Eğitim Kurumlarına Yönelik Yeşil İnovasyon Farkındalığı Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 28, 225 - 246, 31.12.2023

Ebru Polat Elçin Ayaz

https://doi.org/10.58689/eibd.1319853

Öz

Bu çalışmada farklı okul türlerinde görev yapan farklı demografik özelliklere sahip öğretmenlerin okullarındaki yeşil inovasyon farkındalığını belirlemek için bir ölçme aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 307 öğretmenin katılımıyla yeşil inovasyon ölçeğinin geliştirilmesi için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile güvenirlik analizleri yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, öz değeri 1’den büyük iki alt boyut ve 18 maddeden oluşan ölçek yapısı belirlenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ortaya çıkan iki alt boyutlu yapının test edilebilmesi için farklı çalışma grubundan elde edilmiş veriler ile doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda veri- model uyumu sağlandığı belirlenmiştir ve madde yük değerlerinin 0.920 ile 0.748 arasında değiştiği görülmüştür. Ayrıca güvenirlik analizi için yapılan analize göre Yeşil İnovasyon Ölçeğinin tamamının Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısının 0.969, Ürün Yeşil İnovasyonu alt boyutunun 0.935 ve Süreç Yeşil İnovasyonu alt boyutunun ise 0.960 olduğu belirlenmiştir. Analizler sonucunda iki yarı test güvenirliği ise ölçeğin tamamı için 0.922, Ürün Yeşil İnovasyonu alt boyutu için 0.914 ve Süreç Yeşil İnovasyonu alt boyutu için 0.939 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca AVE ve CR değerleri hesaplanmış ve bu değerlerin eşik değerlerin üzerinde olduğu belirlenmiştir. Analiz sonuçlarına göre yeşil inovasyon ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak kullanılabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

yeşil inovasyon, ürün yeşil inovasyonu, süreç yeşil inovasyonu, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Aboelmaged, M., & Hashem, G. (2019). Absorptive capacity and green innovation adoption in SMEs: The mediating effects of sustainable organisational capabilities. Journal of Cleaner Production. 220, 853-863. doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.02.150
• Aguilera-Caracuel, J., & Ortiz-de-Mandojana, N. (2013). Green innovation and financial performance: An institutional approach. Organization & Environment, 26(4), 365-385. doi:https://doi.org/10.1177/1086026613507931
• Alhaddad, A. (2015). Perceived quality, brand image and brand trust as determinants of brand loyalty. Journal of Research in Business and Management, 3(4), 01-08.
• Altunışık, R., Boz, H., Gegez, E., Koç, E. Sığrı, Ü., Yıldız, E., & Yüksel, A. (2022). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Yeni perspektifler. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. F., Karadeniz, Ş., & E., Demirel, (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Chang, C. H. (2011). The influence of corporate environmental ethics on competitive advantage: The mediation role of green innovation. Journal of business ethics, 104(3), 361-370. https://doi.org/0.1007/s10551-011-0914-x
• Chen, Y. S., Lai, S. B., & Wen, C. T. (2006). The influence of green innovation performance on corporate advantage in Taiwan. Journal of business ethics, 67(4), 331-339. doi:https://doi.org/ 10.1007/s10551-006-9025-5
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. NewYork: Lawrence Erlbaum Associates.
• Çalhan, H. (2022). Yiyecek ve içecek sektöründe yeşil inovasyon uygulamaları (Green innovation practices in the food and beverage sector). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(4), 3713-3733. doi:https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1164
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• DeVellis, R. F. (2017). Scale development: Theory and applications. California:Sage Publications.
• De Winter, J. C. F., & Dodou, D. (2012). Factor recovery by principal axis factoring and maximum likelihood factor analysis as a function of factor pattern and sample size. Journal of Applied Statistics, 39(4),b69–710. doi:https://doi.org/10.1080/02664763.2011.610445
• Ebrahimi, P., & Mirbargkar, S. M. (2017). Green entrepreneurship and green innovation for SME development in market turbulence. Eurasian Business Review, 7(2), 203-228. https://doi.org/10.1007/s40821-017-0073-9
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50. https://doi.org/10.1177/002224378101800104
• Gökçe, S. (2015). Kamuda inovasyon ve Türkiye’deki uygulamaları. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 28-37.
• Grieder, S., & Steiner, M. D. (2022). Algorithmic jingle jungle: A comparison of implementations of principal axis factoring and promax rotation in R and SPSS. Behavior research methods, 54(1), 54-74.
• Gürlek, M., & Tuna, M. (2017). Reinforcing competitive advantage through green organizational culture and green innovation. The Service Industries Journal, 38, 467–491. doi:https://doi.org/10.1080/02642069.2017.1402889
• Hardesty, D. M., & Bearden, W. O. (2004). The use of expert judges in scale development: Implications for improving face validity of measures of unobservable constructs. Journal of business research, 57(2), 98-107.
• He, X., & Jiang, S. (2019). Does gender diversity matter for green innovation? Business Strategy and the Environment. 28(7), 1341-1356. doi:https://doi.org/10.1002/bse.2319
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Huang, Z., Liao, G., & Li, Z. (2019). Loaning scale and government subsidy for promoting green innovation. Technological Forecasting and Social Change, 144, 148–156. doi:https://doi.org/10.1016/j.techfore.2019.04.02
• Kahn, K. B. (2018). Understanding innovation. Business Horizons, 61(3), 453-460. doi:https://doi.org/10.1016/j.bushor.2018.01.011
• Kırbaşlı, M., & Avunduk, Z. B. (2022). Yeşil hizmet inovasyonu: Bankacılık sektöründe kalitatif bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, (Özel Sayı), 26-52. doi:https://doi.org/ 10.35408/comuybd.1151998
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. London and Newyork: Routledge.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. NewYork: Guilford publications.
• Kline, S.J., & Rosenberg, N. (2010). An overview of innovation. In Studies on science and the ınnovation process: Selected works of nathan rosenberg. Singapore: World Scientific.
• Kocasaraç, H., & Karataş, H. (2018). Yenilikçi öğretmen özellikleri: Bir ölçek geliştirme çalışması. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-57. doi:https://doi.org/10.29065/usakead.349977
• Lai, S. B., Wen, C. T., & Chen, Y. S. (2003, April). The exploration of the relationship between the environmental pressure and the corporate competitive advantage. In Proceedings of the CSMOT Academic Conference, National Chiao Tung University, Hsin-Chu, Taiwan.
• Lin, R. J., Chen, R. H., & Huang, F. H. (2014). Green innovation in the automobile industry. Industrial Management & Data Systems, 114(6), 886-903. doi:https://doi.org/10.1108/IMDS-11-2013-0482
• Lin, W. L., Cheah, J. H., Azali, M., Ho, J. A., & Yip, N. (2019). Does firm size matter? Evidence on the impact of the green innovation strategy on corporate financial performance in the automotive sector. Journal of Cleaner Production, 229, 974-988. doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.214
• Nunnally, J., Bernstein, I. (1994) Psychometric theory. New York: McGray-Hill
• Özerdem, A. Y., & Serin, O. (2022). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin inovasyon yeterliliklerinin incelenmesi (KKTC Örneklemi). International Journal of New Trends İn Arts, Sports & Science Education (Ijtase), 11(1), 43-57.
• Özgül, B. (2020). Yeşil inovasyon, öncülleri ve firma performansı arasındaki ilişki: Rekabet stratejisinin moderatör rolü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Rehman, S. U., Kraus, S., Shah, S. A., Khanin, D., & Mahto, R. V. (2021). Analyzing the relationship between green innovation and environmental performance in large manufacturing firms. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120481. doi:https://doi.org doi:10.1016/j.techfore.2020.12048
• Saatçi, G., Demirbulat, Ö. G., & Avcıkurt, C. (2013). Konaklama İşletmelerinde Yeşil İnovasyon Uygulamaları: Bursa Örneği. 14. Ulusal Turizm Kongresi, 20-38. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Schiederig, T., Tietze, F., & Herstatt, C. (2012). Green innovation in technology and innovation management-an exploratory literature review. R&D Management, 42(2), 180–192. doi:10.1111/j.1467-9310.2011.00672.x
• Seyhan, M. (2021). Yönetsel bağlamda yeşil inovasyonun evriminin bibliyometrik analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 611-625. doi:https://doi.org/10.21547/jss.837114
• Shahzad, M., Qu, Y., Javed, S. A., Zafar, A. U., & Rehman, S. U. (2019). Relation of environment sustainability to CSR and green innovation: A case of Pakistani manufacturing industry. Journal of Cleaner Production, 119938. doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.119938
• Shahzad, M., Qu, Y., Rehman, S. U., & Zafar, A. U. (2022). Adoption of green innovation technology to accelerate sustainable development among manufacturing industry. Journal of Innovation & Knowledge, 7(4), 100231. doi: https://doi.org/10.1016/j.jik.2022.100231
• Song, W., & Yu, H. (2017). Green ınnovation strategy and green innovation: The roles of green creativity and green organizational identity. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 25(2), 135–150. doi:https://doi.org/10.1002/csr.1445
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde geçerlilik ve güvenirlik. Ankara: Seçkin Matbaası. Tabachnick, B. G.,& Fidell, L. S.(2013). Using multivariate statistics. Boston, MA: Pearson. Taş, S. (2017). İnovasyon, eğitim ve küresel inovasyon endeksi. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 99-123. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2013, Nisan). Sürdürülebilir Kalkınma Hakkında Temel Bilgiler. http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/temel-tanimlar/ (Erişim Tarihi: 12-04-2023)
• Utterback, J. M., & Abernathy, W. J. (1975). A dynamic model of process and product innovation. Omega, 3(6), 639-656. doi:https://doi.org/10.1016/0305-0483(75)90068-7
• Yerlisu Lapa, T., Serdar, E., Kaas, E. T., Çakır, V. O., & Köse, E. (2020). Rekreasyonda algılanan sağlık çıktıları ölçeğinin Türkçe versiyonunun psikometrik özellikleri. Spor Bilimleri Dergisi, 31(2), 83-95.
• Yıldız, H. (2016). Sürdürülebilirlik bağlamında sağlık sektöründe inovatif uygulamalar: Yeşil hastaneler. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 323-340.
• Zhang, Y., Sun, J., Yang, Z., & Wang, Y. (2020). Critical success factors of green innovation: Technology, organization and environment readiness. Journal of Cleaner Production, 264, 121701. doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121701