ORTAOKULLARDA GÖREVLİ ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA İLİŞKİN ALGILARININ BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 18, 109 - 127, 08.12.2020

Abidin Dağlı Zuhal Akyol

Öz

Bu araştırmanın amacı, kamu ortaokullarında görevli öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algılarının ne düzeyde olduğunu ve bu algıların bazı değişkenlere göre anlamlı bir fark oluşturup oluşturmadığını saptamaktır. Araştırmanın evrenini, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır İl merkezinde bulunan 64 kamu ortaokulu ve bu okullarda görevli 3403 öğretmen, örneklemini ise evrenden random yöntemi ile seçilen 22 ortaokul ve bu okullarda görevli 376 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada, Meyer, Allen ve Smith (1993) tarafından geliştirilen Dağlı, Elçiçek ve Han (2017) tarafından Türkçeye uyarlanan "Örgütsel Bağlılık Ölçeği” kullanılmıştır.Verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma,Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Mann Whitney-U ve Kruskall Wallis-H testlerinden yararlanılarak çözümlemeler yapılmıştır. Anlamlılık düzeyi. 05 olarak alınmıştır.
Araştırmada elde edilen bazı önemli bulgular şöyle sıralanabilir: Öğretmenler örgütsel bağlılık ölçeğinin toplam ortalamasına ( =2.89) “Kararsızım” düzeyinde katılmışlardır. Öğretmenlerin algılarına göre en yüksek ortalamaya sahip ilk üç madde sırasıyla; (1) "Şu anda bu okulda çalışıyor olmam, hem kendi isteğimden hem de şartların bunu gerektirmesindendir ( =3,69; Katılıyorum)", (2) "Bu okulda çalışmaya devam etmek için yöneticilerime karşı bir minnet borcu/sorumluluk hissetmiyorum( =3,44; Katılıyorum)" ve (3)"Bu okuldan ayrılacak olsam, bunun olumsuz sonuçlarından biri de uygun alternatiflerin azlığı olurdu( =3,26;Kararsızım)”dır. En düşük ortalamaya sahip ilk üç madde ise sırasıyla; (1) "Şu anda okulumdan ayrılacak olsam, hayatımda birçok şey alt üst olur ( =2,32; Katılmıyorum)”, (2) "Bu okuldaki insanlara karşı bir minnet borcu/sorumluluk hissettiğim için şu anda bu okuldan ayrılmam ( =2,46; Katılmıyorum)” ve (3) "Bu okula çok şey borçluyum( =2,46; Katılmıyorum)”dır. Öğretmenlerin "öğrenim durumu", "cinsiyet", "medeni durum", "kıdem", " herhangi bir sendikaya üyelik" değişkenlerine göre örgütsel bağlılık davranışına ilişkin algıları arasında; "duygusal bağlılık", "devam bağlılığı", "normatif bağlılık" boyutları ve ölçeğin tümü için anlamlı bir fark saptanmamıştır. Ancak, bulundukları “okulun büyüklüğü” değişkenine göre örgütsel bağlılığa ilişkin algıları arasında “duygusal bağlılık”, “normatif bağlılık“ boyutlarında ve tüm ölçekte anlamlı fark saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul, örgütsel bağlılık, duygusal bağlılık, devam bağlılığı, normatif bağlılık

Kaynakça

• Afşar, S. T. (2011). Çalışma Yaşam Kalitesinin Örgütsel Bağlılık Düzeyi Üzerindeki Etkisi: Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Çalışan Akademisyenler Üzerine Nicel Bir Araştırma (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 63(1), 1-18.
• Bakan, İ. (2011). Örgütsel Stratejilerin Temeli Örgütsel Bağlılık Kavram, Kuram, Sebep ve Sonuçlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bakırcıoğlu, R. (2012). Eğitim ve Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Anı yayıncılık.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Pegem Akademi.
• Becker, T. E., Billings, R. S., Eveleth, D. M. Gilbert, N. L. (1996). Foci and bases of employee commitment: Implications for job performance. Academy of Management Journal, 39(2), 464-482.
• Bowditch, J. L.,Buono, A. F.& Stewart, M. M. (2001). A Primer on Organizational Behavior. New York, NY: Wiley.
• Dağlı, A., Han, B.& Elçiçek, Z. (2017). Örgütsel bağlılık ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1788-1800.
• Dağlı, A. ve Gençdal, G. 82018). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığa ilişkin algılarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi,7 (14), 164-175.
• Eren, E. (2010). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Fornes, S. L. & Rocco, T. S. (2004). Commitment Elements Reframed (Antecedents & Consequences) for Organizational Effectiveness. ERIC 19 (3), 391- 398.
• Gaertner, K.N. & Nollens, S.D. (1989). Career experiences, perceptions of employment practices, and psychological commitment to the organization.Human Relations, 42 (11), 975-991.
• Güçlü, H. (2006). Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi,Eskişehir.
• Güney, S. (2015). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Jones, R.E. (1997). Teacher participation in decision making:Its relationship to staff morale and students achievement. Education, 118 (1), 76-83.
• Kaptan, S. (1991). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Rehber Yayınevi.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık
• Meyer, J. P. & Allen, N. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, (1), 61-89.
• Muthuveloo, R.& Rose, R. C. (2005). Typology of organizational commitment. American Journal of Applied Science, 2(6), 1078-1081.
• Nehmeh, R. (2009). What is organizational commitment, why should managers want it in their workforce and is there any cost effective way to secure it. Swiss Management Center (SMC). Retrieved from 20. 04. 2017.https://www.smcuniversity.com/working_papers/Ranya_Nehmeh_-_What_is_Organizational_commitment,_why_should_managers_want_it_in_their_workforce_and_is_there_any_cost_effective_way_to_secure_it.pdf
• Özkalp, E. & Kırel, Ç. (2013). Örgütsel Davranış. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Robinson, S. L. (1996). Trust and breach of the psychological contract. Administrative Science Quarterly, 41 (4), 574-599.
• Robbins, S. P. & Judge, T A. (2012). Örgütsel Davranış (Çev. Editörü: İnci Erdem).Ankara: Nobel Yayınları.
• TDK, K. (1998). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yüksel, Ö. (2001). Örgüt geliştirme. Yönetim ve Organizasyon (Editör: Salih Güney). Ankara: Nobel Yayınları.