Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması Kapsamında Bilişsel Esnekliğe İlişkin Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 4, 1475 - 1499, 31.10.2019

Hanife Esen Aygün , Çiğdem Şahin Taşkın

Öz

Bu araştırmada Temel Eğitim Bölümü’nde öğrenim gören öğretmen adaylarının Öğretmenlik
Uygulaması dersinde kendi bilişsel esneklik kapasitelerini nasıl algıladıkları ve karşılaştıkları
problemlerin çözümünde bilişsel esneklik kapasitelerini nasıl kullandıklarını belirlemek
amaçlanmıştır. Araştırma, betimleyici olgu bilim deseninde tasarlanmıştır. Bu doğrultuda, araştırmada
veriler nitel araştırma yöntemlerinden yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla toplanmıştır.
Verilerin analizinde tümevarımsal içerik analizi yaklaşımı kullanılmıştır. Analizler sonucunda,
“Uygulama Deneyimi”, “Alternatiflere inanma”, “Bilişsel esneklik kapasitesini kullanma ve
“Öğretmen eğitiminin katkısı” olmak üzere dört ana kategoriye ulaşılmıştır. Bulgular, öğretmen
adaylarının Öğretmenlik Uygulaması dersi sırasında çeşitli zorluklarla karşılaştıklarına ve kendince
çözüm yollarını denediklerine, çözüme giden yolda alternatiflere inandıklarına, ancak yine de
alternatif üretmede yeterli olmadıklarını düşündüklerine dikkati çekmektedir. Buna ek olarak,
öğretmen adaylarının önemli bir bölümü almış olduğu eğitimi kendi bilişsel esneklik kapasitesinin
gelişmesi bakımından önemli bulmaktadır. Bu çalışma kapsamında elde edilen bulguların,
öğretmenlik eğitiminde bilişsel esnekliğin önemini ortaya koyması bakımından farkındalık
oluşturmakla birlikte, bundan sonra bu alanda gerçekleştirilecek olan araştırmalara ve nitelikli
öğretmen yetiştirmeye katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel esneklik, öğretmen adayları, öğretmenlik uygulaması, öğretmen eğitimi

Pre-Service Teachers' Views on Cognitive Flexibility within the Scope of Teaching Practice

Öz

This research aimed to examine the way pre-service teachers in Primary Education
Department use their cognitive flexibility capacities within the scope of Teaching Practice and the
way they use their cognitive flexibility capacities to solve the problems they encounter during their
practice. The research was designed in descriptive phenomenology pattern. Data were analysed
through using inductive content analysis technique. In this direction, four main categories were
obtained. They are named as: “Teaching practice experience”, “Believing in alternatives”, “Using
cognitive flexibility capacity” and” Contribution of teacher education”. Findings indicate that preservice
teachers encountered various difficulties during their Teaching Practice course and tried to
overcome these difficulties. However, they did not find themselves as effective. Besides, a significant
number of pre-service teachers find cognitive flexibility capacity important. Consequently, findings of
this study will increase educators' as well as pre-service teachers' awareness of cognitive flexibility in
teacher education, and thus contribute to the research in teacher education.

Anahtar Kelimeler

Cognitive flexibility, pre-service teachers, teaching practice, teacher training

Kaynakça

• Aksoy, N. (2017). Sınıf içi kurallar. İçinde E. Karip (Ed.) Sınıf yönetimi (ss. 12–33). Ankara: Pegem Akademi.
• Altunçekiç, A., Yaman, S. ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93–102.
• Armbruster, B. B. (1989). Metacognition in creativity. İçinde J. A. Glover, R. R. Ronning & C. R. Reynolig (Eds.) Handbook of creativity (ss. 177–182), Boston: Springer.
• Aslan, S. (2008). Kişilik, huy ve psikopatoloji. Rewiews, Cases and Hypotheses in Psychiatry, 2(1–2), 7–18.
• Aydın, A. (1998). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Aytekin, H. (2000). Sınıf yönetimi ve disiplinle ilgili kurallar geliştirme ve uygulama. İçinde L. Küçükahmet (Ed.) Sınıf yönetimi (ss. 71–80). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bandura, A. (1977). Self–efficacy: Towards a unifying theory of behavioural change. American Psychologist, 33, 344–358.
• Batting, W.T. (1979). Are the important “individual differences” between or within individuals? Journal of Research in Personality, 13, 546–558.
• Belet-Boyacı, Ş. D., Güner, M. ve Babadağ, G. (2017). “Dünyada başka şekilde yaşamak da mümkün mü?” Değer eğitiminde “Küçük Kara Balık” örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 172–194.
• Bilgiç, R. ve Bilgin, M. (2016). Analysis of the relationship between the cognitive flexibility levels and decision strategies in adolescents based on sex and education level. Usak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 39–55.
• Büyüköztürk Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Canas, J., Quesada, J., Antolí, A ve Fajardo, I. (2003). Cognitive flexibility and adaptability to environmental changes in dynamic complex problem– solving tasks. Ergonomics, 46(5), 482–501.
• Cingisiz, N. ve Murat, M. (2010). Evlenmek için birbirlerini tercih eden çiftlerin duygusal zekâ düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 9(1), 99–114.
• Costa, L.A. (1984). Mediating the metacognitive. Educational Leadership, 42(3), 57–62.
• Creswell, J. W. ve Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into Practice, 39(3), 124–130.
• Creswell, J. W. (2013). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, Thounsand Oaks: SAGE Publications, Inc.
• Çapri, B. (2018). Bilişsel gelişim.. İçinde B. Gündüz ve B. Çapri (Ed.) Eğitim Psikolojisi (6. Baskı) Adana: Karahan Kitapevi.
• Çelikkaleli, Ö. (2014). Ergenlerde bilişsel esneklik ile akademik, sosyal ve duygusal yetkinlik inançları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 39(176), 347–354.
• Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(1), 86–101.
• Deak, G. O. (2003). The development of cognitive flexibility and language abilities. Advances in Child Development and Behavior, 31, 273–328.
• Demir, Ö. ve Doğanay, A. (2009). Öğretmen eğitiminde bilişsel koçluk yaklaşımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 717–739.
• Demir, Ö. ve Doğanay, A. (2010). The effect of metacognitive strategies ınstructed through cognitive coaching on the metacognitive skills and retention in 6th grade social studies lesson. Elementary Education Online, 9(1), 106–127.
• Diril, A. (2011). An investigation of cognitive flexibility in terms of socio–demographic variables and anger level and anger styles in adolescent (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ekiz, D. (2006). Kendini ve başkalarını izleme: sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı günlükleri. İlköğretim Online, 5(1), 45–57.
• Elo, S. ve Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1), 107–115.
• Ersoy, A. (2016). Fenomenoloji. İçinde Ahmet Saban & Ali Ersoy (Eds.) Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri (ss. 81-134). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Esen-Aygün, H. (2018). The relationship between pre–service teachers’ cognitive flexibility and interpersonal problem solving skills. Eurasian Journal of Educational Research, 77, 105–128.
• Evrekli, E., İnel, D. ve Türkmen, L. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının problem çözme becerilerinin araştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29), 167–178.
• Fitzgerald, J.H. (1993). Cognition and metacognition in coaching teachers. R.H. Anderson & K.J. Snyder (Eds.). İçinde Clinical supervision: Coaching for higher performance (pp. 183–204). Lancaster, PA: Technomic Publishing Co.
• Fitzgerald, G. E. (1997). An interactive multimedia program to enhance teacher problem–solving skills based on cognitive flexibility theory: design and outcomes. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 6(1), 47–76.
• Genç, S. Z. ve Kalafat, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 135–147.
• Gopnik, A., O’Grady, S., Lucas, C. G., Griffiths, T. L., Wente, A., Bridgers, S., ... ve Dahl, R. E. (2017). Changes in cognitive flexibility and hypothesis search across human life history from childhood to adolescence to adulthood. Proceedings of the National Academy of Sciences, 114(30), 7892–7899.
• Gökçe, E. ve Demirhan, C. (2005). Teacher candidates and supervising teachers’ opinions about activities of teaching practice in elementary schools. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 38(1), 43–71.
• Isen, A. M. (2002). A role for neuropsychology in understanding the facilitating influence of positive affect on social behaviour and cognitive processes. İçinde C. R. Snyder ve S. J. Lopez (Ed.), Handbook of positive psychology (pp. 528–540). New York, NY, US: Oxford University Press.
• Işıkoğlu, N., İvrendi, A. ve Şahin, A. (2007). Öğretmenlik uygulaması sürecine öğretmen adaylarının gözüyle derinlemesine bir bakış. Eğitim Araştırmaları, 26, 131–142.
• Jonassen, D.H. ve Grabowski, B. (1993). Handbook of individual differences, learning and instruction. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Kahyaoğlu, M. ve Yangin, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarinin mesleki özyeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 73-84.
• Karadeniz, S. (2008). Bilişsel esnekliğe dayalı hiper metin uygulaması: sanal bilgisayar hastanesi. Türk Egitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 135–152.
• Kehagia, A. A., Murray, G. K. ve Robbins, T. W. (2010). Learning and cognitive flexibility: frontostriatal function and monoaminergic modulation. Current Opinion in Neurobiology, 20(2), 199–204.
• Kılıç, F. ve Demir, Ö. (2012). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bilişsel koçluk ve bilişsel esnekliğe dayalı öğretim ortamlarının oluşturulmasına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 11(3), 578–595.
• Kısaç, İ. (2017). Öğretmen-öğrenci iletişimi. İçinde E. Karip (Ed.) Sınıf yönetimi (ss. 114–132), Ankara: Pegem Akademi.
• Kloo, D., Perner, J., Aichhorn, M. ve Schmidhuber, N. (2010). Perspective taking and cognitive flexibility in the dimensional change card sorting (DCCS) task. Cognitive Development, 25(3), 208–217.
• Koç, C. ve Yıldız, H. (2012). Öğretmenlik uygulamasının yansıtıcıları: günlükler. Eğitim ve Bilim, 37(164), 223–236.
• Krems, J. F. (1995). Cognitive flexibility and complex problem solving. Complex problem solving: The European Perspective, 201–218.
• Laçin, B. G. ve Yalçın, İ. (2018). Üniversite öğrencilerinde öz-yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bilişsel esnekliği yordama düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 358–371.
• Lincoln, Y. S. ve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills, California: Sage Publications.
• Lopez, K. A. ve Willis, D. G. (2004). Descriptive versus interpretive phenomenology: Their contributions to nursing knowledge. Qualitative Health Research, 14(5), 726–735.
• Martin, M. M. ve Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: three validity studies. Communication Repots, 11, 1–9.
• Martin, M. M. ve Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623–626.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_G ENEL_YETERLYKLERY.pdf.
• Ögel, K., Tarı, I., ve Yılmazçetin-Eke, C. (2006). Okullarda suç ve şiddeti önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları.
• Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. (2007). Sınıf öğretmenliği lisans programı. Erişim adresi: http://www.yok.gov.tr/documents/10279/49665/sinif_ogretmenligi.pdf/32dd5579-2e4d-454e-8c91- 5e0594ebdf48
• Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. (2018). Sınıf öğretmenliği lisans programı. Erişim adresi: http://www.yok.gov.tr/documents/10279/41805112/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf
• Öz, S. (2012). Analysis of the relationship between the cognitive flexibility, adaptation and anxiety levels in adolescents based on sex, socio–economic status and education level. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Patton, M. Q. 2002. Qualitative Research and Evaluation Methods (3d Edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Rabionet, S. E. (2011). How ı learned to design and conduct semi-structured interviews: an ongoing and continuous journey. Qualitative Report, 16(2), 563–566.
• Reiners, G. M. (2012). Understanding the differences between Husserl’s (descriptive) and Heidegger’s (interpretive) phenomenological research. Journal of Nursing & Care, 1(5), 1–3.
• Saban, A. (2009). Çoklu zekâ kuramı ile ilgili Türkçe çalışmaların içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 833–876.
• Santrock, J. W. (2012). Ergenlik. D. M. Siyez (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Sapmaz, F. ve Dogan, T. (2013). Assessment of cognitive flexibility: Reliability and validity studies of turkish version of the cognitive flexibility inventory. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 46(1), 143–161.
• Schommer-Aikins, M. ve Easter, M. K. (2016). Epistemic beliefs and cognitive flexibility among students from emerging markets. Proceedings of the American Society of Business and Behavioral Sciences 23rd Annual Conference, Las Vegas, NV.
• Schraw, G. (1998). Promoting general metacognitive awareness. Instructional Science, 26(1–2), 113–125.
• Spiro, R. J., Feltovich, P. J., Jacobson, M. J. ve Coulson, R. L. (1991). Cognitive flexibility, constructivism, and hypertext: Random access instruction for advanced knowledge acquisition in ill–structured domains. Educational Technology, 31(5), 24–33.
• Şahin. Ç., Şenel, T. ve İpek, H. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarında karşılaştıkları problemlerin belirlenmesi. XVI Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Tokat.
• Şendağ, S., ve Odabaşı, H. F. (2009). Effects of an online problem based learning course on content knowledge acquisition and critical thinking skills. Computers ve Education, 53(1), 132–141.
• Taymur, İ., ve Türkçapar, M. H. (2012). Kişilik: tanımı, sınıflaması ve değerlendirmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2), 154–177.
• Üzümcü, B. ve Müezzin, E. E. (2018). Öğretmenlerin bilişsel esneklik ve mesleki doyum düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 8–25.
• Yaşar Ekici, F. ve Balcı, S. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilişsel esneklik düzeyleri ve duygusal tepkisellik düzeylerinin incelenmesi. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 9(1), 65–77.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, O. (2011). The effects of problem based learning on cognitive flexibility, self regulation skills and students' achievements. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bahçesehir Üniversitesi, İstanbul.
• Zhang, Y., ve Wildemuth, B. M. (2009). Qualitative analysis of content. İçinde B. M. Wildemuth (Ed).Applications of social research methods to questions in information and library science (ss. 308- 319). California: Libraries Unlimited.