet Gösteren Helal Konseptli Otel İşletmelerinin Hizmet Kriterleri ve Helal Mutfak Belgelendirme Düzeylerine Yönelik Bir Araştırma. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3 (2), 324-345.
• Yıldız, S. (2007). İşyerinde istismar davranışlarının psiko-sosyal boyutu ve bir uygulama. (Yayınlanmamış doktora tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, Ş. (2015), “Eksik gramajdan 7 tesise 29 bin 174 TL para cezası”, https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/4383361/eksik-gramajdan-7-tesise-29-bin-174-tl-para-cezasi, (Erişim Tarihi:04/06/2024).
• Yılmaz, Ö. D., Göksu Özgen, I. & Hazarhun, E. (2021). Otellerde Konuk ve Çalışan Hırsızlığı: Nitel Bir Araştırma, Turizm Akademik Dergisi, 8 (1), 133-149.
• Yücel, R. & Çiftci, G. E. (2012). İş görenin iş etiği tutum ve davranış algısı. İş Ahlakı Dergisi, 5 (9), 131-161.