Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Tamamlayıcı Ölçme Araçlarının Kullanılması Bakımından Karşılaştırılması

Yıl 2024, Sayı: 30, 53 - 68, 21.10.2024

İlker Aydın , Pınar Kanık Uysal , Yunus Emre Uyar

https://doi.org/10.30767/diledeara.1470091

Öz

Eğitim politikalarında yapılandırmacı felsefenin ağırlık kazanması öğretim programlarının ölçme-değerlendirme anlayışlarına yansımış ve bunun doğal bir sonucu olarak tamamlayıcı ölçme araçlarına olan yönelim artmıştır. Bu durum 2006 ve sonrasında yayımlanan Türkçe dersi öğretim programlarında da etkisini hissettirmiştir. Artık öğrencinin etkin katıldığı, duyuşsal alanlara da önem veren ve sürecin de değer gördüğü çoklu bir ölçme-değerlendirme anlayışı egemen olmaya başlamıştır. Türkçe derslerinde kullanılan temel materyal ders kitabı olduğundan bu dönüşümün Türkçe ders kitaplarına ne ölçüde yansıdığı sorusu önem kazanmıştır. Bu amaçla bu çalışmada 1981, 2006 ve 2019 Türkçe dersi öğretim programlarına göre hazırlanan ortaokul düzeyindeki Türkçe ders kitaplarının söz konusu dönüşümden ne ölçüde etkilendiğini ortaya çıkarmak için kitaplarda kullanılan tamamlayıcı ölçme araçları incelenmiştir. Tamamlayıcı ölçme araçlarının program felsefesi gereği 2006 öncesi kitaplarda kullanılmadığı, ilk kez 2006’dan itibaren kullanılmaya başlandığı ancak bu kullanımın da yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu araçların hem programlardaki hem alanyazındaki çeşitliliğinin Türkçe ders kitaplarına yeterince yansımadığı, sınırlı sayıda ölçme aracının kullanıldığı, kullanılan bu ölçme araçlarının da öğrenme alanlarına ve sınıf seviyelerine dengeli olarak dağıtılmadığı ve okuma/dinleme/izleme alanlarının bu konuda ihmal edildiği tespit edilmiştir. Yine tamamlayıcı ölçme araçlarının kullanılma sıklığının 2006’dan 2019’a gelindiğinde azaldığı ortaya konmuştur. Dil becerilerini ölçerken yeni programların felsefesinin getirdiği imkânlardan yeterince yararlanılmadığı, bunların da birtakım sınırlılıklara sebep olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tamamlayıcı ölçme araçları, dil öğretimi, ölçme, değerlendirme, Türkçe eğitimi

Kaynakça

• Acar, E. (2018). Proje ve Portfolyo Değerlendirme. ed. Savaş Baştürk. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Nobel.
• Aktaş, M. ve Alıcı, D. (2018). “Yazılan Hikâyeyi Değerlendirmeye Yönelik Analitik Rubrik Geliştirme: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 2, s.597-610.
• Akyol, H. ve Şahin, A. (2020). Türkçe öğretimi Türkçe öğretmenleri ve öğretmen adayları için. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Altun, K. (2021). 8. sınıf Türkçe ders kitabındaki tema değerlendirme sorularının Pisa düzeylerine ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: (Yayımlanmamış doktora tezi).
• Altun, K. ve Yıldız, D. (2023). “Yenilenmiş Bloom Taksonomisi ve PISA Okuma Becerileri Yeterliklerine Göre 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Tema Değerlendirme Sorularının İncelenmesi”. Ege Eğitim Dergisi, C. 24, S. 1, s. 90-106. https://doi.org/10.12984/egeefd.1128483.
• Arslan, A. ve Engin, A. O. (2019). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, C. 2019, S. 13, s. 67-94.
• Bağcı Ayrancı, B. ve Mutlu, H. H. (2017). “2006, 2015 ve 2017 Türkçe Dersi Öğretim . Programlarının Karşılaştırılması”. International Journal of Language Academy, C. 5, S. 7, s. 119-130.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2015). Geleneksel-Tamamlayıcı Ölçme ve DeğerlendirmeTeknikleri Öğretmen El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Başol, G. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Baştürk, S. (2018). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara:Nobel.
• Benzer, A. ve Eldem, E. (2013). “Türkçe ve Edebiyat Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Araçları Hakkında Bilgi Düzeyleri”. Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 21, S. 2, s. 649-664.
• Benzer, A. (2019). “Türkçe Ders Kitaplarının PISA Okuma Becerileri Yeterlilik Düzeyleri İle İmtihanı”. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, C. 7, S. 2, s. 96-109.
• Coşkun, Y. D. (2013). “Türkçe Dersi Kitabının Pısa Sınavı Okuma Ölçütleri Açısından Değerlendirilmesi”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 23, S. 16, s. 22-43.
• Çaylar, A. (2007). 1981 ve 2006 Türkçe öğretim programlarının (6-8. sınıflar) karşılaştırmalı bir değerlendirmesi. Çanakkale: Onsekizmart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Çetin, B. (2019). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Anı.
• Demirel, Ö. (2021). Eğitimde Program Geliştirme Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi.
• Dilekçi, A. (2022). “Türkçe Dersi Nasıl Yapılandırılabilir?” Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, C. 13, S. 2, s. 1375-1396.
• Duran, E. ve Öztürk, E. (2020). “Türkçe Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme”. ed. Hayati Akyol & Ayfer Şahin. Türkçe öğretimi öğretmen adayları ve öğretmenler için. Ankara: Pegem Akademi.
• Epçaçan, C. ve Okçu, V. (2010). “İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi”. Milli Eğitim Dergisi, C. 40, S. 187, s. 39-51.
• Eroğlu, S. (2019). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Altı okuma anlama soru ve etkinliklerinin güncellenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Ersoy, E. (2018). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. ed. Savaş Baştürk. Ankara: Nobel Yayınları.
• Göçer, A. (2008). “İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarının Ölçme ve Değerlendirme Açısındam İncelenmesi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 11, S. 1, s. 197-210.
• Göçer, A. (2018). Süreç ve Sonuç Değerlendirme Yöntem ve Araçlarıyla Türkçe Eğitiminde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gömleksiz, M. N., Sinan, A. T. ve Demir, S. (2010). “İlköğretim Türkçe Dersi Proje ve Performans Görevlerinin Gerçekleştirilme Sürecine Yönelik Görüşleri (Malatya İli Örneği)”. Turkish Studies, C. 5, S. 3, s. 1320-1349.
• Gökdemir, C., Aydaşgil, B. S. ve Topçuoğlu Ünal, F. (2021). “2020 Liseye Geçiş Soruları ile Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinlik ve Soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi”. International Journal of Language Academy, C. 9, S. 1, s. 263-279.
• Güler, N. (2019). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Gündoğdu, A. E. (2012). Ana dili olarak Türkçenin öğretiminde öyküleyici metin çözümlemeye yönelik gözlem formu önerisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 3, S. 5, 34-46.
• Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2012). Anlatma Teknikleri 1 Uygulamalı Okuma Eğitimi El Kitabı. İstanbul: Grafiker Yayınları.
• Güneş, F. (2021). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. Ankara: Pegem Ankara: Akademi.
• Kabadayı, H. İ. (2010). “İlköğretim 5. Sınıf Öğretmenlerinin Türkçe Ders Kitapları Hakkındaki Görüşleri”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 3, S. 2, s. 42-50.
• Kaplan, K. (2021). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Dinleme/izleme Becerisini Ölçmeye Yönelik Soruların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 10, S. 1, s. 626-645.
• Karadüz, A. (2009). “Türkçe Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarının Yapılandırmacı Öğrenme Kavramı Bağlamında Eleştirisi”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 22, S. 1, s. 189-210.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kara Özkan, N. (2021). “Türkçe Öğretmenlerinin Ders Kitaplarına Bağlılıklarına Yönelik Öğretmen Görüşleri”. Ana Dili Eğitimi Dergisi, C. 9, S. 1, s. 131-150.
• Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2019). “Türkçe Öğretmenlerinin Dil Becerilerini Ölçme ve Değerlendirme Yeterlilikleri”. Milli Eğitim, C. 48, S. 2, s. 685-716.
• Kaya, M. F. ve Taşdere, A. (2016). “İlkokul Türkçe Eğitimi İçin Alternatif Bir Ölçme Değerlendirme Tekniği: Kelime İlişkilendirme Testi (KİT). Electronic Turkish Studies, C. 11, S. 9, s. 803-820.
• Kesici, A. (2019). “Eğitimde Postmodern Durum: Yapılandırmacılık”. İnsan ve İnsan, C. 6, S. 20, s. 219-238.
• Kutlu, Ö. (1999). “İlköğretim Okullarındaki Türkçe Ders Kitaplarındaki Okuma Parçalarına Dayalı Olarak Hazırlanmış Sorular Üzerine Bir Değerlendirme”. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, C. 23, S. 111, s. 13-21.
• Küçükaydın, M. A. ve İşcan, A. (2017). “İlköğretim 3. Sınıf Türkçe Ders Kitapları ve Öğretmen Kılavuz Kitabının Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımına Uygunluk Düzey”i. Ana Dili Eğitimi Dergisi, C. 5, S. 1, s. 1-13.
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). “Türkçe Dersi Öğretmenlerinin Ölçme Değerlendirmeye İlişkin Algıları”. Millî Eğitim Dergisi, 41(190), 212-233.
• McMillan, J. H. (2015). Sınıf İçi Değerlendirme Etkili Ölçütlere Dayalı Bir Öğretim İçin İlke ve Uygulamalar. çev. Komisyon. İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• MEB. (1981). Temel eğitim okulları Türkçe eğitim programı. Tebliğler Dergisi, S. 2098, s. 327-356.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• Mutlu, H. H., Süğümlü, Ü. ve Çinpolat, E. (2019). “Türkçe Dersi Öğretim Programı (2018) Temelinde Hazırlanan Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşleriyle Değerlendirilmesi”. Millî Eğitim Dergisi, C. 48, S. 224, s.101-121.
• Nitko, A. J. ve Brookhart, S. M. (2020). Öğrencilerin Eğitsel Değerlendirmesi, çev. Komisyon. Ankara: Nobel.
• Örge Yaşar, F. (2008). “Türkçe ders kitaplarında ölçme değerlendirme çalışmalarının karşılaştırmalı analizi”. Çağdaş Eğitim Dergisi, S. 335, s.31-39.
• Özbay, M. (2012). Anlama Teknikleri 2, Dinleme Eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özeren, E. (2013). Alternatif ölçme ve değerlendirme araçları üzerine bir meta analiz çalışması. Elazığ: Fırat Üniversitesi: (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Sallabaş, M. E., ve Yılmaz, G. (2020). “Türkçe Ders Kitabında Bulunan Metin Altı Sorularının Yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne Göre İncelenmesi”. Ana Dili Eğitimi Dergisi, C. 8, S. 2, s. 586-596.
• Soyuçok, M. (2020). “Türkçe Eğitiminde Anlayış ve Uygulama Değişimleri: İki Ders Kitabı Örneği”. Avrasya Dil Eğitimi Araştırmaları Dergisi, C. 4, S. 2, a. 68-83.
• Sur, E. (2023). “Türkçe Ders Kitaplarına Yönelik Hazırlanan Çalışmalardaki Eğilimler”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, C. 12, S. 1, s. 194-220.
• Süğümlü, Ü. (2021). “Türkçe Öğretiminde Öz Değerlendirme Uygulamaları”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, C. 19, S. 2, s. 733-752.
• Şahbaz, N. K ve Çekici, Y. E. (2012). “Disiplinlerarası bir disiplin olarak Türkçe eğitimi”. Electronic Turkish Studies, C. 7, S. 3, 2367-2382.
• Şahin, A. (2010). “İlköğretim İkinci ve Üçüncü Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Kılavuz Kitap ve Öğrenci Çalışma Kitabının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi. Milli Eğitim, C. 40, S. 185, s. 48-65.
• Tabak, G. ve Göçer, A. (2014). “Dinleme Becerisine Yönelik Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Araçları”. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 2, s. 250-272.
• Temizkan, M. (2021). Metin Türlerine Göre Okuma Eğitimi. Ankara: Nobel.
• Temizyürek, F. ve Balcı, A. (2006). Cumhuriyet Dönemi İlkögretim Okulları Türkçe programları. Ankara: Nobel. Turgut, F. M. ve Baykul, Y. (2019). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• Türkben, T. (2022). “Türkçe Öğretmenlerinin Sınıf İçi Öğrenme Becerilerini Ölçme ve Değerlendirme Yeterlikleri”. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, C. 13, S. 25, s. 45-72.
• Tüysüz, C. (2018). Ölçme Değerlendirmede Temel Kavramlar ve Eğitim Sistemindeki Uygulamaları, ed. Savaş Baştürk. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Nobel.
• Uysal, A., ve Direkçi, B. (2021). “Etkileşimli Kelime Duvarı Tekniğinin 5. Sınıflara Kelime Öğretiminde Kullanılması”. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, C. 13, S. 1, s. 27-48.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayınevi.
• Yiğit, F. (2013). İlköğretim 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Dersi Öğretim Programı’ndaki alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerine yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi.Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).