SOSYAL HİZMET ÖĞRENCİLERİNİN İNSAN HAKLARI EĞİTİMİNE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 22, 316 - 336, 29.11.2021

Oktay Tatlıcıoğlu , Nilgün Küçükkaraca , Engin Fırat

https://doi.org/10.53092/duiibfd.969750

Öz

Sosyal hizmet mesleği referansları ve özü itibariyle bir insan hakları mesleğidir. Özellikle hak bilincinin ve sosyal hakların gelişmesiyle sosyal hizmetlerin tesisinde en temel paradigma hak temelli yaklaşım olmuştur. Sosyal hizmet ile insan hakları arasındaki bu ilişki itibariyle sosyal hizmet öğrencilerinin insan hakları eğitimine yönelik tutumları bu çalışmada incelenmek istenmiştir. Bu bağlamda Karaman-Kepenekçi (1999) tarafından geliştirilen İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutum Ölçeği (İHEYTÖ) ve araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan sosyo-demografik bilgi formu kullanılarak Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü öğrencisi 269 kişiden veri toplanmıştır. Araştırmada tarama modeli ve sınıf bazında tabakalı örneklem yöntemi kullanılmıştır. Veriler üzerinde yapılan analiz çalışmalarında verilerin normal dağılmadığı tespit edilmiş ve bu nedenle de veriler üzerinde non-parametrik analizler yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına bakıldığında, çoğunlukla öğretmen adaylarıyla İHEYTÖ kullanılarak yapılan araştırmalara göre bu araştırmada sosyal hizmet bölümü öğrencilerinin ölçek puanlarının daha yüksek çıktığı, kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha yüksek puan aldığı, insan haklarıyla ilgili ders almış olma durumuna göre İHEYTÖ puanlarının anlamı bir şekilde farklılaştığı bulunmuştur. Ayrıca ilköğretim ve ortaöğretim dönemlerinde alınan insan hakları temalı derslerin kalıcı olmadığı görülmektedir. Bulgular insan hakları eğitiminin sosyal hizmetteki önemini gösterir niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, insan hakları eğitimi, sosyal hizmet, sosyal adalet, sosyal hizmet öğrencileri

INVESTIGATION OF SOCIAL WORK STUDENTS' ATTITUDES TOWARDS HUMAN RIGHTS EDUCATION: HACETTEPE UNIVERSITY EXAMPLE

Öz

Social work is a human rights based profession in terms of its references and essence. Especially with the development of rights awareness and social rights, the most basic paradigm in the establishment of social services has been a rights-based approach. In view of this relationship between social work and human rights, social work students' attitudes towards human rights education are aimed to be examined in this study. In this context, data were collected from 269 students of Hacettepe University Social Work Department using the Attitude Scale towards Human Rights Education (ASTHRE) developed by Karaman-Kepenekçi (1999) and the socio-demographic information form prepared by the researchers. The study is based on survey method. Stratified sampling method was used in the research by making class distinction. Due to normality analysis that showed that the data were not distributed normally, non-parametric analyzes were used in the analysis. Considering the findings of the study, according to the researches conducted mostly with teacher candidates using IHEYTÖ, social work students' scale scores were higher; female students got higher scores than male students, and the IHEYTÖ scores differed somewhat according to the status of taking courses on human rights. It is also observed that the human rights-themed courses taken during primary and secondary education are not permanent. The results show the importance of human rights education in social work.

Anahtar Kelimeler

Human rights, human rights education, social work, social justice, social work students

Kaynakça

• Acar, H. ve Duyan, G. Ç. (2003). Dünyada sosyal hizmet mesleğinin ortaya çikişi ve gelişimi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 14(1), 1-19.
• Altinova, H. H., Duyan, V., ve Megahead, H. A. (2019). The Impact of the Human Rights Education Program for Women on Gender Perceptions of Social Work Students. Research on Social Work Practice, 29(1), 113-121. doi:10.1177/1049731516679889
• Buz, Öntaş ve Hatipoğlu (2012). Opinions of social work students from Turkey on social justice. International Social Work 56(6) 724–742.
• Chamberlian, M. (2001). Human rights education for nursing students. Nursing Ethics, 8(3), 211-222.
• Chiarelli-Helminiak, C. M., Eggers, M., ve Libal, K. R. (2018). The Integration of Human Rights in US Social Work Education: Insights from a Qualitative Study. Journal of Human Rights and Social Work, 3(2), 99-107. doi:10.1007/s41134-018-0050-y
• Cubillos-Vega, C., ve Aranaz, M. F. (2019). Effects of a human rights education intervention with Social Work students: assessment of concepts and commitment. Cuadernos De Trabajo Social, 32(2), 381-395. doi:10.5209/cuts.60617.
• Council On Social Work Education. (2008). 2008 Education Policy and Accreditation Standards. https://www.cswe.org/Accreditation/Standards-and-Policies/2008-EPAS. Erişim tarihi: 12.08.2020
• Council On Social Work Education. (2015). Commission on Accreditation Commission on Educational Policy. https://www.cswe.org/getattachment/Accreditation/Accreditation-Process/2015-EPAS/2015EPAS_Web_FINAL.pdf.aspx. Erişim tarihi: 12.08.2020
• Cubillos-Vega, C., ve Aranaz, M. F. (2019). Effects of a human rights education intervention with Social Work students: assessment of concepts and commitment. Cuadernos De Trabajo Social, 32(2), 381-395. doi:10.5209/cuts.60617
• Çarıkçı, S. ve Er, K. O. (2010) Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), s. 54-69.
• Çoban Kaynak, R. (2017). Sosyal adalet, eşitlik ve sosyal hizmet. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 252-260.
• Flowers, N. (2010). Pusulacık: Çocuklar için insan hakları eğitimi (M. Çulhaoğlu, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gabel, S. G. & Mapp, S. (2020). Teaching Human Rights and Social Justice in Social Work Education, Journal of Social Work Education, 56(3), 428-441, DOI: 10.1080/10437797.2019.1656581
• Gözütok, F.D., Gülbahar, Y. ve Köse, F. (2007). Teacher training on human rights through e-learning. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 135-156
• Gülmez, M. (2001). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi egemenlik insanındır. Ankara: TODAİE Yayını.
• Gündoğdu, K. (2011). Candidate teachers’ attitudes concerning human rights education in Turkey. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(162), 182-195
• Herrero, M. I. M ve Charnley, H. (2019). Human rights and social justice in social work education: a critical realist comparative study of England and Spain. European Journal Of Social Work 2019, 22(2), 225–237 https://doi.org/10.1080/13691457.2018.1540407
• Herrero, M. I. M., ve Charnley, H. (2021). Resisting neoliberalism in social work education: learning, teaching, and performing human rights and social justice in England and Spain. Social Work Education, 40(1), 44-57. doi:10.1080/02615479.2020.1747421
• IFSW. (2014). Global definition of social work. https://www.ifsw.org/what-is-social-work/global-definition-of-social-work/
• Karatekin, K. Meyer, Z., Sönmez, Ö. F. ve Kuş, Z. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Turkish Studies, 7/(4), 2193-2207.
• Kepenekçi, Y.K. (1999a). Eğitimcilerin insan haklarına yönelik tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. www.education.ankara.edu.tr/ebfdergi/1999/213-225.pdf.
• Kepenekçi, Y.K. (1999b). İnsan hakları eğitimine yönelik bir tutum ölçeği. Eğitim Araştırmaları, Mart 2000, 51-58. Kepenekçi, Y.K. (2000). İnsan Hakları Eğitimi. Anı Yayıncılık.
• Kepenekçi, Y.K. (2008). Eğitimciler için insan hakları ve vatandaşlık, Ankara: Ekinoks Yayınları.
• KSGM & HÜNEE. (2009). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet. Ankara: Elma Teknik Basım.
• KSGM, & HÜNEE. (2015). Türkiye'de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. Ankara: Elma Teknik Basım.
• Kuş Z., Sönmez, Ö. F. ve Karatekin, K. (2011). Okulda Yaşam Biçimi Olarak Demokrasi Eğitimi. X. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, (5-7 Mayıs). Sivas (Sözlü Bildiri).
• McPherson, J. ve Libal, K. (2019) Human rights education in US social work: Is the mandate reaching the field?, Journal of Human Rights, 18:3, 308-324, DOI: 10.1080/14754835.2019.1617119.
• Neuman, W.L. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri: nitel ve nicel yaklaşımlar (2.cilt), İstanbul: Yayınodası (Çev.) Sedef Özge. NASW, (2017) Code of Ethics of the National Association of Social Worker, https://socialwork.sdsu.edu/wp-content/uploads/2011/09/NASW-Code-of-Ethics2017.pdf: Erişim tarihi:14.10.2020
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. & Polat, C. (2008). Reading habit of university students: the model of Ankara University. Bilgi dünyası (Information World), 9(2), 431-465.
• Rozas, L. W, & Garran, A. M. (2016). Towards a Human Rights Culture in Social Work Education. Br J Soc Work, 46(4), 890-905. doi:10.1093/bjsw/bcv032
• Steen, J. A., & Mann, M. (2015). Human Rights and the Social Work Curriculum: Integrating Human Rights into Skill-Based Education Regarding Policy Practice Behaviors. Journal of Policy Practice, 14(3-4), 275-291. doi:10.1080/15588742.2015.1044686
• Tanırlı, H. (2007). Demokrasi ve insan hakları eğitimi ile ilgili konuların ilköğretim kurumlarında okutulmakta olan ders kitapları içerisindeki yerinin incelenmesi, yüksek lisans bitirme projesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Tatlıcıoğlu, O. (2017). Uygulamaya dayalı insan hakları eğitimi içinde Akpınar Dellal, N. (Edt.) Demokratik Değerler Eğitimi. Letonya: Lamberd Akademik Publishing.
• Ulubey, Ö. (2015). Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Programının Yaratıcı Drama ve Diğer Etkileşimli Öğretim Yöntemleri İle Uygulanmasının Akademik Başarıya ve Demokratik Değerlere Bağlılığa Etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• UN (United Nations). (2006). Plan of action for the first phase (2005-2007) of the world programme for human rights education. Plan of Action: World Programme for Human Rights Education; first phase; 2006 - 147853eng.pdf (unesco.org) Erişim tarihi: 10.08.2020.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zengin, O. ve Altındağ, Ö. (2016). Bir İnsan hakları mesleği olarak sosyal hizmet. Toplum ve Sosyal Hizmet. 27 (1), 179-190.