DÜŞÜNMEYİ DESTEKLEYEN ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI ÖLÇEĞİ- OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENİ FORMU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 21, 25 - 46, 30.04.2022

Ecem Kaymak , Senar Alkın-şahin

https://doi.org/10.55605/ejedus.1082882

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin düşünmeyi destekleme davranışlarını ölçmeyi amaçlayan bir ölçme aracının geliştirilmesidir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu, Kütahya ilinde İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı özel ve resmi okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapmakta olan 207 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliliğini belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi yapılmış, güvenirliğini incelemek için ise iç tutarlılık katsayısı, madde toplam korelasyonu, uç grupların karşılaştırılması ve testi yarılama tekniklerinden faydalanılmıştır. Uygulanan faktör analizi sonucunda Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Davranışları Ölçeği-Okul Öncesi Öğretmeni Formu’nun “Açıklık”, “Dokümantasyon Aracılığıyla Yansıtma”, “Özgür/Esnek Öğrenme Ortamları Sunma”, “Soru Sorma” boyutlarından oluşan dört faktörlü yapısı ortaya çıkmıştır. Geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda elde edilen değerler, ölçeğin, okul öncesi öğretmenlerinin düşünmeyi destekleme davranışlarını ölçen, kabul edilebilir düzeyde geçerli ve güvenilir Likert tipi bir ölçme aracı olduğu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi, Düşünme Becerileri, Öğretmen Davranışları, Düşünme Dostu Sınıf, Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Davranışları Ölçeği-Okul Öncesi Öğretmeni Formu (DDÖDÖ-OÖÖF)

TEACHER BEHAVIORS THAT SUPPORT THINKING SCALE - PRESCHOOL TEACHER FORM: A VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz

In the present study, the purpose is develop a measurement tool that aims to measure the thinking support behaviors of preschool teachers. The study group of the research, in which the scanning model was used, consists of 207 pre-school teachers working in private and public preschool education institutions affiliated to the Provincial Directorate of National Education in the province of Kütahya. Exploratory Factor Analysis was performed to determine the construct validity of the scale, and internal consistency coefficient, item-total correlation, comparison of extreme groups and test split techniques were used to examine its reliability. As a result of the factor analysis applied, the four-factor structure of the Thinking Supporting Teacher Behaviors Scale-Preschool Teacher Form consisting of "Openness", "Reflection Through Documentation", "Providing Free/Flexible Learning Environments" and "Questioning" dimensions emerged. The values obtained as a result of the validity and reliability analyzes showed that the scale is an acceptably valid and reliable Likert-type measurement tool that measures the thinking support behaviors of preschool teachers.

Anahtar Kelimeler

Preschool, Thinking Skills, Teacher Behaviors, Thinking Friendly Classroom, Thinking-Supporting Teacher Behaviors Scale-Preschool Teacher Form (TSTBS-PTF)

Kaynakça

• Akar, Ü. (2007). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Akbaba, A., ve Kaya, B. (2015). Okul öncesi öğrencilerinin düşünme becerilerinin gelişmesine yönelik görüşleri. Electronic Journal of Social Sciences, 14(55), 148-160. doi:10.17755/esosder.41522
• Akbıyık, C., ve Ay, G. K. (2014). Okul öncesi yönetici ve öğretmenlerin düşünme becerilerinin öğretimine yönelik algıları: Bir durum çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1), 1-18. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/7787/101781
• Alkın, S. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin 'eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarının' değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alkın-Şahin, S. ve Gözütok, F. D. (2013). Eleştirel düşünmeyi destekleyen öğretmen davranışları envanteri (EDDÖDE): Geliştirilmesi ve uygulanması [Critical thinking supportive teacher behaviors inventory (CTSTBI): Its development and application]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi-Journal of Educational Sciences Research, 3(2), 223–254. Erişim adresi http://ebad-jesr.com/
• Altun, Z. D., ve Vural, D. E. (2017). Okul öncesi dönemde düşünme becerileri: Öğretmen görüşleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 214-224. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/deubefd/issue/35768/401198
• Aubrey, C., Ghent, K., & Kanira, E. (2012). Enhancing thinking skills in early childhood. International Journal of Early Years Education, 20(4), 332-348. doi:10.1080/09669760.2012.743102
• Bay, N. (2011). Okul öncesi öğretmenlerine verilen soru sorma becerisi öğretiminin etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Benson, J., & Dresdow, S. (2009). Common sense and integrative thinking. Management Decision, 47(3), 508-517. doi:10.1108/00251740910946750
• Beyer, B. K. (1988). Developing a scope and sequence for thinking skills instruction. Educational Leadership, 45(7), 26-30. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ370284
• Beyer, B. (2001). Putting it all together to improve student thinking. In Costa, A. C. (Ed.), Developing minds: A resource book for teaching thinking (3rd ed.) (pp. 417-424). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Burke, L. A., Williams, J. M., & Skinner, D. (2007). Teachers' perceptions of thinking skills in the primary curriculum. Research in Education, 77(1), 1-13. doi:10.7227/RIE.77.1
• Butterworth, J., & Thwaites, G. (2013). Thinking skills: Critical thinking and problem solving. Cambridge: Cambridge University Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Chappell, K., Craft, A., Burnard, P., & Cremin, T. (2008). Question‐posing and question‐responding: the heart of ‘Possibility thinking’ in the early years. Early Years, 28(3), 267-286. doi:10.1080/09575140802224477
• Costa A. L. (1991). Developing minds: A resource book for teaching thinking. In A. L. Costa (Eds.), Teacher behaviours that enable student thinking (pp.359-369). Alexandria: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Cremin, T., Burnard, P. & Craft, A. (2006). Pedagogy and possibility thinking in the early years. Thinking Skills and Creativity, 12, 108 – 19.
• Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 196-205. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/29691
• Çoban, Ç., ve İnan, H. Z. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Dağlıoğlu, H. E., ve Çakır, F. (2010). Erken çocukluk döneminde düşünme becerilerinden planlama ve derin düşünmenin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 32(144), 28-35. Erişim adresi http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/820/173
• Dalğar, G. (2017). Görsel sanat eğitimi programının okul öncesi dönem çocuklarının eleştirel düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 155-170. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/gefad/issue/6752/90797
• Deniz, E. ve Kaptan, F. (2011). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme beceri düzeyleri üzerine bir inceleme. Çağdaş Eğitim Dergisi, (389), 23-32. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/nwsaedu/issue/19840/212544
• Dikici, A. (2013). Yaratıcılığı destekleyen ilköğretim öğretmenleri indeksi ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 307-324. doi:10.3968/7486
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2012). Düşünme dostu sınıf ölçeği (DDSÖ) geliştirme çalışması. İlköğretim Online, 11(1), 214-229. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8590/106770
• Dowling, M. (2005). Supporting young children's sustained shared thinking: An exploration, training materials. Early Education: British Association for Early Childhood Education. Retrieved from http://www.early-education.org.uk/.
• Durdukoca, Ş. F., ve Demir, M. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin bazı değişkenlere göre yansıtıcı düşünme düzeyleri ve düşüncelerindeki öğretmen niteliklerinin yansıtıcı öğretmen niteliklerine uygunluğu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 357-374. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/mkusbed/issue/19549/208417
• Epstein, A. S. (2003). How planning and reflection develop young children's thinking skills. Young Children, 58(5), 28-36. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ679112
• Ezmeci, F., ve Akman, B. (2016). Erken çocukluk döneminde düşünme becerileri Reggio Emilia yaklaşımı ve High/Scope programı. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 1-13. Erişim adresi http://ijeces.hku.edu.tr/tr/pub/issue/22947/175310
• Fisher, B. (1995). Thinking and learning together: Curriculum and community in a primary classroom. Portsmouth: Heinemann.
• Gelen, İ. (2002). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 100-119. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/4365/59709
• Gök, B., ve Erdoğan, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Journal of Faculty of Educational Sciences, 44(2), 29-51. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/tujped/issue/58028/745003
• Görgen, İ., ve Karaçelik, S. (2013). Okul öncesi öğretmenliği ve fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcı düşünme beceri düzeylerinin karşılaştırmalı incelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 129-146. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/musbed/issue/23517/250585
• Ho, R. (2006). Handbook of univariate and multivariate data analysis and interpretation with SPSS. New York: CRC Press.
• Isbell, R.T. & Raines S.C. (2003). Creativity and the arts with young children. Canada: Thomson Delmar Learning Printed.
• Juuso, H. (2007). Child, philosophy and education. Oulu: Oulu University Press.
• Kalaycı, Ş. (2005). Faktör analizi. Ş.Kalaycı (Ed.) SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. İçinde (s.321-331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım
• Karaduman, G. B., ve Çiftçi, C. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcılığı destekleyici davranışlarının incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 242-262. doi:10.19126/suje.406650
• Kass, R. A., & Tinsley, H. E. (1979). Factoranalysis. Journal of Leisure Research, 11(2), 120-138. doi:10.1080/00222216.1979.11969385
• Kaya, N. G. (2018). Üstün yetenekli öğrencilerin öğretmenlerinin yaratıcılığı destekleme düzeylerinin belirlenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(2), 157-175. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/41575/436900
• Kılıç, S. (2016). Cronbachs alpha reliability coefficient. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48. doi:10.5455/jmood.20160307122823
• Kline, N. (2002). Time to think: Listening to ignite the human mind. London: Ward Lock.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59520/855964
• Korkmaz, Ö., ve Yeşil, R. (2009). Öğretim kademelerine göre öğrencilerin eleştirel düşünme düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 19-28. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59518/855936
• Köse, E., Çelik Ercoşkun, N., ve Balcı, A. (2016). Okul öncesi ve sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 153-170. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/26849/282349
• Köstekçi, E. (2016). Öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lipman, M. (1988). Philosophy goes to school. Philadelphia: Temple University Press
• Lipman, M. (2003). Thinking in education. Cambridge: Cambridge University Press.
• Millî Eğitim Bakanlığı.(2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. Erişim adresi https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf [14.11.2019].
• Mutlu, E., ve Aktan, E. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin düşünme eğitimi ile ilgili tutumlarının incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 799-828. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26098/274987
• Mutlu, E. (2010). Erken çocukluk dönemindeki çocukların (60-72 ay) düşünme düzeylerinin ve okul öncesi öğretmenlerinin düşünme eğitimi ile ilgili tutumlarının incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• National Research Council. (2001). Nutrient requirements of dairy cattle: 2001. Washington: National Academies Press.
• Newmann, F. M. (1990). Higher order thinking in teaching social studies. A rationale for the assesstment of classroom thoughtfulness. Journal of Curriculum Studies, 22(1), 41-56. doi:10.1080/0022027900220103
• Ritchhart, R. (2002). Intellectual character: What it is, why it mattersand how toget it. San Fransisco: Jossey-Bass.
• Salmon, A. K. (2008). Promoting a culture of thinking in the young child. Early Childhood Education Journal, 35(5), 457-461. doi:10.1007/s10643-007-0227-y
• Salmon, A. K., & Lucas, T. (2011). Exploring young children's conceptions about thinking. Journal of Research in Childhood Education, 25(4), 364-375. doi:10.1080/02568543.2011.605206
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginner’s guideto structural equation modeling (3rd ed.). New York: Taylor & Francis Group.
• Sharp, C. (2004). Developing young children's creativity: what can we learn from research?. Topic, 32, 5-12. doi:10.18296/set.0633
• Sharp, A. M. (2014). The other dimension of caring thinking. Journal of Philosophy in Schools, 1(1) 15-21. doi:10.21913/JPS.v1i1.989
• Snyder, L. G., & Snyder, M. J. (2008). Teaching Critical Thinking and Problem Solving Skills. Delta Pi Epsilon Journal, 50, 90-99.
• Soydan, S. B., ve Dereli, H. M. (2014). Farklı yaklaşımları uygulayan okul öncesi öğretmenlerinin çocuklarda düşünme becerilerini geliştirmek için kullandıkları stratejilerin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 475-496. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/22602/241501
• Sternberg, R. J. (2013). Contemporary theories of intelligence. In W. M. Reynolds, G. E. Miller, & I. B. Weiner (Eds.), Handbook of psychology: Educational psychology (pp. 23–44).
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4ᵗʰ ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• Tabor, M. (1988). Better student thinking through changing teacher behaviors. Educational Leadership, 4(7), 49. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ370294
• Taggart, G. L., & Wilson, A. P. (2005). Promoting reflective thinking in teachers 50 action strategies. California: Corwin Press.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (2. bs). Ankara: Nobel Yayınları.
• Tok, E. (2008). Düşünme becerileri eğitimi programının okul öncesi öğretmen adaylarının eleştirel, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Tok, E., ve Sevinç, M. (2010). Düşünme becerileri eğitiminin eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 67-82. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11116/132931
• Udall, A. J. & Daniels, J. E. (1991). Creating active thinkers: 9 strategies for a thoughtful classroom. Chicago: Zephyr Press. Yaralı, K. T. (2019). Gelişimsel açıdan eleştirel düşünme ve çocuklarda eleştirel düşünmenin desteklenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 454-479. doi:10.9779/pauefd.536546
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46,74-85. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuisletme/issue/32177/357061
• Yılmaz, E., Eser, E., Sekuri, C., ve Kultursay, H. (2011). Miyokart enfarktüsü boyutsal değerlendirme ölçeği (MIDAS) Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri. AnatolianJournal of Cardiology/Anadolu Kardiyoloji Dergisi, 11(5), 386-401. doi:10.5152/akd.2011.105
• Yuvacı, Z., ve Dağlıoğlu, H. E. (2018). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve bulundukları sınıf ortamının yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 234-256. doi:10.24130/eccd-jecs.196720182262
• Zwick, W. R., & Velicer, W. F. (1986). Comparison of five rules for determining the number of components toretain. Psychological Bulletin, 99(3), 432-442. doi:10.1037/0033-2909.99.3.432
• Wallace, B., Cave, D., & Berry, A. (2009). Teaching problem-solving and thinking skills through science: Exciting cross-curricular challenges for foundation phase and key stages one and two. London: Routledge.
• Walsh, B. A., & Blewitt, P. (2006). The effect of questioning style during story book reading on novel vocabulary acquisition of preschoolers. Early Childhood Education Journal, 33(4), 273-278. doi:10.1007/s10643-005-0052-0
• Walsh, G., Murphy, P., & Dunbar, C. (2007). Thinking skills in the early years: A guide for practitioners. Belfast: CCEA.