İlkokul 3. ve 4. Sınıf Öğrencilerinin Geri Dönüşüm Kavramı İle İlgili Algıları

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 2, 481 - 498, 22.08.2018

Pınar Ural Keleş , Mustafa İskender Keleş

https://doi.org/10.17556/erziefd.404816

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmanın amacı
geri dönüşüm kavramının ilkokul 3. ve 4. sınıf öğrencileri tarafından nasıl
algıladığını belirlemektir. Araştırmanın örneklemini 3. ve 4. sınıflarda okuyan
122 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada fenomonografik araştırma yöntemi kullanılmıştır.  Çalışmanın verileri mülakat ve yarı
yapılandırılmış bir form ile toplanmıştır. 
Mülakatlar dördüncü sınıflardan rastgele seçilen 10 öğrenci ile
yapılmıştır.  Mülakatlarda geri dönüşüm
kavramına ilişkin beş soru sorulmuştur. Çalışmanın diğer verileri “Bana göre geri dönüşüm………demektir” cümlesinin
122 öğrenci tarafından tamamlaması ile elde edilmiştir. Çalışmada kullanılan
mülakatların analizinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Öğrencilerin
mülakat sorulara verdikleri cevaplar çözümlenerek her soru için ayrı ayrı
kategoriler belirlenmiştir. Belirlenen kategoriler üzerinden kodlamalar
yapılmıştır. Cümle sorusunun analizinde ise kullanılan ifadelerin benzerlik ve
farklılıkları dikkate alınarak temalar oluşturulmuştur. Bu temalar içerisinde
yer alan ifadeler düzenlenerek frekansları hesaplanmıştır. Çalışmada
öğrencilerin geri dönüşüm algılarının yedi temada toplandığı belirlenmiştir.
Bunlar; “Geri dönüştürülebilen ürünler”, “Çevre
koruma”, “Yeniden kullanım”, "Geri dönüştürülebilen ürünlerin toplandığı
yerler”, “Ekonomiye katkısı”, “Çevre kirliliğini azaltmak”  ve “Geleceğe etkisi” temalarıdır.  Çalışmada ayrıca öğrencilerin geri dönüşüm
kavramını tanımlamak için çoğunlukla geri dönüştürülebilen ürünleri
kullandıkları ve mülakatlara katılan tüm öğrencilerin geri dönüşüm sembolünü
tanıdığı belirlenmiştir. İlkokuldaki farklı derslerde geri dönüşüm konularına
daha çok yer verilmesi çalışmanın önerilerindendir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul 3. ve 4. sınıf öğrencileri

Kaynakça

• Aydın, F. (2010). Secondary school students’ perceptions towards global warming: a phenomenographic analysis, scientific research and essays, 12/5, 1566–1570.
• Aydın, F., & Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 229-257.Beaulieu, R. (2017). Phenomenography: ımplıcatıons for expandıng the educatıonal actıon research lens, Canadian Journal of Action Research Volume 18,( 2), p. 62-81.
• Bulut, E., & Çavuldur, L. ( 2017). Geri dönüşümlü kâğıt hamurunun yaratım malzemesi olarak görsel sanatlar eğitiminde kullanımının öğrencilerde kâğıdın geri dönüşümü hakkında bilgi ve alışkanlık kazanımına yönelik etkileri, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, Aralık 2 (4), s 187-208.
• Cici, M., Şahin, N., Şeker, H., Görgen, İ., Deniz, S. (2005). Öğretmen adaylarının katı atık kirliliği bağlamında çevresel farkındalık ve bilgi düzeyleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 37-50.
• Cinquetti, H.C.S., Carvalho, L. M. (2007) Teaching and learning about solid waste: Aspects of content knowledge. Environmental Education Research, 13 (5): 565-577.
• Çelik, Z. (2011). İlköğretim müfredatında ambalaj atıklarının geri dönüşümü eğitiminin yeri ve ilköğretim kurumlarındaki geri dönüşüm uygulamalarının araştırılması (İstanbul ili örneği) Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Çevre Mühendisliği Programı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Geliştirilmiş 6. Baskı. s 76. Ankara.
• Çetiner, C.E. (2017). Sekizinci sınıf Fen ve Teknoloji ders programında 6. Ünite Madde döngüleri geri dönüşüm ve enerji kaynakları konularının öğretilmesinin öğrencilerin çevre bilincine etkisi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İzmir.
• Çimen, O. & Yılmaz, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin geri dönüşümle ilgili bilgileri ve geri dönüşüm davranışları, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 63-74.
• Demircioğlu, G., Demircioğlu, H. ve Yadigaroğlu, M. (2015). “Fizik, kimya ve biyoloji öğretmen adaylarının çevre bilinç düzeylerinin değerlendirilmesi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (19): 167-193.
• Güler, N. (2008). Kentleşme sürecinde katı atık yönetimi ve Kocaeli örneği, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Harman, G., Aksan, Z., & Çelikler, D. (2015). Mental models which Influence the attitudes of science students towards recycling, International Journal of Sustainable and Green Energy, 4(1-2), s 6-11.
• Harman, G. & Çelikler D. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının geri dönüşüm kavramı hakkındaki farkındalıkları, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (16), s 331-353.
• Kaçtıoğlu, S. & Şengül, Ü. (2010). Erzurum kenti ambalaj atıklarının geri dönüşümü için tersine lojistik ağı tasarımı ve bir karma tam sayılı programlama modeli. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24, (1).
• Kara, E. E. & Yalçın Aydede, M. N. (2017). Ortaokul öğrencilerinin ambalaj atıklarının geri dönüşümüne yönelik görüşlerinin incelenmesi: (Niğde ili örneği), Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER) 2, (1). s 86-100.
• Karatekin, K. (2013). “Öğretmen adayları için katı atık ve geri dönüşüme yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması”. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi 4 (10): 71-90.
• Karatekin, K. (2014). Social studies pre-service teachers’ awareness of solid waste and recycling, Procedia -Social and Behavioral Sciences,116, 1797-1801.
• Karatekin, K. & Merey, Z. (2015). Attitudes of preservice socıal studies teachers towards solid wastes and recycle, Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 10 (2), 297-314.
• Kelleci, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının iklim kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Khan, S. H. (2014). Phenomenography: a qualitative research methodology in Bangladesh. International Journal of New Trends in Education and Their Implications, 5(2), 34–43.
• Kışoğlu, M. & Yıldırım, T. (2015). İlkokul ve ortaokullarda çevre eğitimi verecek olan öğretmen adaylarının katı atıklar ve geri dönüşüme yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi, International Journal of Human Sciences, 12(1).
• Koballa, T., Graber, W., Coleman, C., & Kemp, C. (2000). Prospective gymnasium teachers conceptions of chemistry learning and teaching, International Journal of Science Education, 22(2), s 209-224.
• MEB. (2009). Çevre koruma katı atık toplama. http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/cevrekoruma/moduller/20.02.2015.
• MEB. (2017a). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• MEB. (2017b). Temel Eğitim Genel Müdürlüğü Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı Tanıtımı, Öğretim Programı Tanıtım Sunusu. http://tegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017 06/09163104 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programın Karşılaştırmaları.pdf 10.02.2018,
• MEB. (2018). T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar), Ankara.
• Mrema, K. (2008). An assessment of students’environmental attitudes and behaviours and the effectiveness of their school recycling programs (Yüksek Lisans Tezi). Dalhousie University, Halifax, NS.
• Mutlu, M. (2013). “Recycling” concepts perceptions of grade eihgth students: phenomenographic analysis. Anthropologist 16(3), 663-669.
• Özgen, N. (2013). Öğretmen adaylarının erozyon kavramına yönelik algıları: fenomenografik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 28(2), 321-334.
• Palabıyık, H. (2001). Belediyelerde kentsel katı atık yönetimi: İzmir Büyükşehir Belediyesi Örneği, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Rands, M. Gansemer-Topf, A. M., (2016). "Phenomenography: a methodological approach for assessment in student affairs" Education Publications. 45. http://lib.dr.iastate.edu/edu_pubs/45 04.03.2018.
• Richardson, J. T. E. (1999). The concepts and methods of phenomenographic research. Review of educational research, 69(1), 53-82.
• Soran, H., Morgil, F. İ., Yücel, S., Atav, E. & Işık, S. (2000). “Biyoloji öğrencilerinin çevre konularına olan ilgilerinin araştırılması ve kimya öğrencileri ile karşılaştırılması”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 18: 128 -139.
• Spiegelman, H., & Sheehan, B. (2004). The future of waste, BioCycle 45, (1) 59.
• Taştepe, T. (2017). A Study to Develop an Attitude Scale for Recycling Among High School Student, Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3, (2), 01-13.
• Tekkaya, C., Kiliç, D.S. & Sahin, E. (2011). A study on teacher candidates’ recycling behaviors: A model approach with the theory of planned behavior. Western Anatolia Journal of Educational Sciences, Sciences, Special Issue, p 28-36.
• Timur, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Timur, S., Yılmaz, Ş. & Timur, B. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi ve farklı değişkenlere göre incelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 14, Sayı 2, Ağustos, Sayfa 191-203.
• URL-1, 2018, PAGÇEV' (Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı Geri Dönüşüm İktisadi İşletmesi), Geri Dönüşüm, Atık Yönetimi Piramidi. http://www.pagcev.org/geri-donusum 25.02.2018
• URL-2, 2018, Bilkent Okulları, Geri Dönüşüm. http://www.obi.bilkent.edu.tr/ekookul/pdf/geridonusum. 25.02.2018.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Yıldırım Hacıibrahimoğlu, B. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının "Uygulama öğretmeni" kavramına ilişkin zihinsel imgeleri, Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI) 7, ( 3), s 245-278.
• Yücel, K. (1997). Türkiye’de katı atık yönetimi ve geri kazanım, bilim uzmanlığı tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, s.29.